امثال 14

۱ 1 هر زن حکیم خانه خود را بنا می‌کند، اما زن جاهل آن را با دست خود خراب می‌نماید.

The wise woman builds her house, but a foolish woman tears it down with her own hands.

۲ 2 کسی‌که به راستی خود سلوک می‌نماید ازخداوند می‌ترسد، اما کسی‌که در طریق خودکج رفتار است او را تحقیر می‌نماید.

The one who walks uprightly fears Yahweh, but the one who is dishonest in his ways despises him.

۳ 3 در دهان احمق چوب تکبر است، اما لبهای حکیمان ایشان را محافظت خواهد نمود.

From the mouth of a fool comes an offshoot of his pride, but the lips of the wise will preserve them.

۴ 4 جایی که گاو نیست، آخور پاک است، اما ازقوت گاو، محصول زیاد می‌شود.

Where there are no cattle the feeding trough is clean, but an abundant crop can come by the strength of an ox.

۵ 5 شاهد امین دروغ نمی گوید، اما شاهد دروغ به کذب تنطق می‌کند.

A faithful witness does not lie, but a false witness breathes out lies.

۶ 6 استهزاکننده حکمت را می‌طلبد و نمی یابد. اما به جهت مرد فهیم علم آسان است.

A mocker seeks wisdom and there is none, but knowledge comes easy to the one who is discerning.

۷ 7 از حضور مرد احمق دور شو، زیرا لبهای معرفت را در او نخواهی یافت.

Walk away from a foolish person, for you will not find knowledge on his lips.

۸ 8 حکمت مرد زیرک این است که راه خود رادرک نماید، اما حماقت احمقان فریب است.

The wisdom of the prudent person is to understand his own way, but the folly of fools is deception.

۹ 9 احمقان به گناه استهزا می‌کنند، اما در میان راستان رضامندی است.

Fools mock when the guilt offering is sacrificed, but among the upright favor is shared.

۱۰ 10 دل شخص تلخی خویشتن را می‌داند، وغریب در خوشی آن مشارکت ندارد.

The heart knows its own bitterness and no stranger shares its joy.

۱۱ 11 خانه شریران منهدم خواهد شد، اما خیمه راستان شکوفه خواهد آورد.

The house of wicked people will be destroyed, but the tent of upright people will flourish.

۱۲ 12 راهی هست که به نظر آدمی مستقیم می‌نماید، اما عاقبت آن، طرق موت است.

There is a way that seems right to a man, but its end only leads to death.

۱۳ 13 هم در لهو و لعب دل غمگین می‌باشد، وعاقبت این خوشی حزن است.

A heart can laugh but still be in pain and joy may end up being grief.

۱۴ 14 کسی‌که در دل مرتد است از راههای خودسیر می‌شود، و مرد صالح به خود سیر است.

The one who is not faithful will get what his ways deserve, but a good person will get what is his.

۱۵ 15 مرد جاهل هر سخن را باور می‌کند، اما مردزیرک در رفتار خود تامل می‌نماید.

The one who is naive believes everything, but the prudent man thinks about his steps.

۱۶ 16 مرد حکیم می‌ترسد و از بدی اجتناب می‌نماید، اما احمق از غرور خود ایمن می‌باشد.

A wise man fears and turns away from evil, but the fool confidently dismisses a warning.

۱۷ 17 مرد کج خلق، احمقانه رفتار می‌نماید، و(مردم ) از صاحب سوظن نفرت دارند.

One who is quick to become angry does foolish things, and a person who makes evil schemes is hated.

۱۸ 18 نصیب جاهلان حماقت است، اما معرفت، تاج زیرکان خواهد بود.

The naive inherit foolishness, but prudent people are crowned with knowledge.

۱۹ 19 بدکاران در حضور نیکان خم می‌شوند، وشریران نزد دروازه های عادلان می‌ایستند.

Evil people will bow down before those who are good and those who are wicked will bow down at the gates of the righteous person.

۲۰ 20 همسایه فقیر نیز از او نفرت دارد، امادوستان شخص دولتمند بسیارند.

The poor person is hated even by his own companions, but the rich people have many friends.

۲۱ 21 هر‌که همسایه خود را حقیر شمارد گناه می‌ورزد، اما خوشابحال کسی‌که بر فقیران ترحم نماید.

The one who shows contempt for his neighbor is sinning, but the one who shows favor to the poor is blessed.

۲۲ 22 آیا صاحبان تدبیر فاسد گمراه نمی شوند، اما برای کسانی که تدبیر نیکو می‌نمایند، رحمت و راستی خواهد بود.

Do not those who plot evil go astray? But those who plan to do good will receive covenant faithfulness and trustworthiness.

۲۳ 23 از هر مشقتی منفعت است، اما کلام لبها به فقر محض می‌انجامد.

With all hard work comes a profit, but when there is only talk, it leads to poverty.

۲۴ 24 تاج حکیمان دولت ایشان است، اماحماقت احمقان حماقت محض است.

The crown of wise people is their wealth, but the folly of fools brings them only more folly.

۲۵ 25 شاهد امین جانها را نجات می‌بخشد، اما هرکه به دروغ تنطق می‌کند فریب محض است.

A truthful witness saves lives, but a false witness breathes out lies.

۲۶ 26 در ترس خداوند اعتماد قوی است، وفرزندان او را ملجا خواهد بود.

When someone fears Yahweh, he also has much confidence in him; these things will be like a strong place of protection for this man's children.

۲۷ 27 ترس خداوند چشمه حیات‌است، تا ازدامهای موت اجتناب نمایند.

The fear of Yahweh is a fountain of life, so that a person may turn away from the snares of death.

۲۸ 28 جلال پادشاه از کثرت مخلوق است، وشکستگی سلطان از کمی مردم است.

The glory of a king is found in the great number of his people, but without people the prince is ruined.

۲۹ 29 کسی‌که دیرغضب باشد کثیرالفهم است، وکج خلق حماقت را به نصیب خود می‌برد.

A patient person has great understanding, but the quick-tempered person exalts folly.

۳۰ 30 دل آرام حیات بدن است، اما حسدپوسیدگی استخوانها است.

A tranquil heart is life for the body, but envy rots the bones.

۳۱ 31 هر‌که بر فقیر ظلم کند آفریننده خود راحقیر می‌شمارد، و هر‌که بر مسکین ترحم کند اورا تمجید می‌نماید.

The one who oppresses the poor curses his Maker, but the one who shows favor to the needy honors him.

۳۲ 32 شریر از شرارت خود به زیر افکنده می‌شود، اما مرد عادل چون بمیرد اعتماد دارد.

The wicked person is brought down by his evil actions, but the righteous person has a refuge even in death.

۳۳ 33 حکمت در دل مرد فهیم ساکن می‌شود، امادر اندرون جاهلان آشکار می‌گردد.

Wisdom rests in the heart of the discerning, but even among fools she lets herself be known.

۳۴ 34 عدالت قوم را رفیع می‌گرداند، اما گناه برای قوم، عار است.

Doing what is right exalts a nation, but sin is a disgrace to any people.

۳۵ 35 رضامندی پادشاه بر خادم عاقل است، اماغضب او بر پست فطرتان.

The favor of the king is with the servant who acts prudently, but his anger is for the one who acts shamefully.