Luka 1
1 Vangi vachi vava liki ku vika i nswanelo lye kande lyezo indava zichi zive zuzilizwa mukati ketu,
如你所知，很多人都曾试图用文字记录我们参与的成就。
2 uvu vo vulyo mu vava zituheli mi avo kuzwila ku matangizo ivali impanki ni vahikana ve ñusa.
他们所记录的证据，来自最早见证和传递上帝讯息之人。
3 Cwale kwangu name ivali kuvoneka kuva hande - kuganisisa hande inzila ye indava yezo zintu kuzwila kuma tangizo - kuñola indava ye nswanelo yako iwe, Theophilus yo sepahala.
由于我从始至终都参与其中，所以应该可以准确无误地撰写所发生的一切。
4 Ili ku pangila kuti mwi zive vuniti vwezo zintu zimu va lutwa.
敬爱的提阿非罗们，我之所以这么做，是为了让你们确认自己所学之道完全值得信赖。
5 Muma zuva a Heroda, simwine wa Judeya ku vali kwina mu purisita we zina lya Zakariya, ya vali kuzwa kwi inkauhanyo ya Abija. Mwi hyavwe avali kuzwa kuvana vechi kazana va Arunì, Izina lyakwe ivali nji Elizabeta.
希律担任犹太王的那段时间，亚比雅班里有一位名叫撒迦利亚的祭司，他妻子以利沙伯是亚伦的后人。
6 Vonse vo vele vava shieme ha vusu vwa Ireza, ku kuteka zonse intaezo za Simwine.
他们的一举一动都遵循上帝正道，严格遵守主所立下的一切诫命规条。
7 Kono kana vavena mwana kakuli Elizabeta kana vena luzalo, mi hape vonse chi vava supele ahulu he iyi inako.
但他们没有孩子，因为以利沙伯无法生育，而且二人都年岁已高。。
8 Mi kuvezi kuchita kuti Zakaria avena mukwina kwa Ireza, kwi chilila ni kupanga iyo mintendo yovu purisita yava hewa mwi nswanelo ye inkauhanyo ya kwe.
有一天，撒迦利亚按照排班的时间履行作为上帝祭司的职责，
9 Kuya ke chizo choku keta kuti njo zuhi mu purisita yese a tende, ava ketwa kwa loto kuti e njile mwi tempele ya Simwine kuti a hise minunkiso.
照惯例抽签后，他被选中进入主的神庙上香。
10 Chonse chichava cha vantu chiva kwete ku lapela hanze heyo inako minunkiso iva hiswa.
在烧香的过程，众人都在外面祈祷。
11 Mi iñiloi lya Simwine livezi kuvoneka ha vusu vwake ni ku zimana ku vulyo vwe alutare ye minunkiso.
这时天使向撒迦利亚显化，立于香坛的右侧。
12 Zakaria ha muvona, ava tilimuki mi lyowa livezi hali.
撒迦利亚见状颇感惊慌，非常害怕。
13 Kono i ñiloi chi lya ti kwali, “sanzi uvi ni lyowa, Zakaria, kakuti intapelo yako iva tekwa. Mwi hyenu Elizabeta mwa pepe mwana o mwisisu. Kamu sumpe izina lyakwe Johani.
天使说：“撒迦利亚，别害怕，上帝听到了你的祈求。你妻子以利沙伯将为你生下一子，你将为他起名为约翰。
14 Ka muve ni ntabo ni kusanga, mi vangi vese va sangilile he mpepo yakwe.
这孩子会为你带来欢喜和快乐，许多人都会来庆祝他的降生。
15 Kakuli mwave muntu mukando mu menso a Simwine. Sanzi na nywi i waine kapa zinywiwa zi kolete, mi mwe zule ni Luhuho lu Jolola ku zwilila mwi vumo li ba nyina.
他将成为主面前的尊者，滴酒不沾，未降生之前便有圣灵附体。
16 Mi vantu vangi va Isiraele kava sandulwe kwali Simwine wavo Ireza.
他将带领众多以色列人，回到主、也就是他们的上帝身边。
17 Mwa yende havusu bwe chifateho cha Simwine muluhuho ni ziho za Eliya. Mwa pange vovuti kupangila kuti a sandule inkulo za bashemi ve chikwame ku vana, ku pangila kuti vasa kuteki kava yende mu vutali vwa vantu va lukite - ku litukiseza kwa Simwine vantu valukisezwe iye.
他将以以利亚的圣灵和力量走在前，劝说父亲们关爱自己的儿女，规劝悖逆之人走正道，让民众准备好迎接主。”
18 Zakariya cha wamba kwi ñiloi, “Ni wola kuzi ziva vule izi? kakuli chili ni Mukwame yo supele mi ni mwihyetu naye cho supele ahulu.
撒迦利亚问天使：“我要如何相信这一切？我老了，我妻子也是一把年纪。”
19 Mi iñiloi chila mwi taba ni ku wamba kwali, “njime Gaburiyele yo zimene mwikwina Ireza.”Nivaka tumwa ku kwiza kuwamba nawe, kukuletela aa makande ma lotu.
天使回答：“我是上帝面前的加百列，奉命向你传话，告诉你这个好消息。
20 “Cwale uvone, mo tontole, kese uwole kuwamba heisi izuva izi zintu hese nizi pangahale. Ichi nji kuti kana uva zumini manzwi angu, ese e zuzilizwe he nako i swanezi.
但你并不相信我所说的一切，所以你会失语，直到我所言之事成真，你才能开口说话。”
21 Cwale vantu vava lindile Zakariya. Vava komeketwe kakuli avali kwi kele inako ingi mwi tempele.
众人正在外面等候撒迦利亚，见他迟迟未从神庙出来，很是奇怪。
22 Kono haka zwa mo, kana vali ku wola ku wamba navo. Chiva bonisisa kuti ava voni i pono havali kwina mwi tempele. Ava zwili ku panga zi supo kuvali na shele u tontwele.
但他出来时却真的失语了，无法讲话，只能打手势。于是众人意识到刚才在神庙中出现了神迹。
23 Ku vezi kuva kuti mazuva akwe oku tenda ha amana, cha yenda kwi nzuvo yakwe.
他完成自己的职责后便回了家。
24 Kuzwa aa mazuva, mwi hyavwe Elizabeta ava hi menzi ma hya. Avali zwisi ku vantu ka mwezi i hinda iyanza. Cha wamba,
几天后，他妻子以利沙伯果真怀孕，在家中待了五个月。
25 “Izi za vani pangili Simwine ha vani loli ni chishemo ku pangila kuti a zwise maswavisisa angu ha vusu bwa bantu.”
她说：“这一切是主的旨意，他这样待我，便是要让我不再在世人面前感到羞辱。”
26 Mu Mwezi we yanza ni kamwina, I ñiloi Gaburiyele liba tumwa ku zwa kwa Ireza kwi tolopo mwa Galileya i sumpwa Nazareta,
在怀孕的第六个月，上帝派天使加百列来到加利利的拿撒勒镇，现身在一个名叫玛利亚的少女面前。
27 kwa kamwale yaba vikilizwe ku mukwame we zina lya Josefa. A vali ku wila ku luzuvo lwa Davida, kamwale izina lyakwe i vali nji Maria.
玛利亚当时已与一位名叫约瑟夫的男人订婚。
28 Cheza kwali ni kuwamba, “Lumele, iwe yo shemuvitwe ahulu, Simwine wina nawe.”
天使向她问候，然后对她说“你很幸运，主与你同在。”
29 Kono ava lyangene ahulu cha manzwi akwe, ava hupuli kuti iwola kuva mulumelisezo nzi uwu.
玛利亚对此颇感困惑，不知道这问候到底意味着什么。
30 Iñiloi chila wamba kwali, “Sanzi utiyi, Maria kakuli cho va wani chishemo ni Ireza.”
天使说：“玛利亚，不要怕！因为上帝已对你施以恩典。
31 Mi u vwene, mo pange mwana mwi vumo mi mo pepe muswisu. Mo sumpe izina lyakwe “Jesu.”
你将怀孕生子，那婴儿将起名叫耶稣。
32 Mwa ve mukando mi mwa sumpwe kuti Mwana wa Sikwiwulu. Simwine Ireza mwa muhe chipula chavu simwine chika zwilila ku vasikulwe vave sikulwe Davida.
他将成为一位伟人，被称为至高上帝之子，上帝将把向其赐予祖先大卫的王位，
他将永远统治雅各的家园，他的王国将永续存在。” (aiōn g165)
34 Maria cha wamba kwi ñiloi, “Kai pangahale vule, kuvona kanini ku kopana ni mukwame?”,
玛利亚问天使：“但这怎能可能？我还是处女。”
35 Iñiloi chilye tava niku wamba kwali, Luhuho Lujolola ka lwize hako, miziho za Sikwiwulu ka zize hako. Cwale iye uzo yo jolola yenke yese apepwe mwa sumpwe Mwana wa Ireza.
天使回答：“圣灵将降临于你，至高上帝将笼罩于你。那即将诞下的婴儿生而神圣，将被称为上帝之子。
36 Mi ubwene, mukwako Elizabeta naye aba pepi mwana o muswisu mu busupali. Uwu mwezi we yanza ni konke wali, uzo yabali kusumpwa kusa pepa.
甚至连你的亲戚以利沙伯都怀孕了，人们说那女人无法生育，现在怀胎已有六个月。
37 Kakuli kakwina chese nichi sa woleki ni Ireza.
对于上帝而言，一切皆有可能。”
38 Maria chati “ubwene, ni muhikana wo mwanakazana wa Simwine.” Kuve vulyo kwangu kakuya che ñusa lyako. Mi iñiloi chilya musiya.
玛利亚说：“我听你的，随时准备服侍上帝，愿你所言的事情发生在我身上。”于是天使便离开了。
39 Linu Maria ava vuki mwa awo mazuba, mi cha hwelela kuya kwi nkanda ye ziwulu, kwi tolopo mwa Judeya.
稍后，玛利亚准备了一下便急忙赶去犹太山地的一座城市，
40 Ava yendi mwi nzuvo ya Zakariya mi chaka lumelisa Elizabeta.
来到撒迦利亚的家。她走进屋向以利沙伯问安。
41 Cwale kuva pangahali kuti Elizabeta ha zuwa mulumelisezo wa Maria, mbumbu mwi vumo lyakwe ava shili, mi Elizabeta ave zulwa Luhuho lu Jolola.
听见玛利亚的问候，以利沙伯腹中的婴儿立刻开始跳动，表达着喜悦。圣灵注入了以利沙伯的体内，
42 Cha koza inzwi lyakwe ni kuwamba kaku huwa “Iwe njo fwiyoletwe mukati kavanakazi, mi ni muselo we vumo lyako ufuyoletwe.”
于是她高声说：“你是一位如此有福的女人，你腹中的婴儿能由你诞下，也是一种福气！
43 Mi chinzi hayi va pangahali kwangu kuti vanyina va Simwine wangu va swanela kwiza kwangu?
我太荣幸了，我主之母能够造访我的寒舍。
44 Mu vwene, mulumo we ntumeliso zako ha ziza ku matwi angu, mbumbu yo wina mwi vumo lyangu ava shili nche intabo.
听到你问候的那一刻，我腹中的婴儿就欢喜跳跃。
45 Mi uzo u fwiyoletwe yaba zumini kuti ka kuve ni kwizuzilizwa kwezo zintu ziva wambwa kwali ku zwilila kwa Simwine.
你真荣幸，因为你已确信，主将把对你的承诺变为现实！”
46 Maria cha wamba, “Luhuho lwangu lu temba Simwine”,
玛利亚说：“赞美主！
47 mi luhuho lwangu lusanga mwe Ireza mutusi wangu.
上帝救世主让我如此欢喜，
48 Chaba loli ha mazimo avolele hansi a muhikana wakwe wo mwanakazana. Cwale mu vone, ku zwila hahanu onse masika ka a nisumpe kuti ni fwiyoletwe.
因为我作为他的仆人，尽管身世卑微，他却决定垂青于我。今后万代都会认为我是获得赐福之人。
49 Kakuli iye yo wina ziho chavani pangili zintu zikando mi izina lyakwe li jolola.
全能上帝对我做出伟大之举，他的名字如此神圣。
50 Chishemo chakwe chikalilile ku mahasi ni mahasi kwabo vamu tiya.
他的怜悯将在尊敬他的世界中传递。
51 Chava tondezi ziho zakwe kache yanza: chaba hasani avo vavali kulikumuseza mihupulo ye nkulo zavo.
他凭借其力量，击败了那些自作聪明之人。
52 Chava soheli hansi vaana vavene simwine vechi kwame ha vuyendisi vwavo. mi chava nyamuni avo ba mazimo mavi.
他能够让位高权重之人跌落王位，让谦卑之人获得升华，
53 Chave zuzi avo va fwile inzala ni zintu zilotu, kono va humite avava tumini kule niva sena chintu.
他让饥肠辘辘之人饱餐美食，也让富足之人两手空空。
54 Chava hi intuso kwa Isiraele muhikana wakwe, kupangila ku hupula ku tondeza chishemo
在他的帮助下，他的仆人以色列将永记他的怜悯， (aiōn g165)
正如他向我们先父、亚伯拉罕及其后裔所做的承诺。”
56 Maria ave kali ni Elizabeta ka miezi yo tatwe mi cha volela kwi nzuvo yakwe.
玛利亚和以利沙伯同住了三个月，然后便返回自己的家。
57 Hanu inako chi iva sikite ya Elizabeta kuti ahwizumuke muchiche mi ava pepi mwanaswisu.
以利沙伯终于诞下一名男婴。
58 Va vambene naye niva kwakwe vava zuwi kuti Simwine ava mutondenzi chishemo chakwe chikando kwali mi vava sangi naye.
邻居和亲戚们得知主向她施以如此善意，便和她一同庆祝。
59 Hanu kuvezi kupangahala he zuva li hinda iyanza ni to tatwe vava kezi njeva muchite mupato muchiche. Ni vava musumpi “Zakariya,” ku zwila izina li vesi.
到了第八天，他们前来为孩子行割礼，打算让他随父亲的名字叫撒迦利亚。
60 Kono va nyina chive tava ni kuwamba “Ne, mwa sumpwe Johani.”
但以利沙伯说：“不要，他应该叫做约翰。”
61 Chiva wamba kwali, “kakwina yenke mukati kava mwenu yo sumpwa keli zina.”
众人回答：“但你的亲戚中并没有这样的名字。”
62 Vava pangi zi supo kuvesi kupangila kuti vesi ve zive muvavali kusakila kuti a hewe izina.
他们通过手势询问孩子的父亲撒迦利亚，询问他的意见。
63 Vesi chiba kumbila chiñolelo mi chiva ñola, “izina lyakwe nji Johani”. Vonse vava komokwa.
撒迦利亚示意要写字。令众人诧异的是，他写下的是：“他就叫约翰。”
64 Haho vulyo kaholo kakwe kave yalulwa mi lulimi lwake luva lukululwa. Ava wambi niku lumba Ireza.
忽然他再次开口说话了，开始赞美上帝。
65 Lyowa livezi havo vavali kwi kala muma bali avo. Zonse izi zintu ziva twala monse mwi inkanda za ziwulu za Judeya.
这一切让住在周围的人心生敬畏，这个消息很快就传遍整个犹太山地。
66 Mi vonse vava vazuwi vava ziviki mwi nkulo zavo, kuwamba, “cwale uzu muhwile mwave chi?” Kakuli iyanza lya Simwine livena naye.
众人听闻此事便思量它的含义：“这孩子将会成为怎样的人？”因为很显然，他对上帝而言非常特别。
67 Vesi Zakariya ave zwile ni Luhuho lu Jolola mi cha polofita, kuwamba,
婴儿的父亲撒迦利亚体内充满了圣灵，他预言道：
68 “Simwine a lumbwe, Ireza wa Isiraele, kakuli avezi kwiza ku tusa mi ava kwanisi kuvozekezwa kwa bantu bakwe”
“主就是以色列的上帝，他如此伟大，因为他降临到子民之中，为其赋予自由，
69 Chava tuzimikili luziya lwo kuhaza mwi nzuvo yo muhikana wakwe Davida,
他向其仆人大卫的家族赐予伟大的救赎，
正如他自古以来借由其神圣先知所传达的预言。 (aiōn g165)
71 Mwa lete vu hazo vuzwilila ku zila zetu mi ni ku mayanza avo batu toyete.
他承诺拯救我们摆脱敌人，远离那些憎恨我们的人。
72 Mwa pange vovuti ku totendeza chishemo chakwe ku veshetu mi ni ku hupula ku jolola kwe ntumelelano yakwe,
他怜悯我们的祖先，记得他的圣约，
73 ku lisumina kwava wambi kwa Aburahama ishe etu.
那是他向我们的祖先亚伯拉罕所发誓言。
74 Ava sepisi kutuha kakuli tuba zwiswa muma yanza e zila zetu, katu mutendele niku sena lyowa,
他让我们摆脱恐惧，从敌人手中拯救我们，
75 muku jolola ni muku shiama ha vusu bwake onse mazuva etu.
这让我们可以毕生遵循正道并服侍于他。
76 Eni, nawe, mwana, mo sumpwe mupolofita wa Isiwulu, kakuti moye ha vusu bwe chifateho cha Simwine kuli tukisa inzila zakwe, ku lukisa bantu cha kukeza kwakwe,
尽管你现在只是一个婴儿，但却会被称为至高上帝的先知，因你将先于主之前，为他铺好道路，
77 kwiza kuha inzivo yo kuhazwa ku vantu vakwe kaku swalelwa kwa zivi zavo.
通过宽恕其子民的罪，传播救赎的讯息。
78 Ichi kachi pangahale bakeñisa chishemo cha Ireza wetu, bakeñisa ke zuva lizwa kule lyese lize kuku tutusa.
蒙上帝对我们的关爱怜悯，天堂的黎明将降临照耀我们，
79 Ku venya havo ve kele mwi fifi navo vena mu munzunde we fu. Mwa pange vovuti kutondeza matende etu mwi nzila ye nkozo.
照亮那些活在黑暗中、笼罩在死亡阴影中的人，引导我们走上平安之路。”
80 Hanu mwana ava kuli niku kola mu luhuho, mi avena mumu zuka heisi izuva hali vonekisa kwa Isiraele.
这个叫做约翰的男孩逐渐长大，精神变得很强大。他一直住在荒野之中，等待在以色列人中公开露面的时机。
