Sprueche 1
1 Die Sprüche Salomos, des Davidssohnes und Herrschers über Israel,
Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
2 sind dazu da, daß man Charakter und Weisheit würdige und kluge Worte wohl verstehe
Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
3 und Zucht und Anstand lerne, was recht und rechtlich, ehrlich sei,
Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
4 daß Bildung Unerfahrene empfangen und daß die Jugend Lebenskunst erlerne.
Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
5 Vernimmt ein Weiser sie, so kann er seine Rede fesselnder gestalten; ein kluger Mann kann sich die richtige Belehrung sichern.
Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
6 Er kann das Gleichnis und den Sinnspruch faßlicher gestalten, wie auch der Weisen Worte, ihre dunklen Reden. -
Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
7 Die Furcht des Herrn ist Anfang der Erkenntnis, Weisheit, Bildung. Nur Toren sind's, die sie verachten.
Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
8 Der väterlichen Zucht, mein Sohn, gehorche! Der Mutter Mahnung achte nicht gering!
Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
9 Sie zieren wie ein Kranz dein Haupt und deinen Hals wie Kettenschmuck.
Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
10 Mein Sohn, wenn dich Verbrecher locken, folg ihnen nicht!
Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
11 Wenn sie dir sagen: "Halt's mit uns! Wir haben einen Anschlag gegen einen Menschen vor; wir wollen ungefährdet im Versteck Arglosen auflauern.
Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
12 Wir wollen selbst am Leben bleiben und sie verschlingen gleich der Unterwelt, mit Haut und Haar als solche, die zur Grube fahren. (Sheol h7585)
Pożremy ich żywcem jak grób, całych, jak zstępujących do dołu; (Sheol h7585)
13 Und wir gewinnen alles mögliche kostbare Gut und füllen unsere Häuser mit dem Raub.
Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
14 Du darfst auch mit uns teilen; wir alle haben einen Beutel."
Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
15 Mein Sohn, geh nicht auf einem Weg mit ihnen! Halt deinen Fuß von ihren Pfaden fern!
Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
16 Denn ihre Füße laufen dem Verderben zu und eilen blutigem Tod entgegen.
Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
17 Vergeblich wird man Netze spannen vor den Blicken der beschwingten Vögel;
Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
18 sie aber lauern auf ihr eigen Blut und stellen sich selbst nach dem Leben.
Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
19 So ist das Schicksal eines jeden, der auf unrechten Gewinn ausgeht. Er bringt ihn um sein Leben.
Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
20 Auf Straßen ruft die Weisheit; auf Plätzen ruft sie laut.
Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
21 Hoch oben auf den Mauern predigt sie, an Stadttoren; vor aller Welt nimmt sie das Wort:
Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
22 "Wie lange liebt ihr Toren noch Betörung, gefällt den Dünkelhaften Spott und hassen Toren Einsicht?
Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
23 Ihr kommt auf meine Mahnrede zurück. Fürwahr, ich sag euch unumwunden, was ich auf dem Herzen habe. Ich tue meine Warnungen euch kund.
Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
24 Ich rief; ihr aber wolltet nicht; ich winkte euch, und niemand gab drauf acht.
Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
25 Ihr schluget meinen Ratschlag in den Wind und mochtet meine Rüge nicht.
Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
26 So lache ich bei eurem Unglück nur und spotte, wenn euch Angst befällt,
Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
27 wenn wie ein Ungewitter euer Schrecken kommt, einherfährt gleich dem Sturmwind euer Unglück und Not und Drangsal euch befällt.
Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
28 Dann rufen sie mich an; ich gebe keine Antwort. Sie suchen, aber finden mich nicht mehr.
Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
29 Erkenntnis haben sie gehaßt und nach der Furcht des Herren nicht gefragt,
Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
30 sie wollten nichts von meinem Rate wissen, und meine Rüge haben sie verschmäht.
Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
31 So mögen sie denn ihres Handels Frucht genießen, sich sättigen mit dem, was sie sich selbst bereitet!
Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
32 Ihr Fehlgehn bringt sie, diese Dummen, um; Sorglosigkeit vernichtet diese Toren.
Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
33 Wer aber mir gehorcht, der kann in Ruhe wohnen und unbesorgt vor Unheilsschrecken sein."
[Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
