Lucas 12
1 Enquanto eles faziam isso, milhares de pessoas se reuniram [em redor de Jesus]. Havia tantos que eles estavam pisando uns em outros. Então ele disse aos seus discípulos, “Tenham cuidado de [não se tornarem ]hipócritas [como ]os fariseus. Pois a sua [má influência se estende para os outros assim como ]o fermento [espalha sua influência pela massa].
Шу чағларда, миңлиған кишиләр жиғилип, бир-бирини дәссивәткидәк қиста-қистаң болушуп кәткәндә, у авал мухлислириға сөз қилип мундақ деди: — Пәрисийләрниң ечитқусидин, йәни сахтипәзлигидин һошияр болуңлар.
2 As coisas que [eles ou outras] pessoas tentam esconder agora não vão permanecer escondidos. [Deus um dia ]vai fazer com que [todos ]saibam as coisas que eles escondem agora.
Чүнки йошурулған һеч қандақ иш ашкариланмай қалмайду, вә һеч қандақ мәхпий иш аян болмай қалмайду.
3 Todas as coisas que vocês dizem [secretamente ]na escuridão, [um dia ]as pessoas ouvirão na luz do dia. As coisas que vocês disseram [a alguém ]em voz bem baixa em uma sala onde não tem mais ninguém, [as pessoas ]vão proclamá-las publicamente.
Шуңа силәрниң қараңғуда ейтқанлириңлар йоруқта аңлиниду; өйниң ичкиридә хупиянә пичирлашқанлириңларму өгүзләрдә җакалиниду.
4 Meus amigos, ouçam [com cuidado]! Não tenham medo das pessoas que podem matar vocês, porém depois de matar vocês, não tem mais nada que possam fazer [para feri-los].
Мән силәр достлиримға шуни ейтимәнки, тәнни өлтүрүп, башқа һеч иш қилалмайдиғанлардин қорқмаңлар.
5 Mas eu vou dizer a vocês de quem é que realmente devem ter medo. Vocês devem ter medo de [Deus], porque ele não só tem [poder para ]matar as pessoas, ele tem poder para jogá-las no inferno depois! Sim, vocês realmente devem ter medo dele! (Geenna g1067)
Лекин мән силәргә кимдин қорқушуңлар керәклигини көрситип қояй: Өлтүргәндин кейин, дозаққа ташлашқа һоқуқлуқ болғучидин қорқуңлар; бәрһәқ силәргә ейтай — Униңдин қорқуңлар! (Geenna g1067)
6 [Pensem nos ]pardais. [Eles têm tão pouco valor que ]pode-se comprar cinco deles por apenas duas moedas pequenas. Mas Deus não se esquece de nenhum deles!
Бәш қушқач икки тийингә сетилидиғу? Лекин уларниң һеч бириму Худа тәрипидин унтулуп қалғини йоқ.
7 Vocês são de mais valor [para Deus ]do que muitos pardais. Portanto, não tenham medo [do que as pessoas podem fazer a vocês]! Ele sabe até quantos cabelos há na cabeça de cada um de vocês, [então se você perde um, ele já sabe disso]. Portanto, nada [mau pode acontecer a vocês sem ele saber].
Лекин һәтта һәр бир тал чечиңларму саналғандур. Шундақ екән, қорқмаңлар; силәр нурғунлиған қушқачтин қиммәтликсиләр!
8 Eu também quero dizer a vocês que se alguém [sem ter medo ]diz a outros [que ele é meu discípulo], eu, aquele que vim do céu, vou dizer a Deus [que ele é meu discípulo], enquanto os anjos de Deus escutam.
— Бирақ мән силәргә шуни ейтип қояйки, ким мени инсанларниң алдида етирап қилса, Инсаноғлиму уни Худаниң пәриштилири алдида етирап қилиду.
9 mas se ele tem medo e diz na presença de outros que não é [meu discípulo], eu vou dizer que ele não é meu discípulo, enquanto os anjos de Deus ouvirem.
Бирақ инсанларниң алдида мени тонумиған киши, Худаниң пәриштилири алдидиму тонулмайду.
10 [Eu ]também [vou dizer a vocês ]que [Deus ]pode perdoar aqueles que dizem coisas ruins a respeito de mim, aquele que vim do céu, mas [Deus ]não vai perdoar ninguém que diz coisas más a respeito do Espírito Santo.
Инсаноғлиға қарши сөз қилған һәр қандақ киши кәчүрүмгә еришәләйду; лекин Муқәддәс Роһқа күпүрлүк қилғучи болса кәчүрүмгә еришәлмәйду.
11 Então quando eles perguntam a vocês nas casas judaicas de adoração e na presença dos governadores e de outras autoridades [a respeito da sua confiança em mim], não se preocupem sobre como vão responder a eles [quando eles acusarem vocês], nem se preocupem com o que vão dizer,
Лекин кишиләр силәрни синагогларға яки һөкүмдарлар вә әмәлдарларниң алдиға елип берип сораққа тартқанда, «[Әрзгә] қандақ җавап бәрсәм?» яки «Немә десәм болар?» дәп әндишә қилмаңлар.
12 porque o Espírito Santo vai dizer a vocês naquela mesma hora o que é que devem dizer.
Чүнки немә дейиш керәклигини шу вақти-саитидә Муқәддәс Роһ силәргә үгитиду.
13 Aí uma das pessoas na multidão disse a [Jesus], “Mestre, diga a meu irmão [mais velho ]para dividir a propriedade do meu pai e me dar [a parte que ]me [pertence]!”
Көпчилик арисидин бириси униңға: — Устаз, акамға [атимиздин] [қалған] мирасни мән билән тәң үлишишкә буйруғайла — деди.
14 Mas Jesus respondeu a ele, “Homem, ninguém me designou/será que alguém me designou para eu julgar [esses assuntos quando as pessoas ]disputam propriedade!
Лекин у униңға җававән: — Бурадәр, ким мени силәрниң үстүңларға сотчи яки үләштүргүчи қилди? — деди.
15 Então ele disse a toda a multidão, “Tenham muito cuidado, para não desejarem de nenhuma maneira as coisas dos outros! Ninguém pode fazer a sua vida mais segura obtendo mais bens.”
У көпчиликкә қарап: — Пәхәс болуп өзүңларни һәр хил тамахорлуқтин сақлаңлар. Чүнки инсанниң һаяти униң мал-мүлүклириниң көплүгигә бағлиқ әмәстур, деди.
16 Então ele contou a eles esta ilustração: havia certo homem rico que tinha roças onde cresciam muitas coisas em abundância.
Андин у уларға мундақ бир тәмсилни ейтип бәрди: — «Бир байниң йери мол һосул берипту.
17 Aí ele disse [para si mesmo], Eu não sei o que fazer, porque não tenho lugar [suficientemente grande ]para guardar toda a minha colheita!
У көңлидә «Қандақ қилай? Чүнки бунчивала һосулни қойғидәк йерим йоқ» — дәп ойлапту.
18 Depois ele disse a si mesmo, Já sei o que farei. Vou derrubar meus depósitos de cereais e depois vou construir outros maiores. Então vou guardar todo meu trigo e meus outros bens [nos grandes celeiros/armazéns novos].
Андун у: — «Мундақ қилай: — Һазирқи амбарлиримни чувуветип, техиму чоңини ясап, барлиқ мәһсулатлирим вә башқа мал-мүлүклиримни шу йәргә жиғип сақлай!
19 [Depois ]vou dizer para mim mesmo, Agora tenho muitas coisas guardadas. [Tudo isso vai durar ]por muitos anos. [Então agora ]vou descansar. Vou beber e comer [quanto quiser], e ficar feliz [por muito tempo]!
Андин өз-өзүмгә: «Әй җеним, жиғип сақлиған, көп жил йәткидәк немәтлириң бар, раһәт ичидә йәп-ичип хуш болғин!» дәйдиған болимән» дәп ойлапту.
20 Mas Deus disse a ele, “Que [homem ]estúpido! Hoje à noite você vai morrer! Então todos [os bens ]que você guardou [para si mesmo ]vão [ser de outro, e não de ]você! Você acha que vai aproveitar de tudo aquilo que já guardou?
Лекин Худа униңға: «Әй ахмақ, бүгүн кечила җениң сәндин тәләп қилип елиниду; ундақта бу топлиғиниң кимгә қалиду?» дәпту.
21 [então Jesus terminou esta ilustração dizendo, ]”É isso que vai acontecer àquele que guarda coisas somente para si mesmo mas que não tem coisas que Deus considera valiosas.
Худаниң алдида дөләтмән болмай, өзигә ғәзнә жиққанниң һали шундақ болар».
22 Então [Jesus ]disse aos seus discípulos, “Então quero dizer isso a vocês: não se preocupem com [as coisas de que precisam ]para viver. Não se preocupem com [isso de ter bastante comida ]para comer. Não cuidem de [ter roupas suficientes ]para usar.
Андин у мухлислириға мундақ деди: — Шуниң үчүн мән силәргә шуни ейтип қояйки, турмошуңлар тоғрилиқ, немә йәрмиз яки немә кийәрмиз, дәп әндишә қилмаңлар.
23 Porque o viver significa mais do que [só ]ter comida, e os seus corpos são mais [importante ]do que as roupas [que usam].
Чүнки һаятлиқ йемәкликтин, тән кийим-кечәктин әзиздур.
24 Pensem nos pássaros: eles não plantam semente nem colhem [trigo]. Eles não têm salas nem armazéns onde guardam as colheitas. Mas Deus providencia comida para eles. [À vista de Deus], vocês são muito mais importantes do que os pássaros. [Então ele certamente vai providenciar o que vocês precisam]!
Қузғунларға қараңлар! Улар теримайду вә жиғмайду, уларниң амбар, искилатлириму йоқ. Лекин Худа уларниму озуқландуриду. Силәр қушлардин қанчилик әзиз-һә!
25 Não há ninguém/será que alguém pode acrescentar um pouco à vida dele preocupando-se com isso!
Араңларда қайсиңлар ғәм-қайғу билән өмрүңларни бирәр саат узарталайсиләр?
26 Esta é coisa pequena para fazer. Então já que não podem fazer isso, certamente vocês não devem/por que é que se preocupam com outras coisas [que precisam para viver! ]
Әгәр шунчилик кичиккинә ишму қолуңлардин кәлмисә, немә үчүн қалған ишлар тоғрисида ғәм-әндишә қилисиләр?
27 Pensem em como as flores crescem [nos campos]. Elas não trabalham [para ganhar dinheiro, ]e não fazem as suas próprias roupas. Mas digo a vocês que [mesmo que o Rei ]Salomão, [que vivia muito tempo atrás, vestisse roupas muito lindas, ]suas roupas não eram tão lindas quanto [as flores nos campos].
Нелупәрләрниң қандақ өсидиғанлиғиға қарап беқиңлар! Улар әмгәкму қилмайду, чақму егирмәйду; лекин силәргә шуни ейтайки, һәтта Сулайман толуқ шан-шәрәптә турғандиму униң кийиниши нилупәрләниң бир гүличилигиму йоқ еди.
28 Deus faz aquelas flores belas. Mas elas crescem nos campos por pouco tempo. Então [alguém ]as corta quando corta a outra relva/o resto do capim, e as joga no forno [para queimá-las para assar pão]. Deus vai [cuidar de vocês ]muito mais [do que cuida do capim ao cobri-lo de flores bonitas]. Então certamente ele vai providenciar roupa para vocês, [mesmo que ]vocês sejam pessoas que não tenham certeza [de que ele vá fazer isso]!
Әй ишәши аҗизлар! Әнди Худа даладики бүгүн ечилса, әтиси қуруп очаққа селинидиған әшу гүл-гияларни шунчә безигән йәрдә, силәрни техиму кийиндүрмәсму?!
29 Não pensem sempre no que vão ter para comer e no que vão ter para beber, e não se preocupem com estas coisas.
Шундақ екән, немә йәймиз, немә ичимиз дәп баш қатурмаңлар, һеч немидин әндишә қилмаңлар.
30 As pessoas que não confiam em Deus sempre se preocupam com [estas coisas]. Mas o seu Pai no céu sabe que vocês precisam destas coisas, [por isso vocês não devem se preocupar com elas].
Чүнки һәр қайси әлдикиләр мана шундақ һәммә нәрсиләргә интилиду. Бирақ Атаңлар силәрниң бу нәрсиләргә муһтаҗлиғиңларни билиду;
31 Em vez disso, cuidem de deixar que ele controle [as suas vidas ]totalmente. Então ele dará a vocês suficiente dessas coisas também.
шундақ екән, Униң падишалиғиға интилиңлар вә у чағда, буларниң һәммиси силәргә қошулуп несип болиду.
32 [Vocês que são meus discípulos são como um ]rebanho pequeno de ovelhas, [e eu sou como seu pastor]. Portanto vocês não devem ter medo. O seu Pai [no céu ]deseja permitir que vocês governem com ele [no céu].
Қорқмаңлар, и кичик пада! Чүнки Атаңлар падишалиқни силәргә ата қилишни хуш көрди.
33 [Então ]vendam as coisas que vocês têm/possuem. Deem [o dinheiro que recebem dessas coisas ]para os pobres. [Se fizerem isso, vai ser como se ]providenciassem para si mesmos bolsas que nunca acabam, e [Deus vai dar ]a vocês um tesouro no céu que nunca diminui. Lá nenhum ladrão pode se aproximar [para roubá-lo], e nenhum bicho/inseto pode destruí-lo.
Мал-мүлкүңларни сетип, [кәмбәғәлләргә] хәйрхаһлиқ қилиңлар. Өзүңларға упримайдиған һәмян, әршләрдә һәргиз түгәп кәтмәйдиған бир ғәзнә һазирлаңлар; — шу йәрдә оғри йеқин кәлмәйду, күйә йәп йоқап кәтмәйду.
34 Lembrem-se de que [as coisas que ]vocês [consideram mais ]valiosas para si mesmos serão [as coisas ]em que vocês sempre estarão pensando.
Чүнки байлиғиңлар қәйәрдә болса, қәлбиңларму шу йәрдә болиду.
35 Sempre estejam preparados [para fazerem a obra de Deus], como [pessoas ]que colocam suas roupas de trabalho prontos [para servir], com suas lâmpadas acesas a noite toda.
Силәр белиңларни чиң бағлап, чирақлириңларни яндуруп туруңлар;
36 Estejam [prontos para a minha volta], como servos que estão esperando o seu chefe voltar de uma festa de casamento [que dura vários dias]. Eles estão [prontos para ]abrirem a porta para ele e [começarem a trabalhar para ele de novo ]logo que ele chega e bate à porta.
худди ғоҗайининиң той зияпитидин қайтип келишини күтүп турған чакарлардәк, һәрдайим тәйяр туруңлар. Шуниң билән ғоҗайин келип ишикни қаққанда, чакарлар дәрһал чиқип ишикни ачидиған болиду.
37 Se esses servos estiverem acordados quando ele chegar[, ele vai ]estar muito contente com eles. Vou dizer o seguinte a vocês: ele vai vestir [as roupas ]que os servos usam e dizer a eles para se sentarem para um jantar, e vai servir [um jantar para ]eles.
Ғоҗайин қайтип кәлгәндә, чакарлириниң ойғақ, тәйяр турғанлиғини көрсә, бу чакарларниң бәхитидур! Мән силәргә бәрһәқ шуни ейтип қояйки, ғоҗайин өзи белини бағлап, уларни дәстиханға олтарғузуп, уларниң алдиға келип шәхсән өзи уларни күтүвалиду!
38 [Mesmo que ]ele volte entre a meia-noite e o levantar do sol, se ele descobrir que os servos estão [acordados e ]preparados [para ele], ele vai estar muito contente com esses servos.
Вә әгәр ғоҗайин иккинчи яки үчинчи җесәктә кәлсиму, чакарлириниң шундақ ойғақлиғини көрсә, бу уларниң бәхитидур!
39 Mas vocês também devem lembrar-se disso: se o dono da casa tivesse sabido a que hora o ladrão ia chegar, ele [teria ficado acordado e ]não teria deixado que [o ladrão ]entrasse na casa [e roubasse seus bens].
Лекин шуни билип қоюңларки, әгәр өй егиси оғриниң кечидә қайси вақитта келидиғанлиғини билгән болса, у ойғақ туруп оғриниң өйгә тешип киришигә һәргиз йол қоймайтти!
40 Da mesma maneira, vocês também devem estar prontos [para a minha volta], porque eu, aquele que vim do céu, vou chegar em uma hora quando vocês não vão estar [me esperando].”
Шуниң үчүн силәрму һәрдайим тәйяр туруңлар; чүнки Инсаноғли силәр ойлимиған вақит-сааттә қайтип келиду.
41 Pedro disse, “Senhor, o senhor está dando esta ilustração para nós ou [também ]para todos [os demais].
Петрус униңдин: — И Рәб, сән бу тәмсилни бизгила қаритип ейттиңму яки һәммәйләнгә қаритипму? — дәп сориди.
42 O Senhor respondeu, “[Estou dizendo isso para vocês ou para qualquer outro ]que seja como um gerente sábio e fiel na casa do seu chefe. O chefe dele o escolhe para [dirigir os assuntos de sua casa ]e para dar comida a todos os servos dele na hora certa. [Então ele sai em uma longa viagem].
Рәб мундақ деди: — Ғоҗайини өз өйидикиләргә мәсъул қилип, уларға тегишлик болған ашлиқни вақти-вақтида тәқсим қилип беришкә тайинлайдиған ишәшлик вә пәмлик ғоҗидар ким болиду?
43 Se o servo estiver fazendo essas coisas quando o chefe dele voltar, [seu chefe ]vai estar muito contente com ele.
Ғоҗайин өйигә қайтқанда, чакириниң шундақ қиливатқининиң үстигә кәлсә, бу чакарниң бәхитидур!
44 Vou dizer isto a vocês: o chefe dele vai designá-lo para dirigir todos os negócios dele [permanentemente].
Мән силәргә бәрһәқ шуни ейтип қояйки, ғоҗайин уни пүтүн егилигини башқурушқа қойиду.
45 Mas aquele servo talvez diga para si mesmo, Meu chefe está fora faz muito tempo, [então ele provavelmente não vai voltar logo]. Então ele talvez comece a bater nos servos e nas servas. E talvez ele também comece a comer [muito ]e a ficar bêbado.
Лекин мабада шу чакар көңлидә: «Ғоҗайиним һаял болуп қалиду» дәп, башқа чакарлар вә дедәкләрни бозәк қилишқа вә йәп-ичип, мәс болушқа башлиса,
46 [Se ele fizer assim, e se ]o chefe dele voltar em um dia quando ele não o estiver esperando, então o chefe dele vai bater muito nele e vai colocá-lo [no lugar onde ele coloca todos aqueles ]que não [o servem ]fielmente.
Шу чакарниң ғоҗайини күтүлмигән бир күни, ойлимиған бир вақитта қайтип келиду вә уни кесип икки парчә қилип, униң несивисини етиқатсизлар билән охшаш тәғдирдә бекитиду.
47 [O chefe ]vai bater severamente em cada servo que sabe o que seu chefe quer que faça mas que não se apronta e não faz o que o chefe dele deseja.
Әнди ғоҗайининиң ирадисини билип туруп, тәйярлинип турмиған вә ғоҗайининиң ирадиси бойичә қилмиған чакар болушиға таяқ йәйду.
48 Mas [o chefe ]vai bater pouco em cada servo que não sabia [o que seu chefe queria ]que fizesse e que fez coisas pelas quais merecia que seu chefe batesse nele. [Deus vai tratar o povo dele da mesma forma, porque ]ele espera muito daqueles a quem ele tem permitido [entender muito]. As pessoas que dão muitas coisas [aos outros para estes cuidarem delas ]esperam que [cuidem ]bem [dessas coisas]. Semelhantemente, [Deus ]espera muito daqueles a quem ele tem permitido [entender muito]. Além disso, ele espera mais daqueles a quem ele tem dado muita [habilidade.]
Бирақ ғоҗайининиң ирадисини билмәй туруп, таяқ йейишкә тегишлик ишларни қилған чакар азрақ таяқ йәйду. Кимгә көп берилсә, униңдин тәләп қилинидиғини көп болиду. Чүнки адәмләр кимгә көп аманәт қойған болса, униңдин тәләп қилидиғиниму көп болиду.
49 Vim à terra para causar [dificuldades ][MET] [que vão purificar vocês assim como ]o fogo [purifica metal ](OU causar divisões). E como eu queria que o tempo quando Deus vai purificar vocês (OU, causar divisões entre vocês) já tivesse começado.
Мән йәр йүзигә от ташлап туташтурушқа кәлдим вә бу отниң тутишишиға нәқәдәр тәқәззамән!
50 Daqui a pouco eu preciso sofrer muito. Estou sentindo grande ansiedade, que vai continuar até o meu sofrimento acabar.
Лекин мән алди билән бир чөмүлдүрүш билән чөмүлдүрүлүшүм керәк вә бу чүмүлдүрүлүшүм әмәлгә ашурулғичә интайин қийнилимән!
51 Vocês acham que porque eu vim à terra as pessoas vão agir pacificamente umas com as outras? Não! Devo dizer a vocês que não é isso que vai acontecer! Pelo contrário, as pessoas vão ser divididas.
Силәр мени йәр йүзигә течлиқ елип кәлдимекин, дәп ойлап қалдиңларму? Яқ, мән шуни силәргә ейтайки, течлиқ әмәс, бөлүнүш елип кәлдим!
52 Já que algumas das pessoas em uma casa vão crer em mim e outras não, elas serão divididas. Três pessoas em uma dada casa [que creem em mim ]vão se opor a duas [que não creem], ou duas [que creem em mim ]vão se opor a três [que não creem].
Чүнки буниңдин кейин, бир өйдики бәш киши бөлүниду; үчи иккисигә қарси вә иккиси үчигә қарши бөлүниду.
53 Desta forma um homem vai se opor ao seu próprio filho, ou um filho vai se opor ao seu pai. Uma mulher vai se opor à sua filha ou uma mulher vai se opor à sua mãe. Uma mulher vai se opor à sua nora ou uma mulher vai se opor à sua sogra.
Ата оғлиға вә оғул атисиға, ана қизиға вә қиз анисиға, қейинана келинигә вә келин қейинанисиға қарши туриду.
54 Ele [também ]disse à multidão, “[Neste país], quando vocês veem formar uma nuvem [escura ]no oeste, vocês dizem imediatamente, Vai chover, e é isso que acontece.
Әйса йәнә топлашқан адәмләргә мундақ деди: — Силәр күнпетиш тәрәптин булутниң чиққинини көрсәңлар, дәрһал «ямғур яғиду» дәйсиләр, вә дәрвәқә шундақ болиду.
55 [Nesta região ]quando o vento sopra do sul, vocês dizem, Vai ser um dia muito quente! E é justamente isso que acontece.
Җәнуп тәрәптин шамалниң чиққинини көрсәңлар, «Һава иссийду» дәйсиләр вә дәрвәқә шундақ болиду.
56 Vocês hipócritas! Vocês podem discernir como [o tempo vai mudar/se vai chover ou não, ]prestando atenção às nuvens e ao vento. Por que é que vocês não/é frustrante que não podem discernir [o que Deus está fazendo ]no tempo presente/atual!
Әй сахтипәзләр! Силәр йәр билән көкниң рәңгини пәриқ етәләйсиләр-ю, қандақсигә бу заманни пәриқ етәлмәйсиләр?!
57 Cada um de vocês deve/por que não pode determinar qual a coisa certa para você fazer agora [quando ainda tem tempo para fazer]!
Әнди немишкә қайси ишларниң дурус екәнлигигә өзүңлар һөкүм қилип бақмайсиләр?!
58 [Se não fizer isso, Deus vai castigar você. Vai ser como aquilo que acontece quando ]alguém leva um de vocês à justiça dizendo que tem feito algo muito mau. Você deve tentar entrar em um acordo/fazer as pazes com ele quando ainda está no caminho para a justiça. Pois se ele forçar você a ir à justiça, o juiz vai resolver que você está culpado e vai colocá-lo nas mãos do oficial da corte. Aí o oficial vai colocar você na prisão.
Чүнки дәвагириң билән биргә сотчи алдиға барғиниңда, униң билән йолда кетиватқиниңда, униң билән яришип дост болушқа интилгин; болмиса, у сени сотчиға, сотчи болса гундипайға тапшуриду вә гундипай сени зинданға ташлайду.
59 Digo a vocês que se isso acontecer, certamente você nunca vai deixar a prisão porque nunca vai poder pagar tudo quanto o juiz diz que deve.
Мән саңа шуни ейтип қояйки, [қәрзиңниң] әң ахирқи бир тийининиму қоймай төлимигичә, шу йәрдин һәргиз чиқалмайсән.
