Sprueche 19

1 Ein Armer, der in seiner Unschuld wandelt, ist besser als ein verkehrtes, dummes Maul.

Lepszy jest ubogi, który postępuje uczciwie, niż człowiek o przewrotnych wargach, który jest głupcem.

2 Schon Mangel an Erkenntnis ist nicht gut für die Seele, und wer zu schnell geht, geht leicht fehl.

Nie jest też dobrze, by dusza nie miała wiedzy, a kto jest prędkich nóg, grzeszy.

3 Des Menschen Dummheit verdirbt seinen Weg, und alsdann murrt sein Herz wider den HERRN.

Głupota człowieka wypacza jego drogę, a jego serce zapala się gniewem przeciwko PANU.

4 Reichtum macht viele Freunde; der Arme aber wird von seinem Freunde verlassen.

Bogactwo przyciąga wielu przyjaciół, ale ubogi zostaje odłączony od przyjaciela.

5 Ein falscher Zeuge bleibt nicht ungestraft, und wer Lügen ausspricht, wird nicht entrinnen.

Fałszywy świadek nie uniknie kary, a [kto] mówi kłamstwa, nie ujdzie.

6 Viele schmeicheln dem Vornehmen, und jeder will ein Freund dessen sein, der Geschenke gibt.

Wielu uprasza o przychylność dostojnika i każdy jest przyjacielem człowieka hojnego.

7 Den Armen hassen alle seine Brüder; sollten sich nicht auch seine Freunde von ihm entfernen? Geht er auf ihre Worte, so sind sie nichts!

Wszyscy bracia ubogiego nienawidzą go, tym bardziej oddalają się od niego [jego] przyjaciele; ściga ich słowami, ale ich nie ma.

8 Wer Verstand erwirbt, liebt seine Seele; wer Vernunft bewahrt, findet Gutes.

Kto zdobywa rozum, miłuje swoją duszę, a [kto] strzeże roztropności, znajdzie dobro.

9 Ein falscher Zeuge bleibt nicht ungestraft, und wer Lügen ausspricht, geht zugrunde.

Fałszywy świadek nie uniknie kary, a kto mówi kłamstwa, zginie.

10 Einem Toren ziemt Wohlleben nicht, geschweige denn einem Knecht, über Fürsten zu herrschen.

Głupiemu nie przystoi życie w rozkoszach, tym mniej słudze panować nad książętami.

11 Klugheit macht einen Menschen geduldig, und es ist ihm eine Ehre, Vergehungen zu übersehen.

Roztropność człowieka powściąga jego gniew, a jego chwałą [jest] darować wykroczenie.

12 Wie das Brüllen des Löwen ist des Königs Zorn, seine Gunst wie der Tau auf grünem Grase.

Gniew króla jest jak ryk lwa, a jego przychylność jak rosa na trawie.

13 Ein törichter Sohn ist seines Vaters Unglück, und ein zänkisches Weib ist eine beständige Dachtraufe.

Głupi syn jest utrapieniem dla swego ojca, a kłótliwa żona jest jak nieustanne kapanie z dachu.

14 Haus und Hof erbt man von den Vätern; aber vom HERRN kommt ein verständiges Weib.

Dom i bogactwo [są] dziedzictwem po ojcach, ale roztropna żona jest od PANA.

15 Faulheit versenkt in tiefen Schlaf, und eine lässige Seele muß hungern.

Lenistwo pogrąża w twardym śnie, a leniwa dusza będzie cierpieć głód.

16 Wer das Gebot bewahrt, der bewahrt seine Seele; wer aber seiner Wege nicht achtet, muß sterben.

Kto przestrzega przykazania, zachowuje swoją duszę, [ale] kto gardzi swymi drogami, zginie.

17 Wer sich des Armen erbarmt, der leiht dem HERRN; und Er wird ihm seine Wohltat vergelten.

Kto lituje się nad ubogim, pożycza PANU, a on mu odpłaci za jego dobrodziejstwo.

18 Züchtige deinen Sohn, weil noch Hoffnung vorhanden ist; aber laß dir nicht in den Sinn kommen, ihn zu töten!

Karz swego syna, dopóki jest nadzieja, i niech twoja dusza mu nie pobłaża z powodu jego płaczu.

19 Wer jähzornig ist, muß Buße zahlen; denn wenn du ihn davon befreist, so machst du nur, daß er's wieder tut.

[Człowiek] wielkiego gniewu poniesie karę, a jeśli [go] uwolnisz, znowu będziesz musiał [to zrobić].

20 Gehorche dem Rat und nimm die Züchtigung an, damit du endlich weise wirst!

Posłuchaj rady i przyjmij pouczenie, abyś był mądry u kresu swych dni.

21 Ein Mensch macht vielerlei Pläne in seinem Herzen; aber der Rat des HERRN besteht.

Wiele jest zamysłów w sercu człowieka, ale rada PANA się ostoi.

22 Des Menschen Zierde ist seine Güte, und ein Armer ist besser als ein Lügner.

Pragnienie człowieka to jego dobroczynność i lepszy jest ubogi niż kłamca.

23 Die Furcht des HERRN dient zum Leben; wer daran reich ist, der wird über Nacht von keinem Unglück heimgesucht.

Bojaźń PANA [prowadzi] do życia, a kto ją ma, spocznie syty i nie nawiedzi go zło.

24 Der Faule steckt seine Hand in den Topf und mag sie nicht wieder zum Munde bringen.

Leniwy kryje swą rękę pod pachę i do ust jej nie podnosi.

25 Schlage den Spötter, so wird der Einfältige klug; weise den Verständigen zurecht, er läßt sich's zur Lehre dienen!

Uderz szydercę, a prosty będzie roztropniejszy; strofuj rozumnego, a pojmie wiedzę.

26 Wer den Vater mißhandelt und die Mutter verjagt, ist ein Sohn, der Schande und Schmach bereitet.

Kto trwoni [dobra] ojca i wypędza matkę, ten jest synem, który przynosi wstyd i hańbę.

27 Laß ab, mein Sohn, die Unterweisung zu hören, wenn du von den vernünftigen Lehren doch abweichen willst!

Synu mój, przestań słuchać pouczeń, które cię odwodzą od słów rozumnych.

28 Ein nichtsnutziger Zeuge verhöhnt das Gericht, und der Mund der Gottlosen verschlingt Lügen.

Nikczemny świadek naśmiewa się z sądu, a usta niegodziwych pożerają nieprawość.

29 Für die Spötter sind Strafgerichte bereit und Schläge für den Rücken der Toren.

Sądy są przygotowane dla szyderców, a razy na grzbiet głupców.