امثال 23

۱ 1 چون با حاکم به غذا خوردن نشینی، درآنچه پیش روی تو است تامل نما.

Cuando tomes asiento en la fiesta con un gobernante, piensa con cuidado en lo que tiene delante;

۲ 2 و اگر مرد اکول هستی کارد بر گلوی خودبگذار.

Y controla tu hambre, si tienes un fuerte deseo de comer.

۳ 3 به خوراکهای لطیف او حریص مباش، زیراکه غذای فریبنده است.

No desees su alimento delicado, porque es el pan del engaño.

۴ 4 برای دولتمند شدن خود را زحمت مرسان واز عقل خود باز ایست.

No te preocupes por obtener riqueza; deja que termine tu deseo de dinero.

۵ 5 آیا چشمان خود را بر آن خواهی دوخت که نیست می‌باشد؟ زیرا که دولت البته برای خودبالها می‌سازد، و مثل عقاب در آسمان می‌پرد.

¿Se te alzan los ojos? se ha ido: porque la riqueza se harán alas, como un águila en vuelo hacia el cielo.

۶ 6 نان مرد تنگ نظر را مخور، و به جهت خوراکهای لطیف او حریص مباش.

No tomes la comida del que tiene ojos perversos, ni tengas ningún deseo por su delicada carne;

۷ 7 زیرا چنانکه در دل خود فکر می‌کند خود اوهمچنان است. تو را می‌گوید: بخور و بنوش، امادلش با تو نیست.

porque como los pensamientos de su corazón son, así es él: Toma comida y bebida, él te dice; pero su corazón no está contigo.

۸ 8 لقمه‌ای را که خورده‌ای قی خواهی کرد، وسخنان شیرین خود را بر باد خواهی داد.

El alimento que has tomado lo vomitarás, y tus palabras agradables serán desperdiciadas.

۹ 9 به گوش احمق سخن مگو، زیرا حکمت کلامت را خوار خواهد شمرد.

No digas nada al oído de un hombre necio, porque no valorará la sabiduría de tus palabras.

۱۰ 10 حد قدیم را منتقل مساز، و به مزرعه یتیمان داخل مشو،

No dejes que se mueva el lindero de la viuda, y no vayas a los campos de los que no tienen padre;

۱۱ 11 زیرا که ولی ایشان زورآور است، و با تو دردعوی ایشان مقاومت خواهد کرد.

Porque su salvador es fuerte, y él tomará su causa contra ti.

۱۲ 12 دل خود را به ادب مایل گردان، و گوش خود را به کلام معرفت.

Da tu corazón a la enseñanza, y tus oídos a las palabras del conocimiento.

۱۳ 13 از طفل خود تادیب را باز مدار که اگر او رابا چوب بزنی نخواهد مرد،

No retires el entrenamiento del niño: porque incluso si le das golpes con la vara, no será la muerte para él.

۱۴ 14 پس او را با چوب بزن، و جان او را از هاویه نجات خواهی داد. (Sheol h7585)

Dale golpes con la vara, y mantén su alma a salvo del inframundo. (Sheol h7585)

۱۵ 15 ‌ای پسر من اگر دل تو حکیم باشد، دل من (بلی دل ) من شادمان خواهد شد.

Hijo mío, si tu corazón se vuelve sabio, yo también, me alegraré de corazón;

۱۶ 16 و گرده هایم وجد خواهد نمود، هنگامی که لبهای تو به راستی متکلم شود.

Y mis pensamientos en mí estarán llenos de alegría cuando tus labios digan lo correcto.

۱۷ 17 دل تو به جهت گناهکاران غیور نباشد، امابه جهت ترس خداوند تمامی روز غیور باش،

No tengas envidia de pecadores en tu corazón, sino guarda en el temor de Jehová todo el día;

۱۸ 18 زیرا که البته آخرت هست، و امید تومنقطع نخواهد شد.

Porque sin duda hay un futuro, y tu esperanza no será cortada.

۱۹ 19 پس تو‌ای پسرم بشنو و حکیم باش، و دل خود را در طریق مستقیم گردان.

Escucha, hijo mío, y sé sabio, guiando tu corazón de la manera correcta.

۲۰ 20 از زمره میگساران مباش، و از آنانی که بدنهای خود را تلف می‌کنند.

No estés entre los que se entregan al vino, ni entre los que se sacian de la carne:

۲۱ 21 زیرا که میگسار و مسرف، فقیر می‌شود وصاحب خواب به خرقه‌ها ملبس خواهد شد.

Porque los que se deleitan en la bebida y la fiesta, tendrán necesidad; y por amor al sueño, un hombre estará pobremente vestido.

۲۲ 22 پدر خویش را که تو را تولید نمود گوش گیر، و مادر خود را چون پیر شود خوار مشمار.

Escucha a tu padre, de quien eres hijo, y no menosprecies a tu madre cuando sea vieja.

۲۳ 23 راستی را بخر و آن را مفروش، و حکمت وادب و فهم را.

Consigue para ti lo que es verdad, y no lo dejes ir por dinero; obtener sabiduría y enseñanza y buen sentido.

۲۴ 24 پدر فرزند عادل به غایت شادمان می‌شود، و والد پسر حکیم از او مسرور خواهد گشت.

El padre del hombre recto se alegrará, y el que tiene un hijo sabio tendrá gozo por causa de él.

۲۵ 25 پدرت و مادرت شادمان خواهند شد، ووالده تو مسرور خواهد گردید.

Dejen que su padre y su madre se alegren, que la que te dio a luz se alegren.

۲۶ 26 ‌ای پسرم دل خود را به من بده، و چشمان تو به راههای من شاد باشد،

Hijo mío, dame tu corazón, y tus ojos se deleiten en mis caminos.

۲۷ 27 چونکه زن زانیه حفره‌ای عمیق است، و زن بیگانه چاه تنگ.

Porque una mujer prostituta es un profundo hoyo, y una mujer mala es un pozo estrecho y profundo.

۲۸ 28 او نیز مثل راهزن در کمین می‌باشد، وخیانتکاران را در میان مردم می‌افزاید.

Sí, ella está esperando secretamente como una bestia por su alimento, y el engaño por ella se incrementa entre los hombres.

۲۹ 29 وای از آن کیست و شقاوت از آن که ونزاعها از آن کدام و زاری از آن کیست وجراحت های بی‌سبب از آن که و سرخی چشمان از آن کدام؟

¿Quién dice, Oh! quien dice, ¡Ah! ¿Quién tiene argumentos violentos? quién tiene dolor? quién tiene heridas sin causa? y ojos oscuros?

۳۰ 30 آنانی را است که شرب مدام می‌نمایند، و برای چشیدن شراب ممزوج داخل می‌شوند.

Aquellos que se sientan tarde sobre el vino: aquellos que buscan vino mezclado.

۳۱ 31 به شراب نگاه مکن وقتی که سرخ‌فام است، حینی که حبابهای خود را در جام ظاهر می‌سازد، و به ملایمت فرو می‌رود.

Evita que tus ojos miren el vino cuando está rojo, cuando su color es brillante en la taza, cuando baja suavemente;

۳۲ 32 اما در آخر مثل مار خواهد گزید، و مانندافعی نیش خواهد زد.

Al final, su mordisco es como el de una serpiente, su herida como la herida de un serpiente venenosa.

۳۳ 33 چشمان تو چیزهای غریب را خواهد دید، و دل تو به چیزهای کج تنطق خواهد نمود،

Tus ojos verán cosas extrañas, y dirás cosas retorcidas.

۳۴ 34 و مثل کسی‌که در میان دریا می‌خوابدخواهی شد، یا مانند کسی‌که بر سر دکل کشتی می‌خسبد،

Sí, serás como el que descansa en el mar o en la parte superior de un mástil.

۳۵ 35 و خواهی گفت: مرا زدند لیکن درد رااحساس نکردم، مرا زجر نمودند لیکن نفهمیدم. پس کی بیدار خواهم شد؟ همچنین معاودت می‌کنم و بار دیگر آن را می‌طلبم.

Ellos me han vencido, tú dirás: y no tengo dolor; me dieron golpes sin que los sintiera: ¿cuándo estaré despierto de mi vino? Voy a buscarlo de nuevo.