Matteus 5
1 Dag nokkurn þegar fólkið þyrptist að honum fór hann upp á fjallið ásamt lærisveinum sínum,
And seeing the crowds, he went up onto the mountain, and when he had sat down, his disciples came to him.
2 settist þar niður og kenndi:
Then he opened his mouth and taught them, saying,
3 „Sælir eru auðmjúkir, því að þeirra er himnaríki.
"Blessed are the poor in spirit, for theirs is the kingdom of heaven.
4 Sælir eru sorgmæddir, því að þeir munu huggaðir verða.
Blessed are those who mourn, for they will be comforted.
5 Sælir eru hógværir, því að þeir munu eignast landið.
Blessed are the gentle, for they will inherit the earth.
6 Sælir eru þeir sem þrá réttlætið, því að það mun falla þeim í skaut.
Blessed are those who hunger and thirst after righteousness, for they will be filled.
7 Sælir eru miskunnsamir, því að þeim mun miskunnað verða.
Blessed are the merciful, for they will obtain mercy.
8 Sælir eru hjartahreinir, því að þeir munu sjá Guð.
Blessed are the pure in heart, for they will see God.
9 Sælir eru þeir sem vinna að friði, því að þeir munu kallaðir verða synir Guðs.
Blessed are the peacemakers, for they will be called the children of God.
10 Sælir eru þeir sem ofsóttir eru fyrir trú sína á mig, því að þeirra er himnaríki.
Blessed are those who have been persecuted for righteousness' sake, for theirs is the kingdom of heaven.
11 Gleðjist og fagnið þegar fólk talar illa um ykkur, ofsækir ykkur eða ber lognar sakir á ykkur vegna þess að þið fylgið mér,
"Blessed are you when they insult you, persecute you, and say all kinds of evil against you falsely, for my sake.
12 því að mikil laun bíða ykkar á himnum! Minnist þess að hinir fornu spámenn þoldu einnig ofsóknir.
Rejoice, and be exceedingly glad, for great is your reward in heaven. For that is how they persecuted the prophets who were before you.
13 Þið eruð salt jarðarinnar, þið eigið að bæta heiminn! Hvernig færi ef þið misstuð seltuna? Þið yrðuð einskis nýt eins og rusl sem fleygt er út og fótum troðið.
"You are the salt of the earth, but if the salt has lost its flavor, with what will it be salted? It is then good for nothing, but to be cast out and trampled under people's feet.
14 Þið eruð ljós heimsins. Allir sjá borg sem reist er á fjalli.
You are the light of the world. A city located on a hill cannot be hidden.
15 Felið því ekki ljósið ykkar heldur látið það skína til að allir sjái það! Leyfið öllum að sjá góðverk ykkar, svo að þeir þakki föður ykkar á himnum.
Neither do you light a lamp, and put it under a measuring basket, but on a stand; and it shines to all who are in the house.
In the same way, let your light shine before people, that they may see your good works, and glorify your Father who is in heaven.
17 Misskiljið mig ekki. Ég kom ekki til að afnema lög Móse og viðvaranir spámannanna. Nei, ég kom til að uppfylla hvort tveggja og staðfesta það.
"Do not think that I came to destroy the Law or the Prophets. I did not come to destroy, but to fulfill.
18 Ég segi ykkur satt: Hver einasta grein lögbókarinnar mun standa óhögguð uns tilgangi hennar hefur verið náð.
For truly, I tell you, until heaven and earth pass away, not the smallest letter or part of a letter will disappear from the Law, until all things are accomplished.
19 Þar af leiðir að sá sem brýtur hið minnsta boðorð og hvetur aðra til þess að gera hið sama verður minnstur í himnaríki. En sá sem kennir lög Guðs og fer eftir þeim mun verða mikill í himnaríki.
Therefore, whoever will break one of these least commandments, and teach others to do so, will be called least in the kingdom of heaven; but whoever will do and teach them will be called great in the kingdom of heaven.
20 Ég vil benda ykkur á eitt: Ef góðverk ykkar verða ekki fremri góðverkum faríseanna og annarra leiðtoga þjóðarinnar, þá komist þið alls ekki inn í guðsríkið.
For I tell you that unless your righteousness exceeds that of the scribes and Pharisees, there is no way you will enter into the kingdom of heaven.
21 Þannig segir í lögum Móse: „Drepir þú mann, verður þú sjálfur að deyja.“
"You have heard that it was said to the ancient ones, 'Do not murder;' and whoever murders will be liable to judgment.
22 En ég bæti við: Ef þú reiðist – jafnvel þótt það sé aðeins við bróður þinn á þínu eigin heimili – vofir dómurinn yfir þér! Ef þú kallar vin þinn fífl, átt þú á hættu að þér verði stefnt fyrir réttinn! Og bölvir þú honum áttu eld helvítis yfir höfði þér. (Geenna g1067)
But I tell you, that everyone who is angry with his brother without a cause will be liable to judgment; and whoever will say to his brother, 'Raqa,' will be in danger of the council; and whoever will say, 'You fool,' will be in danger of the fire of Gihana. (Geenna g1067)
23 Ef þú stendur frammi fyrir altarinu í musterinu og ert að færa Guði fórn, og minnist þess þá allt í einu að vinur þinn hefur eitthvað á móti þér,
"If therefore you are offering your gift at the altar, and there remember that your brother has anything against you,
24 skaltu skilja fórn þína eftir hjá altarinu, fara og biðja hann fyrirgefningar og sættast við hann. Komdu síðan aftur og berðu fram fórnina.
leave your gift there before the altar, and go your way. First be reconciled to your brother, and then come and offer your gift.
25 Flýttu þér að sættast við óvin þinn áður en það er um seinan, því að annars mun hann draga þig fyrir rétt. Þá verður þér varpað í skuldafangelsi,
Agree with your adversary quickly, while you are with him in the way; lest perhaps the prosecutor deliver you to the judge, and the judge to the officer, and you be cast into prison.
26 þar sem þú verður að dúsa uns þú hefur greitt þinn síðasta eyri.
Truly I tell you, you will never get out of there until you have paid the last penny.
27 Boðorðið segir: „Þú skalt ekki drýgja hór.“
"You have heard that it was said, 'Do not commit adultery;'
28 En ég segi: Sá sem horfir á konu með girndarhug, hefur þegar drýgt hór með henni í huga sínum.
but I tell you that everyone who looks at a woman to lust after her has committed adultery with her already in his heart.
29 Ef það sem þú sérð með auga þínu verður til þess að þú fellur í synd, skaltu stinga augað úr þér og fleygja því. Betra er að hluti af þér eyðileggist en að þér verði öllum kastað í víti. (Geenna g1067)
And if your right eye causes you to stumble, pluck it out and throw it away from you. For it is more profitable for you that one of your members should perish, than for your whole body to be cast into Gihana. (Geenna g1067)
30 Ef hönd þín – jafnvel sú hægri – kemur þér til að syndga, þá er betra að höggva hana af og fleygja henni en að lenda í helvíti. (Geenna g1067)
And if your right hand causes you to stumble, cut it off, and throw it away from you. For it is more profitable for you that one of your members should perish, than for your whole body to be cast into Gihana. (Geenna g1067)
31 Í lögum Móse segir svo: „Sá sem vill skilja við konu sína verður að fá henni skilnaðarbréf.“
"And it was said, 'Whoever divorces his wife, let him give her a certificate of divorce,'
32 En ég segi: Skilji maður við konu sína af annarri ástæðu en þeirri að hún hafi verið honum ótrú, veldur hann því að hún drýgir hór, og sá sem síðar kvænist henni drýgir einnig hór.
but I tell you that everyone who divorces his wife, except for the cause of sexual immorality, makes her an adulteress; and whoever marries her when she is divorced commits adultery.
33 Þið þekkið líka þessa gömlu reglu: „Þú skalt ekki sverja rangan eið, og haltu þau heit sem þú hefur gefið Guði.“
"Again you have heard that it was said to them of old time, 'Do not make false vows, but fulfill your vows to the Lord.'
34 Ég segi: Sverjið ekki, hvorki við himininn, því að hann er hásæti Guðs,
But I tell you, do not swear at all, neither by heaven, for it is the throne of God;
35 né jörðina, því hún er fótskör hans. Sverjið ekki við Jerúsalem, því hún er borg hins mikla konungs.
nor by the earth, for it is the footstool of his feet; nor by Urishlim, for it is the city of the great King.
36 Þú mátt ekki heldur sverja við höfuð þitt, því þú getur ekki einu sinni breytt háralit þínum, hvað þá meira.
Neither should you swear by your head, for you cannot make one hair white or black.
37 Látið nægja að segja: Já, ég vil… eða: Nei, ég vil ekki! Það á að vera hægt að treysta því sem þú segir. Þurfir þú að staðfesta orð þín með eiði er ekki allt með felldu.
But let your 'Yes' be 'Yes' and your 'No' be 'No.' Whatever is more than these is of the evil one.
38 Í lögum Móse stendur: „Stingi maður auga úr öðrum manni, skal hann sjálfur gjalda fyrir það með eigin auga. Brjóti einhver tönn úr þér, skaltu brjóta tönn úr honum í staðinn.“
"You have heard that it was said, 'An eye for an eye, and a tooth for a tooth.'
39 Ég segi hins vegar: Launið ekki ofbeldi með ofbeldi! Slái einhver þig á aðra kinnina, snúðu þá einnig hinni að honum.
But I tell you, do not set yourself against the one who is evil. But whoever strikes you on your right cheek, turn to him the other also.
40 Höfði einhver mál gegn þér þannig að þú tapar skyrtunni þinni, skaltu líka láta yfirhöfn þína af hendi.
And if anyone sues you to take away your shirt, let him have your coat also.
41 Ef hermenn skipa þér að bera varning sinn eina mílu, þá skaltu bera hann tvær.
And whoever compels you to go one mile, go with him two.
42 Gefðu þeim sem biðja þig, og snúðu ekki bakinu við þeim sem vilja fá lán hjá þér.
Give to him who asks you, and do not turn away him who desires to borrow from you.
43 Sagt hefur verið: „Elskaðu vini þína og hataðu óvini þína.“
"You have heard that it was said, 'Love your neighbor, and hate your enemy.'
44 En ég segi: Elskið óvini ykkar og biðjið fyrir þeim sem ofsækja ykkur.
But I tell you, love your enemies, and pray for those who persecute you,
45 Ef þið gerið það, komið þið fram eins og hæfir sonum hins himneska föður. Hann lætur sólina skína jafnt á vonda sem góða. Hann lætur einnig rigna jafnt hjá réttlátum sem ranglátum.
that you may be children of your Father who is in heaven. For he makes his sun to rise on the evil and the good, and sends rain on the just and the unjust.
46 Hvaða góðverk er það að elska þá eina sem elska ykkur? Jafnvel skattheimtumennirnir gera það.
For if you love those who love you, what reward do you have? Do not even the tax collectors do the same?
47 Eruð þið nokkuð frábrugðin heiðingjunum, ef þið eruð einungis vinir vina ykkar? Nei!
And if you only greet your brothers, what more do you do than others? Do not even the non-Jews do the same?
48 Verið því fullkomin eins og ykkar himneski faðir er fullkominn.
You therefore are to be perfect, as your heavenly Father is perfect.
