امثال 23

۱ 1 چون با حاکم به غذا خوردن نشینی، درآنچه پیش روی تو است تامل نما.

When thou sittest to eat with a ruler, consider diligently him that is before thee;

۲ 2 و اگر مرد اکول هستی کارد بر گلوی خودبگذار.

And put a knife to thy throat, if thou be a man given to appetite.

۳ 3 به خوراکهای لطیف او حریص مباش، زیراکه غذای فریبنده است.

Be not desirous of his dainties; seeing they are deceitful meat.

۴ 4 برای دولتمند شدن خود را زحمت مرسان واز عقل خود باز ایست.

Weary not thyself to be rich; cease from thine own wisdom.

۵ 5 آیا چشمان خود را بر آن خواهی دوخت که نیست می‌باشد؟ زیرا که دولت البته برای خودبالها می‌سازد، و مثل عقاب در آسمان می‌پرد.

Wilt thou set thine eyes upon that which is not? for [riches] certainly make themselves wings, like an eagle that flieth toward heaven.

۶ 6 نان مرد تنگ نظر را مخور، و به جهت خوراکهای لطیف او حریص مباش.

Eat thou not the bread of him that hath an evil eye, neither desire thou his dainties:

۷ 7 زیرا چنانکه در دل خود فکر می‌کند خود اوهمچنان است. تو را می‌گوید: بخور و بنوش، امادلش با تو نیست.

For as he reckoneth within himself, so is he: Eat and drink, saith he to thee; but his heart is not with thee.

۸ 8 لقمه‌ای را که خورده‌ای قی خواهی کرد، وسخنان شیرین خود را بر باد خواهی داد.

The morsel which thou hast eaten shalt thou vomit up, and lose thy sweet words.

۹ 9 به گوش احمق سخن مگو، زیرا حکمت کلامت را خوار خواهد شمرد.

Speak not in the hearing of a fool; for he will despise the wisdom of thy words.

۱۰ 10 حد قدیم را منتقل مساز، و به مزرعه یتیمان داخل مشو،

Remove not the ancient landmark; and enter not into the fields of the fatherless:

۱۱ 11 زیرا که ولی ایشان زورآور است، و با تو دردعوی ایشان مقاومت خواهد کرد.

For their redeemer is strong; he shall plead their cause against thee.

۱۲ 12 دل خود را به ادب مایل گردان، و گوش خود را به کلام معرفت.

Apply thine heart unto instruction, and thine ears to the words of knowledge.

۱۳ 13 از طفل خود تادیب را باز مدار که اگر او رابا چوب بزنی نخواهد مرد،

Withhold not correction from the child: [for] if thou beat him with the rod, he shall not die.

۱۴ 14 پس او را با چوب بزن، و جان او را از هاویه نجات خواهی داد. (Sheol h7585)

Thou shalt beat him with the rod, and shalt deliver his soul from Sheol. (Sheol h7585)

۱۵ 15 ‌ای پسر من اگر دل تو حکیم باشد، دل من (بلی دل ) من شادمان خواهد شد.

My son, if thine heart be wise, my heart shall be glad, even mine:

۱۶ 16 و گرده هایم وجد خواهد نمود، هنگامی که لبهای تو به راستی متکلم شود.

Yea, my reins shall rejoice, when thy lips speak right things.

۱۷ 17 دل تو به جهت گناهکاران غیور نباشد، امابه جهت ترس خداوند تمامی روز غیور باش،

Let not thine heart envy sinners: but [be thou] in the fear of the LORD all the day long:

۱۸ 18 زیرا که البته آخرت هست، و امید تومنقطع نخواهد شد.

For surely there is a reward; and thy hope shall not be cut off.

۱۹ 19 پس تو‌ای پسرم بشنو و حکیم باش، و دل خود را در طریق مستقیم گردان.

Hear thou, my son, and be wise, and guide thine heart in the way.

۲۰ 20 از زمره میگساران مباش، و از آنانی که بدنهای خود را تلف می‌کنند.

Be not among winebibbers; among gluttonous eaters of flesh:

۲۱ 21 زیرا که میگسار و مسرف، فقیر می‌شود وصاحب خواب به خرقه‌ها ملبس خواهد شد.

For the drunkard and the glutton shall come to poverty: and drowsiness shall clothe [a man] with rags.

۲۲ 22 پدر خویش را که تو را تولید نمود گوش گیر، و مادر خود را چون پیر شود خوار مشمار.

Hearken unto thy father that begat thee, and despise not thy mother when she is old.

۲۳ 23 راستی را بخر و آن را مفروش، و حکمت وادب و فهم را.

Buy the truth, and sell it not; [yea], wisdom, and instruction, and understanding.

۲۴ 24 پدر فرزند عادل به غایت شادمان می‌شود، و والد پسر حکیم از او مسرور خواهد گشت.

The father of the righteous shall greatly rejoice: and he that begetteth a wise child shall have joy of him.

۲۵ 25 پدرت و مادرت شادمان خواهند شد، ووالده تو مسرور خواهد گردید.

Let thy father and thy mother be glad, and let her that bare thee rejoice.

۲۶ 26 ‌ای پسرم دل خود را به من بده، و چشمان تو به راههای من شاد باشد،

My son, give me thine heart, and let thine eyes delight in my ways.

۲۷ 27 چونکه زن زانیه حفره‌ای عمیق است، و زن بیگانه چاه تنگ.

For a whore is a deep ditch; and a strange woman is a narrow pit.

۲۸ 28 او نیز مثل راهزن در کمین می‌باشد، وخیانتکاران را در میان مردم می‌افزاید.

Yea, she lieth in wait as a robber, and increaseth the treacherous among men.

۲۹ 29 وای از آن کیست و شقاوت از آن که ونزاعها از آن کدام و زاری از آن کیست وجراحت های بی‌سبب از آن که و سرخی چشمان از آن کدام؟

Who hath woe? who hath sorrow? who hath contentions? who hath complaining? who hath wounds without cause? who hath redness of eyes?

۳۰ 30 آنانی را است که شرب مدام می‌نمایند، و برای چشیدن شراب ممزوج داخل می‌شوند.

They that tarry long at the wine; they that go to seek out mixed wine.

۳۱ 31 به شراب نگاه مکن وقتی که سرخ‌فام است، حینی که حبابهای خود را در جام ظاهر می‌سازد، و به ملایمت فرو می‌رود.

Look not thou upon the wine when it is red, when it giveth its colour in the cup, when it goeth down smoothly.

۳۲ 32 اما در آخر مثل مار خواهد گزید، و مانندافعی نیش خواهد زد.

At the last it biteth like a serpent, and stingeth like an adder.

۳۳ 33 چشمان تو چیزهای غریب را خواهد دید، و دل تو به چیزهای کج تنطق خواهد نمود،

Thine eyes shall behold strange things, and thine heart shall utter froward things.

۳۴ 34 و مثل کسی‌که در میان دریا می‌خوابدخواهی شد، یا مانند کسی‌که بر سر دکل کشتی می‌خسبد،

Yea, thou shalt be as he that lieth down in the midst of the sea, or as he that lieth upon the top of a mast.

۳۵ 35 و خواهی گفت: مرا زدند لیکن درد رااحساس نکردم، مرا زجر نمودند لیکن نفهمیدم. پس کی بیدار خواهم شد؟ همچنین معاودت می‌کنم و بار دیگر آن را می‌طلبم.

They have stricken me, [shalt thou say], and I was not hurt; they have beaten me, and I felt it not: when shall I awake? I will seek it yet again.