امثال 25

۱ 1 اینها نیز از امثال سلیمان است که مردان حزقیا، پادشاه یهودا آنها را نقل نمودند.

These, too, are parables of Solomon, which the men of Hezekiah, king of Judah, transferred.

۲ 2 مخفی داشتن امر جلال خدا است، و تفحص نمودن امر جلال پادشاهان است.

It is to the glory of God to conceal a word, and it is to the glory of kings to investigate speech.

۳ 3 آسمان را در بلندیش و زمین را در عمقش، ودل پادشاهان را تفتیش نتوان نمود.

Heaven above, and earth below, and the heart of kings are each unsearchable.

۴ 4 درد را از نقره دور کن، تا ظرفی برای زرگربیرون آید.

Take away the tarnish from silver, and a most pure vessel will go forth.

۵ 5 شریران را از حضور پادشاه دور کن، تاکرسی او در عدالت پایدار بماند.

Take away impiety from the face of the king, and his throne shall be made firm by justice.

۶ 6 در حضور پادشاه خویشتن را برمیفراز، و درجای بزرگان مایست،

Do not appear glorious before the king, and do not stand in the place of the great.

۷ 7 زیرا بهتر است تو را گفته شود که اینجا بالابیا، از آنکه به حضور سروری که چشمانت او رادیده است تو را پایین برند.

For it is better that it should be said to you, “Ascend to here,” than that you should be humbled before the prince.

۸ 8 برای نزاع به تعجیل بیرون مرو، مبادا درآخرش چون همسایه ات تو را خجل سازد، ندانی که چه باید کرد.

The things that your eyes have seen, do not offer hastily in a quarrel, lest afterward you may not be able to make amends, when you have dishonored your friend.

۹ 9 دعوی خود را با همسایه ات بکن، اما رازدیگری را فاش مساز،

Argue your case with your friend, and do not reveal the secret to an outsider,

۱۰ 10 مبادا هر‌که بشنود تو را ملامت کند، وبدنامی تو رفع نشود.

lest perhaps he may insult you, when he has heard it, and he might not cease to reproach you. Grace and friendship free a man; preserve these for yourself, lest you fall under reproach.

۱۱ 11 سخنی که در محلش گفته شود، مثل سیبهای طلا در مرصعکاری نقره است.

Whoever speaks a word at an opportune time is like apples of gold on beds of silver.

۱۲ 12 مودب حکیم برای گوش شنوا، مثل حلقه طلا و زیور زر خالص است.

Whoever reproves the wise and obedient ear is like an earring of gold with a shining pearl.

۱۳ 13 رسول امین برای فرستندگان خود، چون خنکی یخ در موسم حصاد می‌باشد، زیرا که جان آقایان خود را تازه می‌کند.

Just like the cold of snow in a time of harvest, so also is a faithful messenger to him who sent him: he causes his soul to rest.

۱۴ 14 کسی‌که از بخششهای فریبنده خود فخرمی کند، مثل ابرها و باد بی‌باران است.

A man who boasts and does not fulfill his promises is like clouds and wind, when rain does not follow.

۱۵ 15 با تحمل داور را به رای خود توان آورد، وزبان ملایم، استخوان را می‌شکند.

By patience, a leader shall be appeased, and a soft tongue shall break hardness.

۱۶ 16 اگر عسل یافتی بقدر کفایت بخور، مبادا ازآن پر شده، قی کنی.

You have discovered honey; eat what is sufficient for you, lest perhaps, being filled up, you may vomit it.

۱۷ 17 پای خود را از زیاد رفتن به خانه همسایه ات باز دار، مبادا از تو سیر شده، از تونفرت نماید.

Withdraw your feet from the house of your neighbor, lest, when he has had his fill, he may hate you.

۱۸ 18 کسی‌که درباره همسایه خود شهادت دروغ دهد، مثل تبرزین و شمشیر و تیر تیز است.

A man who speaks false testimony against his neighbor is like a dart and a sword and a sharp arrow.

۱۹ 19 اعتماد بر خیانتکار در روز تنگی، مثل دندان کرم زده و پای مرتعش می‌باشد.

Whoever sets his hopes on the unfaithful in a day of anguish is like a rotten tooth and weary foot,

۲۰ 20 سراییدن سرودها برای دلتنگ، مثل کندن جامه در وقت سرما و ریختن سرکه بر شوره است.

and like one who loosens his garment in cold weather. Whoever sings verses to a wicked heart is like vinegar on baking soda. Just like a moth to a garment, and a worm to wood, so too does the sadness of a man do harm to the heart.

۲۱ 21 اگر دشمن تو گرسنه باشد او را نان بخوران، و اگر تشنه باشد او را آب بنوشان،

If your enemy is hungry, feed him. If he is thirsty, give him water to drink.

۲۲ 22 زیرا اخگرها بر سرش خواهی انباشت، وخداوند تو را پاداش خواهد داد.

For you will gather hot coals upon his head, and the Lord will repay you.

۲۳ 23 چنانکه باد شمال باران می‌آورد، همچنان زبان غیبتگو چهره را خشمناک می‌سازد.

The north wind brings forth the rain, and a sorrowful face brings forth a detracting tongue.

۲۴ 24 ساکن بودن در گوشه پشت بام بهتر است ازبودن با زن جنگجو در خانه مشترک.

It is better to sit in a corner of the attic, than with an argumentative woman and in a shared house.

۲۵ 25 خبر خوش از ولایت دور، مثل آب سردبرای جان تشنه است.

Like cold water to a thirsty soul, so too are good reports from a far away land.

۲۶ 26 مرد عادل که پیش شریر خم شود، مثل چشمه گل آلود و منبع فاسد است.

The just falling down before the impious is like a fountain stirred up by feet and like a corrupted spring.

۲۷ 27 زیاد عسل خوردن خوب نیست، همچنان طلبیدن جلال خود جلال نیست.

Just as whoever eats too much honey, it is not good for him, so also whoever is an investigator of what is majestic will be overwhelmed by glory.

۲۸ 28 کسی‌که بر روح خود تسلط ندارد، مثل شهر منهدم و بی‌حصار است.

Just like a city lying in the open and without surrounding walls, so also is a man who is unable to restrain his own spirit in speaking.