Proverbiorum 16

1 Hominis est animam praeparare: et Domini gubernare linguam.

Hjartans rådleggjing høyrer menneskja til, men tunga fær svaret frå Herren.

2 Omnes viae hominis patent oculis eius: spirituum ponderator est Dominus.

Kvar mann tykkjer at hans eigi ferd er rein, men det er Herren som prøver ånderne.

3 Revela Domino opera tua, et dirigentur cogitationes tuae.

Legg verki dine på Herren, so skal tankarne dine få framgang.

4 Universa propter semetipsum operatus est Dominus: impium quoque ad diem malum.

Herren hev gjort kvar ting til sitt endemål, ogso den ugudlege til uferdsdagen.

5 Abominatio Domini est omnis arrogans: etiamsi manus ad manum fuerit, non est innocens. Initium viae bonae, facere iustitiam: accepta est autem apud Deum magis, quam immolare hostias.

Kvar ovmodig er ei gruv for Herren, du kann vera viss, han skal’kje verta urefst.

6 Misericordia et veritate redimitur iniquitas: et in timore Domini declinatur a malo.

Med kjærleik og truskap vert misgjerning sona ut, med otte for Herren flyr ein frå det vonde.

7 Cum placuerint Domino viae hominis, inimicos quoque eius convertet ad pacem.

Når Herren likar ferdi åt ein mann, so let han jamvel fiendarne halda fred med honom.

8 Melius est parum cum iustitia, quam multi fructus cum iniquitate.

Betre er lite med rettferd enn innkomor store med urett.

9 Cor hominis disponit viam suam: sed Domini est dirigere gressus eius.

Mannsens hjarta tenkjer ut sin veg, men Herren styrer hans stig.

10 Divinatio in labiis regis, in iudicio non errabit os eius.

Gudsord er på konungs lippor, i domen skal hans munn ei gjera mistak.

11 Pondus et statera iudicia Domini sunt: et opera eius omnes lapides sacculi.

Rett vegt og rette vegtskåler høyrer Herren til, hans verk er alle lodd i pungen.

12 Abominabiles regi qui agunt impie: quoniam iustitia firmatur solium.

Ugudleg åtferd er ein styggedom for kongar, for truna stend trygt ved rettferd.

13 Voluntas regum labia iusta: qui recta loquitur, diligetur:

Kongen likar rettferdige lippor, dei elskar den som segjer det som er rett.

14 Indignatio regis, nuncii mortis: et vir sapiens placabit eam.

Konungs vreide er daude-bod, men ein vismann stiller vreiden.

15 In hilaritate vultus regis, vita: et clementia eius quasi imber serotinus.

I ljos frå konungs åsyn er det liv, og hans godhug er som ei regnsky um våren.

16 Posside sapientiam, quia auro melior est: et acquire prudentiam, quia pretiosior est argento.

Å vinna visdom - kor mykje betre er det ei enn gull! Å vinna vit er meire verdt enn sylv.

17 Semita iustorum declinat mala: custos animae suae servat viam suam.

Den vegen dei ærlege gjeng, er å fly frå vondt, den som agtar på sin veg, han varar si sjæl.

18 Contritionem praecedit superbia: et ante ruinam exaltatur spiritus.

Fyre undergang gjeng ovmod, og stormod fyre fall.

19 Melius est humiliari cum mitibus, quam dividere spolia cum superbis.

Betre er med armingar å vera audmjuk enn skifta herfang med ovmodige.

20 Eruditus in verbo reperiet bona: et qui sperat in Domino, beatus est.

Den som agtar på ordet, skal finna lukka, den som lit på Herren - sæl er han!

21 Qui sapiens est corde, appellabitur prudens: et qui dulcis eloquio, maiora reperiet.

Den vise i hjarta vert kalla vitug, og søtleik på lipporne aukar lærdom.

22 Fons vitae eruditio possidentis: doctrina stultorum fatuitas.

Klokskap er livsens kjelda for deim som eig han, men fåvit er refsing for fåvise folk.

23 Cor sapientis erudiet os eius: et labiis eius addet gratiam.

Vismanns hjarta gjer munnen hans vitug og aukar læra på lipporne hans.

24 Favus mellis, composita verba: dulcedo animae, sanitas ossium.

Milde ord er honningdropar, søte for sjæli og lækjedom for beini.

25 Est via quae videtur homini recta: et novissima eius ducunt ad mortem.

Mang ein veg tykkjer folk er rett, men enden på honom er vegar til dauden.

26 Anima laborantis laborat sibi, quia compulit eum os suum:

Vinne-kars hunger onnar for honom, for hans eigen munn driv på.

27 Vir impius fodit malum, et in labiis eius ignis ardescit.

Ein låk mann grev ei ulukke-grav, og det logar som eld på lipporne hans.

28 Homo perversus suscitat lites: et verbosus separat principes.

Ein ranglyndt mann yppar trætta, og den som ber drøs, skil ven frå ven.

29 Vir iniquus lactat amicum suum: et ducit eum per viam non bonam.

Ein valdsmann lokkar næsten sin, og leider han inn på ein veg som ei er god.

30 Qui attonitis oculis cogitat prava, mordens labia sua perficit malum.

Den som let augo att, vil tenkja range tankar, den som knip lipporne i hop, set vondt i verk.

31 Corona dignitatis senectus, quae in viis iustitiae reperietur.

Grå hår er fager krans! Han er å vinna på rettferds veg.

32 Melior est patiens viro forti: et qui dominatur animo suo, expugnatore urbium.

Ein tolug mann er betre enn ei kjempa, og den som styrer hugen sin, stend yver den som tek ein by.

33 Sortes mittuntur in sinum, sed a Domino temperantur.

Dei kastar terningen i fanget, men all hans avgjerd kjem frå Herren.