< Proverbiorum 23 >

1 Quando sederis ut comedas cum principe, diligenter attende quæ apposita sunt ante faciem tuam.
Cuando te sientes a comer con un gobernante, ten cuidado con lo que te sirven,
2 Et statue cultrum in gutture tuo: si tamen habes in potestate animam tuam.
y ponte límites si tienes mucha hambre.
3 Ne desideres de cibis ejus, in quo est panis mendacii.
No seas glotón en sus finos banquetes, porque lo ofrecen con motivaciones engañosas.
4 Noli laborare ut diteris, sed prudentiæ tuæ pone modum.
No te desgastes tratando de volverte rico. ¡Sé sabio y no te afanes en ello!
5 Ne erigas oculos tuos ad opes quas non potes habere, quia facient sibi pennas quasi aquilæ, et volabunt in cælum.
La riqueza desaparece en un abrir y cerrar de ojos, abriendo repentinamente alas, y volando al cielo como el águila.
6 Ne comedas cum homine invido, et ne desideres cibos ejus:
No aceptes ir a comer con personas mezquinas, ni codicies sus finos banquetes,
7 quoniam in similitudinem arioli et conjectoris æstimat quod ignorat. Comede et bibe, dicet tibi; et mens ejus non est tecum.
porque tal como son sus pensamientos, así son ellos. Ellos dicen: “¡Ven, come y bebe!” Pero en sus mentes no tienen ningún interés en ti.
8 Cibos quos comederas evomes, et perdes pulchros sermones tuos.
Vomitarás cada pedazo que hayas comido, y las palabras de aprecio se habrán consumido.
9 In auribus insipientium ne loquaris, qui despicient doctrinam eloquii tui.
No hables con los tontos porque ellos se burlarán de tus palabras sabias.
10 Ne attingas parvulorum terminos, et agrum pupillorum ne introëas:
No muevas las fronteras antiguas, y no invadas los campos que pertenecen a huérfanos,
11 propinquus enim illorum fortis est, et ipse judicabit contra te causam illorum.
porque su Protector es poderoso y él peleará su caso contra ti.
12 Ingrediatur ad doctrinam cor tuum, et aures tuæ ad verba scientiæ.
Enfoca tu mente en la instrucción; escucha las palabras de conocimiento.
13 Noli subtrahere a puero disciplinam: si enim percusseris eum virga, non morietur.
No evites disciplinar a tus hijos, pues un golpe no los matará.
14 Tu virga percuties eum, et animam ejus de inferno liberabis. (Sheol h7585)
Si corriges con castigo físico a tu hijo, lo salvarás de la muerte. (Sheol h7585)
15 Fili mi, si sapiens fuerit animus tuus, gaudebit tecum cor meum:
Hijo mío, si piensas con sabiduría me harás feliz;
16 et exsultabunt renes mei, cum locuta fuerint rectum labia tua.
Me deleitaré cuando hables con rectitud.
17 Non æmuletur cor tuum peccatores, sed in timore Domini esto tota die:
No mires a los pecadores con envidia, sino recuerda siempre honrar al Señor,
18 quia habebis spem in novissimo, et præstolatio tua non auferetur.
porque ciertamente hay un futuro para ti, y tu esperanza no será destruida.
19 Audi, fili mi, et esto sapiens, et dirige in via animum tuum.
Presta atención, hijo mío, y sé sabio. Asegúrate de enfocar tu mente en seguir el camino recto.
20 Noli esse in conviviis potatorum, nec in comessationibus eorum qui carnes ad vescendum conferunt:
No te juntes con los que beben mucho vino, o con los que se sacian de carne.
21 quia vacantes potibus et dantes symbola consumentur, et vestietur pannis dormitatio.
Porque los que se emborrachan y comen de más, pierden todo lo que tienen; y pasan el tiempo adormilados, por lo cual solo les quedan trapos para vestir.
22 Audi patrem tuum, qui genuit te, et ne contemnas cum senuerit mater tua.
Presta atención a tu padre, y no rechaces a tu madre cuando sea vieja.
23 Veritatem eme, et noli vendere sapientiam, et doctrinam, et intelligentiam.
Invierte en tener la verdad y no la vendas. Invierte en la sabiduría, la instrucción y la inteligencia.
24 Exsultat gaudio pater justi; qui sapientem genuit, lætabitur in eo.
Los hijos que hacen el bien alegran a sus padres; un hijo sabio trae alegría a su padre.
25 Gaudeat pater tuus et mater tua, et exsultet quæ genuit te.
Haz que tu padre y tu madre se alegren; trae alegría a la que te parió.
26 Præbe, fili mi, cor tuum mihi, et oculi tui vias meas custodiant.
Hijo mío, dame toda tu atención, y sigue mi ejemplo con alegría.
27 Fovea enim profunda est meretrix, et puteus angustus aliena.
Una prostituta es como quedar atrapado en un foso. La mujer inmoral es como quedar atrapado en un pozo estrecho.
28 Insidiatur in via quasi latro, et quos incautos viderit, interficiet.
Tal como un ladrón, ella se recuesta para esperar y agarrar a los hombres por sorpresa, para que sean infieles a sus mujeres.
29 Cui væ? cujus patri væ? cui rixæ? cui foveæ? cui sine causa vulnera? cui suffusio oculorum?
¿Quién estará en problemas? ¿Quién sufrirá dolor? ¿Quién estará en discusión? ¿Quién se quejará? ¿Quién saldrá lastimado sin razón alguna? ¿Quién tendrá los ojos enrojecidos?
30 nonne his qui commorantur in vino, et student calicibus epotandis?
Los que pasan mucho tiempo bebiendo vino, los que siempre están probando un nuevo cóctel.
31 Ne intuearis vinum quando flavescit, cum splenduerit in vitro color ejus: ingreditur blande,
No dejes que la apariencia del vino te tiente, ya sea por su color rojo o por sus burbujas en la copa, o por la suavidad con que se asienta.
32 sed in novissimo mordebit ut coluber, et sicut regulus venena diffundet.
Al final morderá como una serpiente, y te causará dolor como víbora.
33 Oculi tui videbunt extraneas, et cor tuum loquetur perversa.
Alucinarás, verás cosas extrañas, y tu mente confundida te hará decir toda clase de locuras.
34 Et eris sicut dormiens in medio mari, et quasi sopitus gubernator, amisso clavo.
Te tropezarás como si rodaras por el océano. Serás sacudido como quien se recuesta en el mástil de una embarcación, diciendo:
35 Et dices: Verberaverunt me, sed non dolui; traxerunt me, et ego non sensi. Quando evigilabo, et rursus vina reperiam?
“La gente me golpeó, pero no me dolió; me dieron azotes, pero no sentí nada. Ahora debo levantarme porque necesito otro trago”.

< Proverbiorum 23 >