امثال 25
| امثال دیگری از سلیمان که مردان حِزِقیا، پادشاه یهودا، آنها را به رشتهٔ تحریر درآوردند: | 1 |
These, too, are parables of Solomon, which the men of Hezekiah, king of Judah, transferred.
| عظمت خدا در پوشاندن اسرارش می‌باشد، اما عظمت پادشاه در پی بردن به عمق مسائل. | 2 |
It is to the glory of God to conceal a word, and it is to the glory of kings to investigate speech.
| پی بردن به افکار پادشاهان مانند دست یافتن به آسمان و عمق زمین، غیرممکن است. | 3 |
Heaven above, and earth below, and the heart of kings are each unsearchable.
| ناخالصی‌ها را از نقره جدا کن تا زرگر بتواند از آن ظرفی بسازد. | 4 |
Take away the tarnish from silver, and a most pure vessel will go forth.
| اطرافیان بدکار پادشاه را از او دور کن تا تخت او به عدالت پایدار بماند. | 5 |
Take away impiety from the face of the king, and his throne shall be made firm by justice.
| وقتی به حضور پادشاه می‌روی خود را آدم بزرگی ندان و در جای بزرگان نایست، | 6 |
Do not appear glorious before the king, and do not stand in the place of the great.
| چون بهتر است به تو گفته شود: «بالاتر بنشین»، از اینکه تو را در برابر چشمان بزرگان در جای پایینتر بنشانند. اگر حتی با چشمانت چیزی می‌بینی، | 7 |
For it is better that it should be said to you, “Ascend to here,” than that you should be humbled before the prince.
| شتابزده همسایه‌ات را به دادگاه نبر، زیرا اگر در آخر ثابت شود که حق با وی بوده است، تو چه خواهی کرد؟ | 8 |
The things that your eyes have seen, do not offer hastily in a quarrel, lest afterward you may not be able to make amends, when you have dishonored your friend.
| وقتی با همسایه‌ات دعوا می‌کنی رازی را که از دیگری شنیده‌ای فاش نکن، | 9 |
Argue your case with your friend, and do not reveal the secret to an outsider,
| زیرا دیگر کسی به تو اطمینان نخواهد کرد و تو بدنام خواهی شد. | 10 |
lest perhaps he may insult you, when he has heard it, and he might not cease to reproach you. Grace and friendship free a man; preserve these for yourself, lest you fall under reproach.
| سخنی که بجا گفته شود مانند نگینهای طلاست که در ظرف نقره‌ای نشانده باشند. | 11 |
Whoever speaks a word at an opportune time is like apples of gold on beds of silver.
| نصیحت شخص دانا برای گوش شنوا مانند حلقه طلا و جواهر، با ارزش است. | 12 |
Whoever reproves the wise and obedient ear is like an earring of gold with a shining pearl.
| خدمتگزار امین همچون آب خنک در گرمای تابستان، جان اربابش را تازه می‌کند. | 13 |
Just like the cold of snow in a time of harvest, so also is a faithful messenger to him who sent him: he causes his soul to rest.
| کسی که دم از بخشندگی خود می‌زند، ولی چیزی به کسی نمی‌بخشد مانند ابر و بادی است که باران نمی‌دهد. | 14 |
A man who boasts and does not fulfill his promises is like clouds and wind, when rain does not follow.
| شخص صبور می‌تواند حتی حاکم را متقاعد کند و زبان نرم می‌تواند هر مقاومت سختی را در هم بشکند. | 15 |
By patience, a leader shall be appeased, and a soft tongue shall break hardness.
| اگر به عسل دست یافتی زیاد از حد نخور، زیرا ممکن است دلت به هم بخورد و استفراغ کنی. | 16 |
You have discovered honey; eat what is sufficient for you, lest perhaps, being filled up, you may vomit it.
| به خانهٔ همسایه‌ات زیاد از حد نرو، مبادا از تو سیر و متنفر شود. | 17 |
Withdraw your feet from the house of your neighbor, lest, when he has had his fill, he may hate you.
| شهادت دروغ مثل تبر و شمشیر و تیر تیز صدمه می‌زند. | 18 |
A man who speaks false testimony against his neighbor is like a dart and a sword and a sharp arrow.
| اعتماد کردن به آدم خائن در زمان تنگی مانند جویدن غذا با دندان لق و دویدن با پای شکسته است. | 19 |
Whoever sets his hopes on the unfaithful in a day of anguish is like a rotten tooth and weary foot,
| آواز خواندن برای آدم غصه‌دار مثل درآوردن لباس او در هوای سرد و پاشیدن نمک روی زخم اوست. | 20 |
and like one who loosens his garment in cold weather. Whoever sings verses to a wicked heart is like vinegar on baking soda. Just like a moth to a garment, and a worm to wood, so too does the sadness of a man do harm to the heart.
| اگر دشمن تو گرسنه است به او غذا بده و اگر تشنه است به او آب بنوشان. | 21 |
If your enemy is hungry, feed him. If he is thirsty, give him water to drink.
| با این عملت، اخگرهای شرم بر سرش خواهی انباشت، و خداوند به تو پاداش خواهد داد. | 22 |
For you will gather hot coals upon his head, and the Lord will repay you.
| همان‌طور که باد شمال باران می‌آورد، همچنان بدگویی، خشم و عصبانیت به بار می‌آورد. | 23 |
The north wind brings forth the rain, and a sorrowful face brings forth a detracting tongue.
| سکونت در گوشهٔ پشت بام بهتر است از زندگی کردن با زن غرغرو در یک خانه. | 24 |
It is better to sit in a corner of the attic, than with an argumentative woman and in a shared house.
| خبر خوشی که از دیار دور می‌رسد، همچون آب خنکی است که به کام تشنه لب می‌رسد. | 25 |
Like cold water to a thirsty soul, so too are good reports from a far away land.
| سازش شخص درستکار با آدم بدکار، مانند آلوده کردن منبع آب و گل‌آلود ساختن چشمه است. | 26 |
The just falling down before the impious is like a fountain stirred up by feet and like a corrupted spring.
| همان‌طور که زیاده‌روی در خوردن عسل مضر است، طلبیدن تعریف و تمجید از مردم نیز ناپسند است. | 27 |
Just as whoever eats too much honey, it is not good for him, so also whoever is an investigator of what is majestic will be overwhelmed by glory.
| کسی که بر نفس خویش تسلط ندارد، مثل شهری بی‌حصار است. | 28 |
Just like a city lying in the open and without surrounding walls, so also is a man who is unable to restrain his own spirit in speaking.
