Példabeszédek 14

1 A bölcs asszony építi a maga házát; a bolond pedig önkezével rontja el azt.

Mądra kobieta buduje swój dom, a głupia burzy go własnymi rękami.

2 A ki igazán jár, féli az Urat; a ki pedig elfordult az ő útaiban, megútálja őt.

Kto postępuje w sposób prawy, boi się PANA, a przewrotny na swoich drogach gardzi nim.

3 A bolondnak szájában van kevélységnek pálczája; a bölcseknek pedig beszéde megtartja őket.

W ustach głupiego jest rózga pychy, a mądrych strzegą ich wargi.

4 Mikor nincsenek ökrök: tiszta a jászol; a gabonának bősége pedig az ökörnek erejétől van.

Gdzie nie ma wołów, żłób jest pusty, lecz dzięki sile wołów mnoży się obfitość zboża.

5 A hűséges tanú nem hazud; a hamis tanú pedig hazugságot bocsát szájából.

Wierny świadek nie kłamie, a fałszywy świadek mówi kłamstwa.

6 A csúfoló keresi a bölcseséget, és nincs; a tudomány pedig az eszesnek könnyű.

Szyderca szuka mądrości, a nie [znajduje], lecz rozumnemu wiedza [przychodzi] łatwo.

7 Menj el a bolond férfiú elől; és nem ismerted meg a tudománynak beszédét.

Odsuń się od głupiego, gdyż nie znajdziesz [u niego] warg rozumnych.

8 Az eszesnek bölcsesége az ő útának megértése; a bolondoknak pedig bolondsága csalás.

Mądrość roztropnego [to] poznanie swojej drogi, a głupotą głupich [jest] oszustwo.

9 A bolondokat megcsúfolja a bűnért való áldozat; az igazak között pedig jóakarat van.

Głupcy szydzą z grzechu, a u prawych [jest] przychylność.

10 A szív tudja az ő lelke keserűségét; és az ő örömében az idegen nem részes.

Serce zna własną gorycz, a obcy nie wtrąca się w jego radość.

11 Az istenteleneknek háza elvész; de az igazaknak sátora megvirágzik.

Dom niegodziwych będzie zgładzony, a mieszkanie prawych zakwitnie.

12 Van olyan út, mely helyesnek látszik az ember előtt, és vége a halálra menő út.

Jest droga, która człowiekowi wydaje się słuszna, lecz końcem jej jest droga do śmierci.

13 Nevetés közben is fáj a szív; és végre az öröm fordul szomorúságra.

Nawet w śmiechu serce boleje, a końcem [takiej] wesołości [jest] smutek.

14 Az ő útaiból elégszik meg az elfordult elméjű; önmagából pedig a jó férfiú.

Serce odstępcy nasyci się jego drogami, a dobry człowiek – swoimi.

15 Az együgyű hisz minden dolognak; az eszes pedig a maga járására vigyáz.

Prosty wierzy każdemu słowu, a roztropny zważa na swoje kroki.

16 A bölcs félvén, eltávozik a gonosztól; a bolond pedig dühöngő és elbizakodott.

Mądry boi się i odwraca się od zła, ale głupi w swym szaleństwie jest pewny siebie.

17 A hirtelen haragú bolondságot cselekszik, és a cselszövő férfi gyűlölséges lesz.

[Człowiek] porywczy popełnia głupstwa, a podstępny jest znienawidzony.

18 Bírják az esztelenek a bolondságot örökség szerint; az eszesek pedig fonják a tudománynak koszorúját.

Prości ludzie dziedziczą głupotę, a roztropni są koronowani wiedzą.

19 Meghajtják magokat a gonoszok a jók előtt, és a hamisak az igaznak kapujánál.

Źli kłaniają się przed dobrymi, a niegodziwi u bram sprawiedliwego.

20 Még az ő felebarátjánál is útálatos a szegény; a gazdagnak pedig sok a barátja.

Ubogi jest znienawidzony nawet przez swego bliźniego, a bogaty ma wielu przyjaciół.

21 A ki megútálja az ő felebarátját, vétkezik; a ki pedig a szegényekkel kegyelmességet cselekszik, boldog az!

Kto gardzi swym bliźnim, ten grzeszy, a kto lituje się nad ubogimi, jest błogosławiony.

22 Nemde tévelyegnek, a kik gonoszt szereznek? kegyelmesség pedig és igazság a jó szerzőknek.

Czyż nie błądzą ci, którzy obmyślają zło? Ale miłosierdzie i prawda są z tymi, którzy obmyślają dobro.

23 Minden munkából nyereség lesz; de az ajkaknak beszédéből csak szűkölködés.

Każda praca [przynosi] pożytek, a [puste] słowa [prowadzą] do nędzy.

24 A bölcseknek ékességök az ő gazdagságuk; a tudatlanok bolondsága pedig csak bolondság.

Koroną mądrych [jest ich] bogactwo, ale głupota głupich [pozostaje] głupotą.

25 Lelkeket szabadít meg az igaz bizonyság; hazugságokat szól pedig az álnok.

Prawdomówny świadek ocala dusze, a fałszywy mówi kłamstwa.

26 Az Úrnak félelmében erős a bizodalom, és az ő fiainak lesz menedéke.

W bojaźni PANA jest mocne zaufanie, a jego synowie będą mieć ucieczkę.

27 Az Úrnak félelme az életnek kútfeje, a halál tőrének eltávoztatására.

Bojaźń PANA jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.

28 A nép sokasága a király dicsősége; a nép elfogyása pedig az uralkodó romlása.

Liczny lud to chwała króla, a brak ludu to zguba władcy.

29 A haragra késedelmes bővelkedik értelemmel; a ki pedig elméjében hirtelenkedő, bolondságot szerez az.

Nieskory do gniewu jest bardzo roztropny, lecz porywczy wywyższa głupotę.

30 A szelíd szív a testnek élete; az irígység pedig a csontoknak rothadása.

Zdrowe serce jest życiem ciała, a zazdrość jest zgnilizną kości.

31 A ki elnyomja a szegényt, gyalázattal illeti annak teremtőjét; az pedig tiszteli, a ki könyörül a szűkölködőn.

Kto gnębi ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a czci go ten, kto lituje się nad ubogim.

32 Az ő nyavalyájába ejti magát az istentelen; az igaznak pedig halála idején is reménysége van.

Niegodziwy zostaje wygnany z powodu swojego zła, a sprawiedliwy ma nadzieję [nawet] w [czasie] swojej śmierci.

33 Az eszesnek elméjében nyugszik a bölcseség; a mi pedig a tudatlanokban van, magát hamar megismerheti.

Mądrość spoczywa w sercu rozumnego, a [co jest] w sercu głupich, wychodzi na jaw.

34 Az igazság felmagasztalja a nemzetet; a bűn pedig gyalázatára van a népeknek.

Sprawiedliwość wywyższa naród, a grzech jest hańbą narodów.

35 A királynak jóakaratja van az eszes szolgához; haragja pedig a megszégyenítőhöz.

Król jest przychylny dla roztropnego sługi, lecz gniewa się [na tego], który [przynosi] hańbę.