Proverbes 25

1 Les proverbes qui suivent émanent également de Salomon et ont été colligés par les gens d’Ezéchias, roi de Juda.

Ankaŭ ĉi tio estas sentencoj de Salomono, kiujn kolektis la viroj de Ĥizkija, reĝo de Judujo.

2 La gloire de l’Eternel, c’est de s’entourer de mystère; la gloire du roi est d’examiner les choses à fond.

Honoro de Dio estas kaŝi aferon; Sed honoro de reĝoj estas esplori aferon.

3 Tout comme les cieux en hauteur, la terre en profondeur, le cœur des rois est insondable.

La ĉielo estas alta, la tero estas profunda, Kaj la koro de reĝoj estas neesplorebla.

4 Qu’on sépare les scories de l’argent, et l’orfèvre le travaillera en objet d’art.

Forigu de arĝento la almiksaĵon, Kaj la puriganto ricevos vazon.

5 Qu’on éloigne le méchant de la présence du roi, et son trône se trouvera affermi par la justice.

Forigu malvirtulon de la reĝo, Kaj lia trono fortikiĝos en justeco.

6 Ne te pavane pas devant le roi et n’occupe pas la place des grands.

Ne montru vin granda antaŭ la reĝo, Kaj sur la loko de eminentuloj ne stariĝu;

7 Car mieux vaut pour toi qu’on te dise: "Monte là!" que si on t’abaissait devant les nobles, chose que tes yeux ont déjà pu voir.

Ĉar pli bone estas, se oni diros al vi: Leviĝu ĉi tien, Ol se oni malaltigos vin antaŭ eminentulo, Kiun vidis viaj okuloj.

8 Ne t’engage pas inconsidérément dans les luttes: tu t’exposerais à ne plus savoir que faire à la fin, si ton prochain te couvrait de confusion.

Ne komencu tuj disputi; Ĉar kion vi faros poste, kiam via proksimulo vin hontigos?

9 As-tu un procès avec, ton prochain, défends-le, mais sans dévoiler des secrets qui ne t’appartiennent pas:

Faru disputon kun via proksimulo mem, Sed sekreton de aliulo ne malkaŝu;

10 tu serais blâmé par ceux qui t’entendent et décrié sans retour.

Ĉar alie aŭdanto vin riproĉos, Kaj vian babilon vi jam ne povos repreni.

11 Des pommes d’or dans des vases d’argent ajourés, telle une parole prononcée à propos.

Vorto dirita en ĝusta tempo Estas kiel oraj pomoj sur retaĵo arĝenta.

12 Un anneau d’or, un collier de perles, tel le sage qui fait la morale à une oreille attentive.

Kiel ora orelringo kaj multekosta kolringo, Tiel estas saĝa admonanto por aŭskultanta orelo.

13 Comme une fraîcheur de neige au temps de la moisson, tel le, messager, fidèle à son mandat: il restaure l’âme de son maître.

Kiel malvarmo de neĝo en la tempo de rikolto, Tiel estas fidela sendito por siaj sendintoj: Li revigligas la animon de sia sinjoro.

14 Des nuages et du vent, mais de pluie point! Tel est l’homme qui fait grand bruit de ses dons illusoires.

Kiel nuboj kaj vento sen pluvo, Tiel estas homo, kiu fanfaronas per dono, kiun li ne faras.

15 Par une patience inlassable, on capte la faveur d’un supérieur; un doux parler brise la plus dure résistance.

Per pacienco oni altiras al si potenculon, Kaj mola parolo rompas oston.

16 As-tu trouvé du miel, manges-en à ta suffisance; mais évite de t’en bourrer: tu le rejetterais.

Kiam vi trovis mielon, manĝu, kiom vi bezonas, Por ke vi ne fariĝu tro sata kaj ne elvomu ĝin.

17 Espace tes visites dans la maison de ton ami: il en aurait bientôt assez de toi et te prendrait en grippe.

Detenu vian piedon de la domo de via proksimulo; Ĉar alie vi tedus lin kaj li vin malamus.

18 Une massue, un glaive, une flèche acérée, tel l’homme qui porte un faux témoignage contre son prochain.

Kiel martelo kaj glavo kaj akra sago Estas tiu homo, kiu parolas pri sia proksimulo malveran ateston.

19 Une dent branlante, un pied chancelant, voilà ce que vaut au jour du malheur la confiance qu’on a dans un traître.

Kiel putra dento kaj malforta piedo Estas nefidinda espero en tago de mizero.

20 Enlever son vêtement par un jour glacial, verser du vinaigre sur du nitre, ainsi fait celui qui entonne des chants pour un cœur affligé.

Kiel demeto de vesto en tempo de malvarmo, kiel vinagro sur natro, Tiel estas kantado de kantoj al koro suferanta.

21 Si ton ennemi a faim, donne lui à manger; s’il a soif, donne-lui à boire;

Se via malamanto estas malsata, manĝigu al li panon; Kaj se li estas soifa, trinkigu al li akvon;

22 car ainsi tu attises des charbons sur sa tète, et le Seigneur t’en récompensera.

Ĉar fajrajn karbojn vi kolektos sur lia kapo, Kaj la Eternulo vin rekompencos.

23 Le vent du Nord produit la pluie, et la langue qui calomnie en secretles visages aigris.

Norda vento kaŭzas pluvon, Kaj ĉagrenita vizaĝo kaŝatan parolon.

24 Mieux vaut habiter l’angle d’un toit que de partager un logis avec une femme acariâtre.

Pli bone estas loĝi sur angulo de tegmento, Ol kun malpacema edzino en komuna domo.

25 De l’eau fraîche sur un corps fatigué, telle une bonne nouvelle venant d’un pays lointain.

Kiel malvarma akvo por suferanto de soifo, Tiel estas bona sciigo el lando malproksima.

26 Une source boueuse, une fontaine aux eaux troubles, tel est le juste qui fléchit devant le méchant.

Virtulo, kiu falas antaŭ malvirtulo, Estas malklara fonto kaj malbonigita puto.

27 Manger trop de miel ne vaut rien; mais étudier à fond les choses difficiles est un honneur.

Ne bone estas manĝi tro multe da mielo; Kaj ne glore estas serĉi sian gloron.

28 Une ville démantelée, sans remparts, tel est l’homme dont le tempérament ne connaît pas de frein.

Homo, kiu ne povas regi sian spiriton, Estas urbo detruita, kiu ne havas muron.