Proverbiorum 23
1 Quando sederis ut comedas cum principe, diligenter attende quæ apposita sunt ante faciem tuam:
Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
2 et statue cultrum in gutture tuo, si tamen habes in potestate animam tuam,
I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
3 ne desideres de cibis eius, in quo est panis mendacii.
Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
4 Noli laborare ut diteris: sed prudentiæ tuæ pone modum.
Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
5 Ne erigas oculos tuos ad opes, quas non potes habere: quia facient sibi pennas quasi aquilæ, et volabunt in cælum.
Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
6 Ne comedas cum homine invido, et ne desideres cibos eius:
Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
7 quoniam in similitudinem arioli, et coniectoris, æstimat quod ignorat. Comede et bibe, dicet tibi: et mens eius non est tecum.
Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
8 Cibos, quos comederas, evomes: et perdes pulchros sermones tuos.
Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
9 In auribus insipientium ne loquaris: qui despicient doctrinam eloquii tui.
Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
10 Ne attingas parvulorum terminos: et agrum pupillorum ne introeas:
Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
11 Propinquus enim illorum fortis est: et ipse iudicabit contra te causam illorum.
Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
12 Ingrediatur ad doctrinam cor tuum: et aures tuæ ad verba scientiæ.
Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
13 Noli subtrahere a puero disciplinam: si enim percusseris eum virga, non morietur.
Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Będziesz je bił rózgą, a jego duszę ocalisz od piekła. (Sheol h7585)
15 Fili mi, si sapiens fuerit animus tuus, gaudebit tecum cor meum:
Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
16 et exultabunt renes mei, cum locuta fuerint rectum labia tua.
I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
17 Non æmuletur cor tuum peccatores: sed in timore Domini esto tota die:
Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
18 quia habebis spem in novissimo, et præstolatio tua non auferetur.
Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
19 Audi fili mi, et esto sapiens: et dirige in via animum tuum.
Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
20 Noli esse in conviviis potatorum, nec in comessationibus eorum, qui carnes ad vescendum conferunt:
Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
21 quia vacantes potibus, et dantes symbola consumentur, et vestietur pannis dormitatio.
Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
22 Audi patrem tuum, qui genuit te: et ne contemnas cum senuerit mater tua.
Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
23 Veritatem eme, et noli vendere sapientiam, et doctrinam, et intelligentiam.
Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
24 Exultat gaudio pater iusti: qui sapientem genuit, lætabitur in eo.
Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
25 Gaudeat pater tuus, et mater tua, et exultet quæ genuit te.
Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
26 Præbe fili mi cor tuum mihi: et oculi tui vias meas custodiant.
Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
27 Fovea enim profunda est meretrix: et puteus angustus, aliena.
Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
28 Insidiatur in via quasi latro, et quos incautos viderit, interficiet.
Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
29 Cui væ? cuius patri væ? cui rixæ? cui foveæ? cui sine causa vulnera? cui suffusio oculorum?
U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
30 Nonne his, qui commorantur in vino, et student calicibus epotandis?
Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
31 Ne intuearis vinum quando flavescit, cum splenduerit in vitro color eius: ingreditur blande,
Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
32 sed in novissimo mordebit ut coluber, et sicut regulus venena diffundet.
Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
33 Oculi tui videbunt extraneas, et cor tuum loquetur perversa.
Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
34 Et eris sicut dormiens in medio mari, et quasi sopitus gubernator, amisso clavo:
I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
35 et dices: Verberaverunt me, sed non dolui: traxerunt me, et ego non sensi: quando evigilabo, et rursus vina reperiam?
[Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
