Sprueche 30

1 Die Worte Agurs, Sohnes des Jake, aus Massa: Es spricht ein Mann mit Namen Loitiel: "Ich kann Gott nicht begreifen, und dabei bleibt es.

Te są słowa Agóra, syna Jakiego, i zebranie mów tegoż męża do Ityjela, do Ityjela i Uchala.

2 Zu töricht bin ich, einen Mann recht zu verstehen, und mir fehlt der Verstand, um einen Menschen zu begreifen.

Zaistem jest głupszy nad innych, a rozumu człowieczego nie mam.

3 Und wäre ich noch weiser, wie könnte einen Heiligen ich gar begreifen?

I nie nauczyłem się mądrości, a umiejętności świętych nie umiem.

4 Ist jemand bis zum Himmel aufgestiegen oder auch von dort herabgekommen? Hat jemand Wind in seine Fäuste eingesammelt oder Wasser in ein Tuch gebunden? Wer hat der Erde Enden hingestellt? Wie heißt doch er? Wie heißt sein Sohn, wenn du es weißt?"

Któż wstąpił na niebo, i zasię zstąpił? któż zgromadził wiatr do garści swych? Któż zagarnął wody do szaty swej? któż utwierdził wszystkie kończyny ziemi? Cóż za imię jego? i co za imię syna jego? Wieszże?

5 Geläutert ist doch jedes Gotteswort; ein Schild ist er für die, die auf ihn bauen.

Wszelka mowa Boża jest czysta; on jest tarczą tym, którzy ufają w nim.

6 Füg seinen Worten nichts hinzu, auf daß er dich nicht tadeln muß, weil du dich nicht bewährst!

Nie przydawaj do słów jego, aby cię nie karał, a byłbyś znaleziony w kłamstwie.

7 Ich bitte zweierlei von dir. Versag mir's nicht, bevor mein Leben ich verwirke!

Dwóch rzecz żądam od ciebie, nie odmawiajże mi pierwej niż umrę.

8 Falschheit und Lügenwort laß ferne von mir sein; Armut und Reichtum gib mir nicht! - Laß mich mein zugemessen Teil an Speise nehmen! -

Marność i słowo kłamliwe oddal odemnie; ubóstwa i bogactwa nie dawaj mi; żyw mię tylko pokarmem według potrzeby mojej;

9 Ich möchte sonst verleugnen, würde ich zu satt, und sagen: "Wer ist denn der Herr?", und wäre ich ein Bettler, könnt ich stehlen und belasten meines Gottes Namen.

Abym snać nasyconym będąc nie zaprzał się ciebie, i nie rzekł: Któż jest Pan? Albo zubożawszy żebym nie kradł, i nie brał nadaremno imienia Boga mego.

10 Verleumde nicht den Knecht bei seinem Herrn! Sonst flucht er dir, und du bist selber schuld daran.

Nie podwodź na sługę przed Panem jego, być snać nie złorzeczył, a ty abyś nie zgrzeszył.

11 Ja, das Geschlecht, das seinem Vater flucht und nimmer seine Mutter segnet,

Jest rodzaj, który ojcu swemu złorzeczy, a matce swojej nie błogosławi.

12 ja, das Geschlecht, das rein sich dünkt und doch von seinem Unrat nicht gereinigt ist,

Jest rodzaj, który się zda sobie być czystym, choć od plugastwa swego nie jest omyty.

13 ja, das Geschlecht, das übermütig schaut, und dessen Blicke hochgetragen,

Jest rodzaj, którego są wyniosłe oczy, i powieki jego wywyższone są.

14 ja, das Geschlecht, des Zähne Schwerter sind und des Gebiß besteht aus Messern, um von der Erde Elende hinwegzufressen und Arme aus der Menschen Mitte,

Jest rodzaj, którego zęby są jako miecze, a trzonowe zęby jego jako noże na pożarcie ubogich na ziemi, a nędzników między ludźmi.

15 das gleicht dem Vampyr, der die Weiber schwer zerfleischt: "Gib her! Gib her!" Drei sind's, die niemals satt werden, und vier, die sprechen nie: "Genug!"

Pijawka ma dwie córki, które mówią: Przynieś, przynieś. Trzy rzeczy są, które nie bywają nasycone, owszem cztery, które nie mówią: Dosyć.

16 Die Unterwelt, verschlossener Mutterschoß, die Erde, die des Wassers niemals satt, das Feuer, das nie spricht: "Genug!" (Sheol h7585)

Grób, i żywot niepłodny, ziemia też nie bywa nasycona wodą, a ogień nie mówi: Dosyć. (Sheol h7585)

17 Ein Auge, das des Vaters spottet, die greise Mutter selbst verächtlich findet, das müssen Raben aus den Höhlen hacken und junge Adler fressen.

Oko, które się naśmiewa z ojca, i wzgardza posłuszeństwem macierzyńskiem, wykłują kruki u potoków, i orlęta je wyjedzą.

18 Drei sind's, die mir zu wunderbar erscheinen, und vier sind's, die ich nicht begreife:

Te trzy rzeczy są ukryte przedemną, owszem cztery, których nie wiem:

19 des Adlers Weg am Himmel, der Schlange Weg auf einem Felsen, des Schiffes Weg inmitten eines Meeres, des Mannes Weg bei einem jungen Weibe.

Drogi orlej na powietrzu, drogi wężowej na skale, drogi okrętowej w pośród morza, i drogi mężowej z panną.

20 So ist der Weg der Ehebrecherin; sie ißt und wischt den Mund sich ab und spricht: "Ich habe doch nichts Unrechtes getan."

Takać jest droga niewiasty cudzołożącej: je, a uciera usta swoje, i mówi: Nie popełniłam złego uczynku.

21 Ein Land kann unter drei erbeben und unter vieren es nicht aushalten:

Dla trzech rzeczy porusza się ziemia, owszem dla czterech, których znieść nie może:

22 bei einem Sklaven, wenn er König wird, bei einem Narren, wenn er Brot in Fülle hat,

Dla sługi, kiedy panuje, i dla głupiego, kiedy się nasyci chleba;

23 bei einer Ungeliebten, wenn in Gunst sie kommt, bei einer Magd, wenn sie an ihrer Herrin Stelle tritt.

Dla przemierzłej niewiasty, kiedy za mąż idzie, i dla dziewki, kiedy dziedziczy po pani swojej.

24 Vier sind die Kleinsten auf der Erde, und doch sind sie so weise:

Teć są cztery rzeczy najmniejsze na ziemi, wszakże są mędrsze nad mędrców:

25 die Ameisen, ein Volk, das keine Macht besitzt, und doch bereiten sie im Sommer ihre Nahrung vor.

Mrówki, huf słaby, które sobie jednak w lecie gotują pokarm swój;

26 Die Klippdachse, ein Volk, dem Stärke nicht zu eigen ist, und dennoch legen sie in Felsen ihre Wohnung an.

Króliki, twór słaby, którzy jednak budują w skale dom swój;

27 Heuschrecken haben keinen König, und dennoch zieht der ganze Schwarm geordnet aus.

Szarańcze króla nie mają, a wszakże wszystkie hufami wychodzą;

28 Die Echse kannst du mit den Händen greifen, und doch weilt sie in königlichen Schlössern.

Pająk rękoma robi, a bywa w pałacach królewskich.

29 Drei sind's, die stattlich schreiten, und vier, die würdevoll einhergehen:

Te trzy rzeczy są, które wspaniale chodzą, owszem cztery, które zmężyle chodzą:

30 der Löwe, Held der Tiere, der nie vor jemand umkehrt,

Lew najmocniejszy między zwierzętami, który przed nikim nie ustępuje:

31 der schmächtige Star, der Ziegenbock, der König, der sein Kriegervolk befehligt.

Koń na biodrach przepasany, i kozieł, i król, przeciw któremu żaden nie powstaje.

32 Benahmst du dich im Übermute töricht, oder hast du so etwas geplant, die Hand auf deinen Mund!

Jeźliś głupio uczynił, gdyś się wynosił, albo jeźliś źle myślił, połóżże rękę na usta.

33 Schlägt man die Milch, so gibt es Butter; drückt man die Nase, gibt es Blut, und drückt man auf die Zornesader, gibt es Streit.

Kto tłucze śmietanę, wybija masło; a kto bardzo nos wyciera, wyciska krew; tak kto wzbudza gniew, wszczyna zwadę.