امثال 1

1 امثال سلیمان، پادشاه اسرائیل، که پسر داوود بود:

The proverbs of Solomon son of David, the king of Israel.

2 این امثال به شما کمک خواهند کرد تا حکمت و ادب بیاموزید و بتوانید سخنان پرمغز را درک کنید.

These proverbs are to teach wisdom and instruction, to teach words of insight,

3 آنها به شما یاد خواهند داد چگونه رفتار عاقلانه داشته باشید و با صداقت و عدالت و انصاف عمل کنید.

that you may receive instruction in order to live by doing what is right, just, and fair.

4 این امثال به جاهلان حکمت می‌بخشند و به جوانان فهم و بصیرت.

These proverbs are also to give wisdom to the naive, and to give knowledge and discretion to young people.

5 با شنیدن و درک این امثال، حتی دانایان داناتر می‌شوند و دانشمندان چاره اندیشی کسب می‌کنند تا بتوانند معانی گفتار پیچیدهٔ حکیمان را بفهمند.

Let wise people listen and increase their learning, and let discerning people get guidance,

6

to understand proverbs, sayings, and words of wise people and their riddles.

7 ترس خداوند سرآغاز دانش است. کسی که حکمت و ادب را خوار می‌شمارد، جاهل است.

The fear of Yahweh is the beginning of knowledge— fools despise wisdom and instruction.

8 ای جوان، نصیحت پدرت را بشنو و از تعلیم مادرت رویگردان نشو،

My son, hear the instruction of your father and do not lay aside the rules of your mother;

9 زیرا سخنان ایشان مانند تاج و جواهر، سیرت تو را زیبا خواهند ساخت.

they will be a graceful wreath for your head and pendants hanging from your neck.

10 وقتی گناهکاران تو را وسوسه می‌کنند، تسلیم نشو.

My son, if sinners try to entice you into their sin, refuse to follow them.

11 اگر آنها به تو بگویند: «بیا در کمین مردم بنشینیم و آنها را بکشیم

If they say, “Come with us, let us lie in wait for blood, let us hide and attack innocent people for no reason.

12 و مانند قبر، آنها را ببلعیم و از هستی ساقط کنیم؛ (Sheol h7585)

Let us swallow them up alive, like Sheol takes away those who are healthy, and make them like those who fall into the pit. (Sheol h7585)

13 از این راه ما اشیاء قیمتی فراوان به چنگ خواهیم آورد و خانه‌های خود را از این غنایم پر خواهیم ساخت؛

We shall find all kinds of valuable things; we will fill our houses with what we steal from others.

14 هر چه به دست بیاوریم به تساوی بین خود تقسیم خواهیم کرد؛ پس بیا و با ما همدست شو!»

Throw in your lot with us; we will all have one purse together.”

15 پسرم تو با آنها نرو و خود را از چنین افرادی دور نگه دار؛

My son, do not walk down that road with them; do not let your foot touch where they walk;

16 زیرا آنها همیشه در پی گناه و قتل هستند.

their feet run to evil and they hurry to shed blood.

17 یک پرنده وقتی می‌بیند برایش دام گذاشته‌اند، از آن دوری می‌کند.

For it is useless to spread the net in the sight of any bird.

18 ولی این افراد چنین نیستند. آنها خودشان را به دام می‌اندازند و با دست خود گور خود را می‌کنند.

These men lie in wait for their own blood— they set an ambush for their own lives.

19 این است سرنوشت تمام کسانی که در پی سود نامشروع هستند. چنین اشخاص خود را نابود می‌کنند.

So are the ways of everyone who gains riches by injustice; unjust gain takes away the lives of those who hold on to it.

20 حکمت در کوچه‌ها ندا می‌دهد.

Wisdom cries aloud in the street, she raises her voice in the open places;

21 مردم را که در سر چهارراه‌ها و نزد دروازهٔ شهر جمع شده‌اند صدا کرده، می‌گوید:

at the head of the noisy streets she cries out, at the entrance of the city gates she speaks,

22 «ای نادانان! تا کی می‌خواهید نادان بمانید؟ تا کی می‌خواهید دانایی را مسخره کنید و از آن متنفر باشید؟

“How long, you naive people, will you love being naive? How long, you mockers, will you delight in mockery, and how long, you fools, will you hate knowledge?

23 بیایید و مشورت مرا بپذیرید، و من روح خود را بر شما نازل خواهم کرد و شما را دانا خواهم ساخت.

Pay attention to my correction; I will pour out my thoughts to you; I will make my words known to you.

24 «بارها شما را صدا کردم ولی توجه نکردید، التماس نمودم اما اعتنا ننمودید.

I have called, and you have refused to listen; I reached out with my hand, but there was no one who paid attention.

25 شما نصیحت و نکوهش مرا نپذیرفتید.

But you have ignored all my instruction and paid no attention to my correction.

26 من نیز به مصیبت شما خواهم خندید، و هنگامی که بلا دامنگیرتان شود شما را مسخره خواهم کرد،

I will laugh at your calamity, I will mock you when the terror comes—

27 آری، وقتی بلا مانند طوفان شما را فرا گیرد و مصیبت مثل گردباد شما را احاطه کند، و سختی و بدبختی شما را از پای درآورد.

when your fearful dread comes like a storm and disaster sweeps over you like a whirlwind, when distress and anguish come upon you.

28 «هنگامی که آنها فریاد برآورند، به دادشان نخواهم رسید، و اگرچه با اشتیاق به دنبالم بگردند، مرا نخواهند یافت؛

Then they will call upon me, and I will not answer; they will desperately call for me, but they will not find me.

29 زیرا از دانایی متنفر بوده‌اند و از خداوند اطاعت نکرده‌اند.

Because they hate knowledge and did not choose the fear of Yahweh,

30 نصیحت مرا گوش نگرفته‌اند و نکوهش مرا نپذیرفته‌اند.

they would not follow my instruction, and they despised all my correction.

31 بنابراین ثمرهٔ راهی را که در پیش گرفته‌اند خواهند دید.

They will eat the fruit of their ways, and with the fruit of their schemes they will be filled.

32 زیرا سرکشی احمقان، ایشان را خواهد کشت و بی‌خیالی نادانان آنها را از پای در خواهد آورد.

For the naive are killed when they turn away, and the indifference of fools will destroy them.

33 ولی همهٔ کسانی که به من گوش دهند، از هیچ بلایی نخواهند ترسید و در امنیت زندگی خواهند کرد.»

But whoever listens to me will live in safety and will rest secure with no fear of disaster.”

King Solomon in Old Age