Przysłów 6
1 Synu mój, jeśli poręczyłeś za swego bliźniego i dałeś porękę za obcego;
[My] son, if thou become surety for thy friend, thou shalt deliver thine hand to an enemy.
2 Związałeś się słowami ust twoich, schwytany jesteś mową twoich ust.
For a man's own lips become a strong snare to him, and he is caught with the lips of his own mouth.
3 Uczyń więc tak, synu mój, uwolnij się, gdy wpadłeś w ręce swego bliźniego; idź, upokórz się i nalegaj na twego bliźniego.
[My] son, do what I command thee, and deliver thyself; for on thy friend's account thou art come into the power of evil [men]: faint not, but stir up even thy friend for whom thou art become surety.
4 Nie daj snu swoim oczom i nie pozwól powiekom drzemać.
Give not sleep to thine eyes, nor slumber with thine eyelids;
5 Uwolnij się jak sarna z rąk [myśliwego] i jak ptak z ręki ptasznika.
that thou mayest deliver thyself as a doe out of the toils, and as a bird out of a snare.
6 Idź do mrówki, leniwcze, przypatrz się jej drogom i bądź mądry;
Go to the ant, O sluggard; and see, and emulate his ways, and become wiser than he.
7 Chociaż nie ma ona wodza ani przełożonego, ani pana;
For whereas he has no husbandry, nor any one to compel him, and is under no master,
8 To w lecie przygotowuje swój pokarm i gromadzi w żniwa swą żywność.
he prepares food for himself in the summer, and lays by abundant store in harvest. Or go to the bee, and learn how diligent she is, and how earnestly she is engaged in her work; whose labours kings and private men use for health, and she is desired and respected by all: though weak in body, she is advanced by honouring wisdom.
9 Jak długo będziesz leżał, leniwcze? Kiedy wstaniesz ze swego snu?
How long wilt thou lie, O sluggard? and when wilt thou awake out of sleep?
10 Jeszcze trochę snu, trochę drzemania, trochę założenia rąk, aby zasnąć;
Thou sleepest a little, and thou restest a little, and thou slumberest a short [time], and thou foldest thine arms over thy breast a little.
11 A twoje ubóstwo przyjdzie jak podróżny i twój niedostatek jak mąż uzbrojony.
Then poverty comes upon thee as an evil traveller, and want as a swift courier: but if thou be diligent, thine harvest shall arrive as a fountain, and poverty shall flee away as a bad courier.
12 Człowiek nikczemny i niegodziwy chodzi z przewrotnością na ustach;
A foolish man and a transgressor goes in ways that are not good.
13 Mruga swymi oczyma, mówi swymi nogami, wskazuje swymi palcami;
And the same winks with the eye, and makes a sign with his foot, and teaches with the beckonings of his fingers.
14 Przewrotność [jest] w jego sercu, stale knuje zło [i] sieje niezgodę.
[His] perverse heart devises evils: at all times such a one causes troubles to a city.
15 Dlatego nagle spadnie na niego nieszczęście; nagle zostanie złamany i pozbawiony ratunku.
Therefore his destruction shall come suddenly; overthrow and irretrievable ruin.
16 Jest sześć rzeczy, których nienawidzi PAN, siedem budzi w nim odrazę:
For he rejoices in all things which God hates, and he is ruined by reason of impurity of soul.
17 Wyniosłe oczy, kłamliwy język i ręce, które przelewają krew niewinną;
The eye of the haughty, a tongue unjust, hands shedding the blood of the just;
18 Serce, które knuje złe myśli; nogi, które spiesznie biegną do zła;
and a heart devising evil thoughts, and feet hastening to do evil, —[are hateful to God].
19 Fałszywy świadek, który mówi kłamstwa, i ten, który sieje niezgodę między braćmi.
An unjust witness kindles falsehoods, and brings on quarrels between brethren.
20 Synu mój, strzeż przykazania twego ojca i nie odrzucaj prawa twojej matki.
[My] son, keep the laws of thy father, and reject not the ordinances of thy mother:
21 Przywiąż je na zawsze do serca twego i zawieś je sobie na szyi.
but bind them upon thy soul continually, and hang them as a chain about thy neck.
22 Gdy będziesz chodził, poprowadzi cię; gdy zaśniesz, strzec cię będzie, a gdy się obudzisz, będzie mówić do ciebie;
Whensoever thou walkest, lead this along and let it be with thee; that it may talk with thee when thou wakest.
23 Bo przykazanie [jest] pochodnią, prawo światłością, a upomnienia do karności są drogą życia;
For the commandment of the law is a lamp and a light; a way of life; reproof also and correction:
24 Aby cię strzegły przed złą kobietą [i] przed gładkim językiem obcej kobiety.
to keep thee continually from a married woman, and from the calumny of a strange tongue.
25 Nie pożądaj w twoim sercu jej piękności i niech cię nie łowi swymi powiekami.
Let not the desire of beauty overcome thee, neither be thou caught by thine eyes, neither be captivated with her eyelids.
26 Bo dla kobiety nierządnej [zubożeje człowiek] o kawałek chleba, a żona cudzołożna czyha na cenne życie.
For the value of a harlot is as much as of one loaf; and a woman hunts for the precious souls of men.
27 Czy może ktoś wziąć ogień w zanadrze, a jego szaty się nie spalą?
Shall any one bind fire in his bosom, and not burn his garments?
28 Czy może ktoś chodzić po rozżarzonych węglach, a jego nogi się nie poparzą?
or will any one walk on coals of fire, and not burn his feet?
29 Tak ten, kto wchodzi do żony swego bliźniego; ktokolwiek ją dotknie, nie będzie bez winy.
So is he that goes in to a married woman; he shall not be held guiltless, neither any one that touches her.
30 Nie pogardza się złodziejem, jeśli kradnie, by nasycić swoją duszę, będąc głodnym;
It is not to be wondered at if one should be taken stealing, for he steals that when hungry he may satisfy his soul:
31 Ale [jeśli] go złapią, zwróci siedmiokrotnie [albo] odda cały dobytek swego domu.
but if he should be taken, he shall repay sevenfold, and shall deliver himself by giving all his goods.
32 Lecz kto cudzołoży z kobietą, jest pozbawiony rozsądku; kto tak robi, gubi swoją duszę.
But the adulterer through want of sense procures destruction to his soul.
33 Znajdzie chłostę i wstyd, a jego hańba nie będzie zmazana.
He endures both pain and disgrace, and his reproach shall never be wiped off.
34 Bo zazdrość rozpala gniew mężczyzny i nie będzie pobłażał w dniu zemsty.
For the soul of her husband is full of jealousy: he will not spare in the day of vengeance.
35 Nie będzie miał względu na żaden okup i nie przyjmie darów, choćbyś najwięcej mu dawał.
He will not forego [his] enmity for any ransom: neither will he be reconciled for many gifts.
