امثال 23

۱ 1 چون با حاکم به غذا خوردن نشینی، درآنچه پیش روی تو است تامل نما.

When thou sittest to eat with a ruler, Consider well what is before thee;

۲ 2 و اگر مرد اکول هستی کارد بر گلوی خودبگذار.

For thou wilt put a knife to thy throat, If thou art a man given to appetite!

۳ 3 به خوراکهای لطیف او حریص مباش، زیراکه غذای فریبنده است.

Long not for his dainties. For they are deceitful meat.

۴ 4 برای دولتمند شدن خود را زحمت مرسان واز عقل خود باز ایست.

Toil not to become rich; Cease from this, thy wisdom.

۵ 5 آیا چشمان خود را بر آن خواهی دوخت که نیست می‌باشد؟ زیرا که دولت البته برای خودبالها می‌سازد، و مثل عقاب در آسمان می‌پرد.

Wilt thou let thine eyes fly toward them? They are gone! For riches truly make to themselves wings; They fly away like the eagle toward heaven.

۶ 6 نان مرد تنگ نظر را مخور، و به جهت خوراکهای لطیف او حریص مباش.

Eat not the bread of him that hath an evil eye, And long not for his dainties;

۷ 7 زیرا چنانکه در دل خود فکر می‌کند خود اوهمچنان است. تو را می‌گوید: بخور و بنوش، امادلش با تو نیست.

For as he thinketh in his heart, so is he. “Eat and drink!” saith he to thee; But his heart is not with thee.

۸ 8 لقمه‌ای را که خورده‌ای قی خواهی کرد، وسخنان شیرین خود را بر باد خواهی داد.

The morsel, which thou hast eaten, thou shalt vomit up; And thou wilt have thrown away thy sweet words.

۹ 9 به گوش احمق سخن مگو، زیرا حکمت کلامت را خوار خواهد شمرد.

Speak not in the ears of a fool; For he will despise the wisdom of thy words.

۱۰ 10 حد قدیم را منتقل مساز، و به مزرعه یتیمان داخل مشو،

Remove not the ancient landmark, And enter not into the fields of the fatherless!

۱۱ 11 زیرا که ولی ایشان زورآور است، و با تو دردعوی ایشان مقاومت خواهد کرد.

For their avenger is mighty; He will maintain their cause against thee.

۱۲ 12 دل خود را به ادب مایل گردان، و گوش خود را به کلام معرفت.

Apply thy heart to instruction, And thine ears to the words of knowledge.

۱۳ 13 از طفل خود تادیب را باز مدار که اگر او رابا چوب بزنی نخواهد مرد،

Withhold not correction from a child; If thou beat him with the rod, he will not die.

۱۴ 14 پس او را با چوب بزن، و جان او را از هاویه نجات خواهی داد. (Sheol h7585)

Beat him thyself with the rod, And thou shalt rescue him from the underworld. (Sheol h7585)

۱۵ 15 ‌ای پسر من اگر دل تو حکیم باشد، دل من (بلی دل ) من شادمان خواهد شد.

My son, if thy heart be wise, My heart shall rejoice, even mine;

۱۶ 16 و گرده هایم وجد خواهد نمود، هنگامی که لبهای تو به راستی متکلم شود.

Yea, my reins shall exult, When thy lips speak right things.

۱۷ 17 دل تو به جهت گناهکاران غیور نباشد، امابه جهت ترس خداوند تمامی روز غیور باش،

Let not thy heart envy sinners, But continue thou in the fear of the LORD all the day long;

۱۸ 18 زیرا که البته آخرت هست، و امید تومنقطع نخواهد شد.

For surely there shall be a reward, And thine expectation shall not be cut off.

۱۹ 19 پس تو‌ای پسرم بشنو و حکیم باش، و دل خود را در طریق مستقیم گردان.

Hear thou, my son, and be wise; And let thy heart go forward in the way!

۲۰ 20 از زمره میگساران مباش، و از آنانی که بدنهای خود را تلف می‌کنند.

Be not thou among winebibbers, And riotous eaters of flesh;

۲۱ 21 زیرا که میگسار و مسرف، فقیر می‌شود وصاحب خواب به خرقه‌ها ملبس خواهد شد.

For the drunkard and the glutton shall come to poverty, And drowsiness will clothe a man with rags.

۲۲ 22 پدر خویش را که تو را تولید نمود گوش گیر، و مادر خود را چون پیر شود خوار مشمار.

Hearken to thy father, who begat thee, And despise not thy mother when she is old.

۲۳ 23 راستی را بخر و آن را مفروش، و حکمت وادب و فهم را.

Buy the truth, and sell it not; Buy wisdom and instruction and understanding.

۲۴ 24 پدر فرزند عادل به غایت شادمان می‌شود، و والد پسر حکیم از او مسرور خواهد گشت.

The father of a righteous man shall greatly rejoice; Yea, he who begetteth a wise child shall have joy in him.

۲۵ 25 پدرت و مادرت شادمان خواهند شد، ووالده تو مسرور خواهد گردید.

Let thy father and thy mother have joy; Yea, let her that bore thee rejoice!

۲۶ 26 ‌ای پسرم دل خود را به من بده، و چشمان تو به راههای من شاد باشد،

My son, give me thy heart, And let thine eyes observe my ways!

۲۷ 27 چونکه زن زانیه حفره‌ای عمیق است، و زن بیگانه چاه تنگ.

For a harlot is a deep ditch; Yea, a strange woman is a narrow pit.

۲۸ 28 او نیز مثل راهزن در کمین می‌باشد، وخیانتکاران را در میان مردم می‌افزاید.

Like a robber she lieth in wait, And increaseth the treacherous among men.

۲۹ 29 وای از آن کیست و شقاوت از آن که ونزاعها از آن کدام و زاری از آن کیست وجراحت های بی‌سبب از آن که و سرخی چشمان از آن کدام؟

Who hath woe? Who hath sorrow? Who contentions? Who anxiety? Who wounds without cause? Who dimness of eyes?

۳۰ 30 آنانی را است که شرب مدام می‌نمایند، و برای چشیدن شراب ممزوج داخل می‌شوند.

They that tarry long at the wine; They that go in to seek mixed wine.

۳۱ 31 به شراب نگاه مکن وقتی که سرخ‌فام است، حینی که حبابهای خود را در جام ظاهر می‌سازد، و به ملایمت فرو می‌رود.

Look not thou upon the wine when it is red, When it sparkleth in the cup, When it goeth down smoothly.

۳۲ 32 اما در آخر مثل مار خواهد گزید، و مانندافعی نیش خواهد زد.

At the last it biteth like a serpent, And stingeth like an adder.

۳۳ 33 چشمان تو چیزهای غریب را خواهد دید، و دل تو به چیزهای کج تنطق خواهد نمود،

Thine eyes will look upon strange women, And thy heart will utter perverse things.

۳۴ 34 و مثل کسی‌که در میان دریا می‌خوابدخواهی شد، یا مانند کسی‌که بر سر دکل کشتی می‌خسبد،

Yea, thou shalt be as one that lieth down in the midst of the sea, And as one that lieth down upon the top of a mast.

۳۵ 35 و خواهی گفت: مرا زدند لیکن درد رااحساس نکردم، مرا زجر نمودند لیکن نفهمیدم. پس کی بیدار خواهم شد؟ همچنین معاودت می‌کنم و بار دیگر آن را می‌طلبم.

They have stricken me [[shalt thou say]], —I suffered no pain! They have beaten me, —I felt it not! When shall I awake? I will seek it yet again.