Sprueche 14

1 Ein Haus baut sich Frau Weisheit; die Torheit reißt's mit ihrer Hand zusammen.

Mądra niewiasta buduje dom swój; ale go głupia rękami swemi rozwala.

2 Wer in Geradheit wandelt, der hat Furcht vorm Herrn; wer krumme Wege geht, verachtet ihn.

Kto chodzi w szczerości swojej, boi się Pana; ale przewrotny w drogach swoich gardzi nim.

3 Im Torenmund liegt eine Angelrute; den Weisen dienen ihre Lippen zur Bewahrung.

W ustach głupiego jest rózga hardości; ale wargi mądrych strzegą ich.

4 Wenn keine Rinder da, so bleibt die Krippe sauber; doch durch der Stiere Kraft wird reichlicher Ertrag.

Gdzie niemasz wołów, żłób jest próżny; ale siłą wołów mnoży się obfitość zboża.

5 Nicht trügt der Wahrheit Zeuge; doch Lügen spricht der falsche Zeuge.

Świadek prawdziwy nie kłamie; ale świadek fałszywy mówi kłamstwo.

6 Nach Weisheit sucht der Spötter, doch vergeblich; Erkenntnis ist für Kluge etwas Leichtes.

Naśmiewca szuka mądrości, a nie znajduje; ale umiejętność roztropnemu jest snadna.

7 Geh aus dem Weg dem Toren! Dann mußt du nicht Bekanntschaft mit dem Anwalt machen.

Idź precz od oblicza męża głupiego, gdyż nie znajdziesz przy nim warg umiejętności.

8 Des Klugen Vorsicht ist es, auf den Weg zu achten; der Toren Leichtsinn bringt Enttäuschung.

Mądrość ostrożnego jest rozumieć drogę swoję, ale głupstwo głupich jest zdrada.

9 Die Schuld vermittelt zwischen Schurken, und zwischen Redlichen der gute Wille.

Każdy głupi nakrywa grzech, a między uprzejmymi mieszka przyjaźń.

10 Das Herz kennt seinen Seelenschmerz am besten; und auch in seine Freude kann ein Fremder sich nicht mischen.

Serce każdego uznaje gorzkość duszy swojej, a do wesela jego nie przymięsza się obcy.

11 Das Haus der Frevler wird vertilgt; der Redlichen Gezelt erblüht.

Dom niezbożnych zgładzony będzie; ale przybytek cnotliwych zakwitnie.

12 Gar mancher Weg dünkt einem Mann gerade; doch schließlich sind es Todeswege.

Zda się pod czas droga być prosta człowiekowi; wszakże dokończenie jej jest drogą na śmierć.

13 Sogar beim Lachen kann das Herz sich grämen; der Freude Ende ist oft Gram.

Także i w śmiechu boleje serce, a koniec wesela bywa smutek.

14 Der Eingebildete wird satt von seinen Wegen, der Tüchtige von seinen Werken.

Drogami swemi nasyci się człowiek przewrotnego serca; ale się go chroni mąż dobry.

15 Der Törichte traut jedem Ding; ein kluger Mann geht einer Sache auf den Grund.

Prostak wierzy każdemu słowu; ale ostrożny zrozumiewa postępki swoje.

16 Der Weise fürchtet sich und meidet die Gefahr; der Tor geht eine Wette mit ihr ein und fühlt sich sicher.

Mądry się boi, i odstępuje od złego; ale głupi dociera, i śmiałym jest.

17 Der Ungeduldige macht Törichtes; ein ränkevoller Mensch wird nur gehaßt.

Porywczy człowiek dopuszcza się głupstwa, a mąż złych myśli w nienawiści bywa.

18 Die Toren haben Torheit im Besitz; der Klugen Diadem ist Einsicht.

Głupstwo prostacy dziedzicznie trzymają; ale ostrożni bywają koronowani umiejętnością.

19 Vor Gutem müssen sich die Schlechten beugen, und Frevler sitzen an des Frommen Türen.

źli się kłaniają przed dobrymi, a niepobożni stoją u drzwi sprawiedliwego.

20 Selbst seinem Freunde ist der Arme widerwärtig; doch derer, die den Reichen lieben, sind es viele.

Ubogi bywa i u przyjaciela swego w nienawiści; ale wiele jest tych, którzy bogatego miłują.

21 Wer seinen Nächsten nicht beachtet, der versündigt sich; wohl dem, der sich der Elenden erbarmt!

Bliźnim swym grzesznik pogardza; ale kto ma litość nad ubogimi, błogosławionym jest.

22 Die Böses planen, täuschen sich auch gegenseitig; doch Lieb und Treue herrscht bei denen, die da Gutes planen.

Izali nie błądzą, którzy wymyślają złe? a miłosierdzie i prawda należy tym, którzy wymyślają dobre.

23 Durch Arbeit nur schafft man Gewinn, doch bloßes Reden führt zu nichts.

W każdej pracy bywa pożytek; ale gołe słowo warg tylko do nędzy służy.

24 Der Klugen Diadem ist ihre Klugheit; der Toren Diadem ist Torheit.

Bogactwo mądrych jest koroną ich; ale głupstwo głupich zostaje głupstwem.

25 Ein Lebensretter ist der Wahrheit Zeuge; wer Lügen spricht, bewirkt Enttäuschung.

Świadek prawdziwy wyzwala duszę; ale fałszywy kłamstwo mówi.

26 An Gottesfurcht besitzt man eine starke Burg; so kann man Schutz den eigenen Kindern bieten.

Kto się boi Pana, ma ufanie mocne; a synowie jego ucieczkę mieć będą.

27 Die Furcht des Herrn - ein Lebensborn, daß man des Todes Stricke meide.

Bojaźń Pańska jest źródło żywota ku uchronieniu się sideł śmierci.

28 Des Königs Ruhm besteht in seines Volkes Massen; vom Leutemangel kommt des Fürsten Sturz.

W mnóstwie ludu jest zacność królewska; ale w trosze ludu zniszczenie hetmana.

29 Wer langmütig, ist reich an Einsicht; wer ungeduldig, steigert seine Torheit.

Nierychły do gniewu jest bogaty w rozum; ale porywczy pokazuje głupstwo.

30 Des Leibes Leben ist gelassener Sinn; wie Wurmfraß im Gebein ist Leidenschaft.

Serce zdrowe jest żywotem ciała; ale zazdrość jest zgniłością w kościach.

31 Wer den Geringen drückt, der lästert dessen Schöpfer; doch wer des Armen sich erbarmt, der gibt ihm Ehre.

Kto ciemięży ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; ale go czci, kto ma litość nad ubogim.

32 Der Frevler wird durch seine Schlechtigkeit gestürzt; der Fromme hat bei seinem Tod noch Hoffnung.

Dla złości swojej wygnany bywa niepobożny; ale sprawiedliwy nadzieję ma i przy śmierci swojej.

33 In eines Klugen Herzen ruht die Weisheit stille; sie wird verurteilt bei den Toren.

W sercu mądrego odpoczywa mądrość, ale wnet poznać, co jest w sercu głupich.

34 Die Tugend führt ein Volk zur Höhe; Krebsschaden der Nationen ist das Laster.

Sprawiedliwość wywyższa naród; ale grzech jest ku pohańbieniu narodów.

35 Die Huld des Königs sollte einem tüchtigen Diener werden; sein Grimm den Unbrauchbaren treffen!

Król łaskaw bywa na sługę roztropnego; ale się gniewa na tego, który mu hańbę czyni.