Sprueche 16

1 Dem Menschen mag das Denken eignen; vom Herrn kommt die Beredsamkeit der Zunge.

W człowieku są zamysły serca, ale odpowiedź języka jest od PANA.

2 Erklärt für lauter alle seine Wege auch der Mensch, der Herr ist's, der die Geister wägt.

Wszystkie drogi człowieka są czyste w jego oczach, ale PAN waży duchy.

3 Dem Herrn enthülle deine Werke! Rechtschaffen sind dann deine Pläne auch.

Powierz PANU swe dzieła, a twoje zamysły będą utwierdzone.

4 Für einen, den er strafen will, erschafft der Herr Beliebiges, selbst einen Frevler für den Tag der Strafe.

PAN uczynił wszystko dla samego siebie, nawet niegodziwego na dzień zła.

5 Ein Greuel für den Herrn ist jeder Übermütige. Untrüglich ist's: er bleib nicht ungestraft.

Każdy, który jest wyniosłego serca, budzi odrazę w PANU; choć weźmie innych do pomocy, nie uniknie kary.

6 Durch treue Liebe wird die Sündenstrafe abgewandt; und in der Furcht des Herrn vermeidet man das Böse.

Dzięki miłosierdziu i prawdzie oczyszcza się nieprawość, a w bojaźni PANA oddalamy się od zła.

7 Findet der Herr Gefallen an den Wegen eines Mannes, dann müssen seine Feinde selbst mit ihm in Frieden leben.

Gdy drogi człowieka podobają się PANU, to godzi z nim nawet jego nieprzyjaciół.

8 Viel besser wenig in Gerechtigkeit als großes Einkommen mit Unrecht.

Lepiej mieć mało ze sprawiedliwością niż wiele dochodów nieprawnych.

9 Des Menschen Herz erdenkt sich seinen Weg; doch seine Schritte lenkt der Herr.

Serce człowieka obmyśla swe drogi, ale PAN kieruje jego krokami.

10 Des Königs Ausspruch ist Orakelspruch, und so vergreift sich nicht sein Mund beim Urteilsprechen.

Wyrok Boży [jest] na wargach króla; jego usta nie błądzą w sądzie.

11 Die Waage, wie das rechte Wägen, kommt vom Herrn; sein Werk sind die Gewichte all.

Sprawiedliwa waga i szale [należą do] PANA i wszystkie odważniki w worku są jego dziełem.

12 Ein frevelhaftes Handeln sollte Königen ein Greuel sein; denn durch Gerechtigkeit nur wird der Thron befestigt.

Popełnienie niegodziwości budzi odrazę w królach, bo sprawiedliwością tron jest umocniony.

13 Wahrhaftige Lippen sollten einem König wohl gefallen; er sollte lieben, die die Wahrheit reden!

Wargi sprawiedliwe są rozkoszą królów, kochają oni tego, który mówi to, co słuszne.

14 Des Königs Grimm: ein Todesbote! Ein weiser Mann versteht's, ihn zu besänftigen.

Gniew króla jest posłańcem śmierci, ale mądry człowiek przebłaga go.

15 Des Königs freundlich froher Blick schafft Leben; der Frühlingsregenwolke gleicht sein Wohlgefallen.

W jasności twarzy króla [jest] życie, a jego przychylność jest jak obłok z późnym deszczem.

16 Viel besser Weisheit zu erwerben als feines Gold! Erwerb von Einsicht ist dem Silber vorzuziehen.

O wiele lepiej jest nabyć mądrość niż złoto; a nabyć rozum lepiej niż srebro.

17 Der Frommen Bahn besteht im Böses-Meiden; sein Leben wahrt, wer acht auf seinen Wandel hat.

Droga prawych [to] odstąpić od zła; kto strzeże swojej drogi, strzeże swej duszy.

18 Hochmut kommt vor dem Fall und Stolz vor Untergang.

Pycha poprzedza zgubę, a wyniosły duch – upadek.

19 Viel besser ist's, betrübt zu sein mit Duldern, als Beute mit den Übermütigen zu teilen.

Lepiej być uniżonego ducha z pokornymi, niż dzielić łup z pysznymi.

20 Wer acht gibt auf das Wort, der findet Glück, und wer dem Herrn vertraut: Heil ihm!

Kto zważa na słowo, znajdzie dobro, a kto ufa PANU, [jest] błogosławiony.

21 Ein Denker zieht nur den Gelehrten an; doch wohlberedte Lippen machen groß den Hörerkreis.

Kto [jest] mądrego serca, zwie się rozumnym, a słodycz warg pomnaża wiedzę.

22 Ein Lebensborn ist Unterweisung derer, die dafür empfänglich; doch Torheit ist's, die Toren zu belehren.

Rozum [jest] zdrojem życia dla tych, którzy go mają, a pouczenie głupich jest głupotą.

23 Des Weisen Herz macht seinen Mund gar klug und mehrt auf seinen Lippen die Belehrung.

Serce mądrego czyni jego usta roztropnymi i dodaje nauki jego wargom.

24 Huldvolle Reden sind wie Honigseim; sie sind der Seele eine Süßigkeit und Labsal für den Leib.

Miłe słowa są [jak] plaster miodu, słodycz dla duszy i lekarstwo dla kości.

25 So mancher Weg dünkt einem Mann gerade; doch schließlich sind es Todeswege.

Jest droga, która [wydaje się] człowiekowi słuszna, ale jej końcem jest droga do śmierci.

26 Des Arbeiters Verlangen schafft für ihn; sein Mund drängt ihn dazu.

Robotnik pracuje dla siebie, bo usta pobudzają go [do tego].

27 Der Teufelsmann vergräbt die Absicht; auf seinen Lippen aber lodert Feuersglut.

Człowiek nikczemny wykopuje zło, a na jego wargach jakby ogień płonący.

28 Ein ränkesüchtiger Mann macht Streitigkeiten; ein Ohrenbläser bringt vertraute Freunde auseinander.

Człowiek przewrotny rozsiewa spory, a plotkarz rozdziela przyjaciół.

29 Gewalttat übt schon, wer den Nächsten nur verführt und ihn auf keinen guten Weg geleitet.

Człowiek gwałtowny zwabia swego bliźniego i wprowadza go na drogę niedobrą.

30 Wer seine Augen zukneift, tut's um Lügen zu ersinnen; wer seine Lippen aufeinander preßt, ist fertig mit dem bösen Plan.

Mruga swymi oczami, by knuć podstępy; rusza wargami i popełnia zło.

31 Ein herrlich Diadem ist graues Haar; nur auf dem Weg der Tugend wird's gefunden.

Siwa głowa [jest] koroną chwały, zdobywa się ją na drodze sprawiedliwości.

32 Weit tapfrer sind die Langmutsvollen als des Krieges Helden, und tapfrer die des eigenen Gemütes Herr als die Eroberer von Städten.

Lepszy jest nieskory do gniewu niż mocarz, a kto panuje nad swym duchem, [jest lepszy] niż ten, kto zdobywa miasto.

33 In des Gewandes Falten wirft man zwar das Los; doch von dem Herrn kommt sein Entscheid.

Losy wrzuca się w zanadrze, ale całe rozstrzygnięcie ich zależy od PANA.