Matteus 22
1 So tok Jesus til ords att og sagde dei ei onnor likning:
Et respondens Iesus, dixit iterum in parabolis eis, dicens:
2 «Himmelriket kann liknast med ein konge som gjorde bryllaup åt son sin.
Simile factum est regnum cælorum homini regi, qui fecit nuptias filio suo.
3 Han sende ut sveinarne sine, og kalla deim som var bedne til bryllaups; men dei vilde ikkje koma.
Et misit servos suos vocare invitatos ad nuptias, et nolebant venire.
4 So sende han andre sveinar og sagde: «Seg til deim som er bedne: «No hev eg stelt til bryllaupsmaten; uksane mine og gjødfeet er slagta, og alt er ferdigt. Kom no til bryllaups!»»
Iterum misit alios servos, dicens: Dicite invitatis: Ecce prandium meum paravi, tauri mei, et altilia occisa sunt, et omnia parata: venite ad nuptias.
5 Men dei brydde seg ikkje um det; ein gjekk ut på åkeren sin og ein annan til krambudi si;
Illi autem neglexerunt: et abierunt, alius in villam suam, alius vero ad negotiationem suam:
6 og dei hine greip sveinarne hans, og skamførde deim og drap deim.
reliqui vero tenuerunt servos eius, et contumeliis affectos occiderunt.
7 Då vart kongen harm. Han sende ut herarne sine og gjorde ende på dråpsmennerne og brende upp byen deira.
Rex autem cum audisset, iratus est: et missis exercitibus suis, perdidit homicidas illos, et civitatem illorum succendit.
8 So sagde han til sveinarne sine: «Alt er ferdigt til bryllaupet, men dei bedne var ikkje verde det.
Tunc ait servis suis: Nuptiæ quidem paratæ sunt, sed qui invitati erant, non fuerunt digni.
9 Gakk no ut på vegar og vegskil og bed til bryllaups alle deim de finn!»
Ite ergo ad exitus viarum, et quoscumque inveneritis, vocate ad nuptias.
10 So gjekk sveinarne ut på vegarne og bad i hop alle dei fann, både vonde og gode, og bryllaups-stova vart full av gjester.
Et egressi servi eius in vias, congregaverunt omnes, quos invenerunt, malos et bonos: et impletæ sunt nuptiæ discumbentium.
11 Då so kongen kom inn og vilde sjå gjesterne, vart han var ein som ikkje var bryllaupsklædd.
Intravit autem rex ut viderent discumbentes, et vidit ibi hominem non vestitum veste nuptiali.
12 Han segjer til honom: «Kjære, korleis hev du kome inn her og er ikkje bryllaupsklædd?» Men han kunde ingen ting svara.
Et ait illi: Amice, quomodo huc intrasti non habens vestem nuptialem? At ille obmutuit.
13 Då sagde kongen til bordsveinarne: «Bitt hender og føter på honom, og kasta honom ut i myrkret utanfor, der dei græt og skjer tenner!»
Tunc dicit rex ministris: Ligatis manibus, et pedibus eius, mittite eum in tenebras exteriores: ibi erit fletus, et stridor dentium.
14 For mange er kalla, men få er utvalde.»
Multi enim sunt vocati, pauci vero electi.
15 Då gjekk farisæarane burt og lagde råd um korleis dei skulde få fanga honom i ord.
Tunc abeuntes Pharisæi, consilium inierunt ut caperent eum in sermone.
16 Dei sende læresveinarne sine til honom i lag med Herodes-mennerne og let deim segja: «Meister, me veit du er ærleg, og det er sanning det du lærer oss um Guds veg, og du bryr deg ikkje um nokon; for du gjer ikkje skil på folk.
Et mittunt ei discipulos suos cum Herodianis dicentes: Magister, scimus quia verax es, et viam Dei in veritate doces, et non est tibi cura de aliquo: non enim respicis personam hominum:
17 Seg oss no: Kva meiner du? Er det rett å svara skatt til keisaren, eller er det ikkje?»
dic ergo nobis quid tibi videtur? licet censum dare Cæsari, an non?
18 Men Jesus skyna den vonde meiningi deira og sagde: «Kvi freistar de meg, hyklarar?
Cognita autem Iesus nequitia eorum, ait: Quid me tentatis hypocritæ?
19 Lat meg sjå skattemynti!» So flidde dei honom ein sylvpening.
Ostendite mihi numisma census. At illi obtulerunt ei denarium.
20 «Kva er dette for eit bilæte og namn?» spurde han.
Et ait illis Iesus: Cuius est imago hæc, et superscriptio?
21 «Det er keisarens, » svara dei. Då sagde han til deim: «So gjev keisaren det som keisarens er, og Gud det som Guds er!»
Dicunt ei: Cæsaris. Tunc ait illis: Reddite ergo quæ sunt Cæsaris, Cæsari: et quæ sunt Dei, Deo.
22 Då dei høyrde det, undra dei seg og gjekk burt ifrå honom.
Et audientes mirati sunt, et relicto eo abierunt.
23 Same dagen kom det nokre sadducæarar til honom - det er dei som segjer at det ikkje er nokor uppstoda - dei sette fram eit spursmål for honom og sagde:
In illo die accesserunt ad eum Sadducæi, qui dicunt non esse resurrectionem: et interrogaverunt eum,
24 «Meister, Moses hev sagt: «Når ein mann døyr barnlaus, so skal bror hans gifta seg med enkja og halda uppe ætti åt bror sin.»
dicentes: Magister, Moyses dixit: Si quis mortuus fuerit non habens filium, ut ducat frater eius uxorem illius, et suscitet semen fratri suo.
25 No var det sju brør hjå oss. Den eine gifte seg, og døydde; han hadde ikkje born, og let etter seg kona si til broren.
Erant autem apud nos septem fratres: et primus, uxore ducta, defunctus est: et non habens semen, reliquit uxorem suam fratri suo.
26 Like eins den andre og den tridje, radt til den sjuande.
Similiter secundus, et tertius usque ad septimum.
27 Etter deim alle døydde kona.
Novissime autem omnium et mulier defuncta est.
28 Kven av dei sju skal no ho høyra til i eit anna liv? For dei hev havt henne alle.»
In resurrectione ergo cuius erit de septem uxor? omnes enim habuerunt eam.
29 Jesus svara: «De fer vilt, av di de ikkje kjenner skrifterne og ikkje Guds magt.
Respondens autem Iesus, ait illis: Erratis nescientes Scripturas, neque virtutem Dei.
30 For i eit anna liv er det ingen som gifter seg eller vert burtgift; dei er som Guds englar i himmelen.
In resurrectione enim neque nubent, neque nubentur: sed erunt sicut Angeli Dei in cælo.
31 Men at dei avlidne skal standa upp att, hev de’kje lese kva Gud hev tala til dykk um det, når han segjer:
De resurrectione autem mortuorum non legistis quod dictum est a Deo dicente vobis:
32 «Eg er Abrahams Gud og Isaks Gud og Jakobs Gud?» Og han er ikkje Gud for dei daude, men for dei livande.»
Ego sum Deus Abraham, et Deus Isaac, et Deus Iacob? Non est Deus mortuorum, sed viventium.
33 Då folket høyrde det, vart dei reint upp i under yver læra hans.
Et audientes turbæ, mirabantur in doctrina eius.
34 So snøgt som farisæarane fekk høyra at han hadde målbunde sadducæarane, samla dei seg kringum honom,
Pharisæi autem audientes quod silentium imposuisset Sadducæis, convenerunt in unum:
35 og ein av deim, som var kunnig i lovi, vilde freista honom og spurde:
et interrogavit eum unus ex eis legis doctor, tentans eum:
36 «Meister, kva bod er det største i lovi?»
Magister, quod est mandatum magnum in lege?
37 Han svara: «»Du skal elska Herren, din Gud, av alt ditt hjarta og av all din hug og av alt ditt vit!»
Ait illi Iesus: Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et in tota anima tua, et in tota mente tua.
38 Det er det største og fyrste bodet.
Hoc est maximum, et primum mandatum.
39 Men det er eit anna som likjest det, og det er: «Du skal elska næsten din som deg sjølv!»
Secundum autem simile est huic: Diliges proximum tuum, sicut teipsum.
40 På desse tvo bodi kviler heile lovi og profetarne.»
In his duobus mandatis universa lex pendet, et prophetæ.
41 Med farisæarane var samla, spurde Jesus deim åt:
Congregatis autem Pharisæis, interrogavit eos Iesus,
42 «Kva trur de um Messias? Kven er han son åt?» «Åt David, » svara dei.
dicens: Quid vobis videtur de Christo? cuius filius est? Dicunt ei: David.
43 Då sagde han: «Korleis kann då David i Anden kalla honom herre, når han segjer:
Ait illis: Quomodo ergo David in Spiritu vocat eum Dominum, dicens:
44 «Herren sagde til herren min: «Sit ved høgre handi mi, til eg dine fiendar fær for dine føter lagt!»»
Dixit Dominus Domino meo: sede a dextris meis, donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum?
45 Kallar no David honom herre, korleis kann han då vera son hans?»
Si ergo David vocat eum Dominum, quomodo filius eius est?
46 Men ingen kunde svara honom eit ord. Og ingen torde etter den dag koma med fleire spursmål til honom.
Et nemo poterat ei respondere verbum: neque ausus fuit quisquam ex illa die eum amplius interrogare.
