امثال 23

۱ 1 چون با حاکم به غذا خوردن نشینی، درآنچه پیش روی تو است تامل نما.

When you sit to eat with a ruler, consider diligently what is before you:

۲ 2 و اگر مرد اکول هستی کارد بر گلوی خودبگذار.

And put a knife to your throat, if you be a man given to appetite.

۳ 3 به خوراکهای لطیف او حریص مباش، زیراکه غذای فریبنده است.

Be not desirous of his dainties: for they are deceitful food.

۴ 4 برای دولتمند شدن خود را زحمت مرسان واز عقل خود باز ایست.

Labour not to be rich: cease from your own wisdom.

۵ 5 آیا چشمان خود را بر آن خواهی دوخت که نیست می‌باشد؟ زیرا که دولت البته برای خودبالها می‌سازد، و مثل عقاب در آسمان می‌پرد.

Will you set your eyes upon that which is not? for riches certainly make themselves wings; they fly away as an eagle toward heaven.

۶ 6 نان مرد تنگ نظر را مخور، و به جهت خوراکهای لطیف او حریص مباش.

Eat you not the bread of him that has an evil eye, neither desire you his dainty meats:

۷ 7 زیرا چنانکه در دل خود فکر می‌کند خود اوهمچنان است. تو را می‌گوید: بخور و بنوش، امادلش با تو نیست.

For as he thinks in his heart, so is he: Eat and drink, says he to you; but his heart is not with you.

۸ 8 لقمه‌ای را که خورده‌ای قی خواهی کرد، وسخنان شیرین خود را بر باد خواهی داد.

The morsel which you have eaten shall you vomit up, and lose your sweet words.

۹ 9 به گوش احمق سخن مگو، زیرا حکمت کلامت را خوار خواهد شمرد.

Speak not in the ears of a fool: for he will despise the wisdom of your words.

۱۰ 10 حد قدیم را منتقل مساز، و به مزرعه یتیمان داخل مشو،

Remove not the old landmark; and enter not into the fields of the fatherless:

۱۱ 11 زیرا که ولی ایشان زورآور است، و با تو دردعوی ایشان مقاومت خواهد کرد.

For their redeemer is mighty; he shall plead their cause with you.

۱۲ 12 دل خود را به ادب مایل گردان، و گوش خود را به کلام معرفت.

Apply your heart unto instruction, and your ears to the words of knowledge.

۱۳ 13 از طفل خود تادیب را باز مدار که اگر او رابا چوب بزنی نخواهد مرد،

Withhold not correction from the child: for if you beat him with the rod, he shall not die.

۱۴ 14 پس او را با چوب بزن، و جان او را از هاویه نجات خواهی داد. (Sheol h7585)

You shall beat him with the rod, and shall deliver his soul from hell. (Sheol h7585)

۱۵ 15 ‌ای پسر من اگر دل تو حکیم باشد، دل من (بلی دل ) من شادمان خواهد شد.

My son, if your heart be wise, my heart shall rejoice, even mine.

۱۶ 16 و گرده هایم وجد خواهد نمود، هنگامی که لبهای تو به راستی متکلم شود.

Yea, my reins shall rejoice, when your lips speak right things.

۱۷ 17 دل تو به جهت گناهکاران غیور نباشد، امابه جهت ترس خداوند تمامی روز غیور باش،

Let not your heart envy sinners: but be you in the fear of the LORD all the day long.

۱۸ 18 زیرا که البته آخرت هست، و امید تومنقطع نخواهد شد.

For surely there is an end; and your expectation shall not be cut off.

۱۹ 19 پس تو‌ای پسرم بشنو و حکیم باش، و دل خود را در طریق مستقیم گردان.

Hear you, my son, and be wise, and guide your heart in the way.

۲۰ 20 از زمره میگساران مباش، و از آنانی که بدنهای خود را تلف می‌کنند.

Be not among winebibbers; among riotous eaters of flesh:

۲۱ 21 زیرا که میگسار و مسرف، فقیر می‌شود وصاحب خواب به خرقه‌ها ملبس خواهد شد.

For the drunkard and the glutton shall come to poverty: and drowsiness shall clothe a man with rags.

۲۲ 22 پدر خویش را که تو را تولید نمود گوش گیر، و مادر خود را چون پیر شود خوار مشمار.

Hearken unto your father that brings forth you, and despise not your mother when she is old.

۲۳ 23 راستی را بخر و آن را مفروش، و حکمت وادب و فهم را.

Buy the truth, and sell it not; also wisdom, and instruction, and understanding.

۲۴ 24 پدر فرزند عادل به غایت شادمان می‌شود، و والد پسر حکیم از او مسرور خواهد گشت.

The father of the righteous shall greatly rejoice: and he that bring forths a wise child shall have joy of him.

۲۵ 25 پدرت و مادرت شادمان خواهند شد، ووالده تو مسرور خواهد گردید.

Your father and your mother shall be glad, and she that bare you shall rejoice.

۲۶ 26 ‌ای پسرم دل خود را به من بده، و چشمان تو به راههای من شاد باشد،

My son, give me your heart, and let your eyes observe my ways.

۲۷ 27 چونکه زن زانیه حفره‌ای عمیق است، و زن بیگانه چاه تنگ.

For a whore is a deep ditch; and a strange woman is a narrow pit.

۲۸ 28 او نیز مثل راهزن در کمین می‌باشد، وخیانتکاران را در میان مردم می‌افزاید.

She also lies in wait as for a prey, and increases the transgressors among men.

۲۹ 29 وای از آن کیست و شقاوت از آن که ونزاعها از آن کدام و زاری از آن کیست وجراحت های بی‌سبب از آن که و سرخی چشمان از آن کدام؟

Who has woe? who has sorrow? who has contentions? who has babbling? who has wounds without cause? who has redness of eyes?

۳۰ 30 آنانی را است که شرب مدام می‌نمایند، و برای چشیدن شراب ممزوج داخل می‌شوند.

They that tarry long at the wine; they that go to seek mixed wine.

۳۱ 31 به شراب نگاه مکن وقتی که سرخ‌فام است، حینی که حبابهای خود را در جام ظاهر می‌سازد، و به ملایمت فرو می‌رود.

Look not you upon the wine when it is red, when it gives his colour in the cup, when it moves itself aright.

۳۲ 32 اما در آخر مثل مار خواهد گزید، و مانندافعی نیش خواهد زد.

At the last it bites like a serpent, and stings like an adder.

۳۳ 33 چشمان تو چیزهای غریب را خواهد دید، و دل تو به چیزهای کج تنطق خواهد نمود،

your eyes shall behold strange women, and your heart shall utter perverse things.

۳۴ 34 و مثل کسی‌که در میان دریا می‌خوابدخواهی شد، یا مانند کسی‌که بر سر دکل کشتی می‌خسبد،

Yea, you shall be as he that lies down in the midst of the sea, or as he that lies upon the top of a mast.

۳۵ 35 و خواهی گفت: مرا زدند لیکن درد رااحساس نکردم، مرا زجر نمودند لیکن نفهمیدم. پس کی بیدار خواهم شد؟ همچنین معاودت می‌کنم و بار دیگر آن را می‌طلبم.

They have stricken me, shall you say, and I was not sick; they have beaten me, and I felt it not: when shall I awake? I will seek it yet again.