Proverbes 23
1 Lorsque tu t’attables pour manger avec un supérieur, considère bien qui tu as devant toi.
Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
2 Tu t’enfonceras un couteau dans la gorge, si tu te comportes en glouton.
I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
3 Ne convoite pas ses plats fins, car c’est une nourriture trompeuse.
Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
4 Ne te fatigue pas pour t’enrichir renonce à ton savoir-faire.
Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
5 Tes regards se seront à peine posés sur la fortune, qu’elle ne sera plus; car elle ne manquera pas de s’acquérir des ailes, tel un aigle qui s’envole dans les cieux.
Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
6 Ne mange pas le pain d’un avare et ne convoite pas ses friandises.
Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
7 Car c’est comme un coup de poignard pour lui: c’est sa façon d’être. "Mange et bois", te dira-t-il, mais son cœur n’y est pas.
Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
8 Le morceau de pain mangé par toi, tu le vomiras et tu auras dépensé en pure perte tes paroles aimables.
Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
9 Ne parle pas aux oreilles du fou, car il méprisera tes discours pleins de bon sens.
Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
10 Ne recule pas les bornes antiques, et n’empiète pas sur le champ des orphelins;
Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
11 car puissant est leur défenseur, il prendra en mains leur cause contre toi.
Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
12 Ouvre ton cœur à la morale et tes oreilles aux paroles de raison.
Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
13 N’Épargne pas les corrections au jeune homme; si tu le frappes avec la verge, il n’en mourra point.
Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Będziesz je bił rózgą, a jego duszę ocalisz od piekła. (Sheol h7585)
15 Mon fils si ton cœur acquiert la sagesse, mon cœur à moi en aura de la joie;
Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
16 mes reins seront transportés d’aise, quand tes lèvres s’exprimeront avec rectitude.
I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
17 Que ton cœur n’envie pas le sort des pécheurs, mais s’attache constamment à la crainte du Seigneur;
Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
18 car assurément il y a un avenir, et ton espoir ne sera point anéanti.
Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
19 Ecoute-moi bien, mon fils, et deviens sage; dirige ton cœur dans le droit chemin.
Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
20 Ne sois point parmi les buveurs de vin, parmi les amis de la bonne chère;
Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
21 car ivrogne et gourmand tombent dans la misère; le goût du sommeil réduit à se couvrir de haillons.
Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
22 Sois docile à ton père qui t’a donné le jour et ne dédaigne pas la vieillesse de ta mère.
Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
23 Achète la vérité et ne la revends pas, non plus que la sagesse, la morale et la raison.
Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
24 Le père d’un juste est au comble de la joie; qui a donné naissance à un sage est heureux.
Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
25 Que ton père et ta mère se réjouissent donc; qu’elle jubile, celle qui t’a enfanté!
Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
26 Mon fils, donne-moi ton cœur et aie les yeux ouverts sur ma voie.
Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
27 Car la courtisane est un abîme sans fond, l’étrangère, un puits étroit.
Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
28 Aussi bien, elle se met en embuscade comme un brigand; elle multiplie les trahisons parmi les hommes.
Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
29 Pour qui les ah! pour qui les hélas! pour qui les disputes et pour qui les plaintes? pour qui les blessures gratuites et pour qui la vue trouble?
U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
30 Pour ceux qui s’attardent à boire, pour ceux qui vont déguster le vin parfumé.
Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
31 Ne couve pas de tes regards le vin vermeil qui brille dans la coupe: il glisse doucement,
Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
32 et finit par mordre comme un serpent, par piquer comme un aspic.
Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
33 Alors tes yeux voient des choses étranges et ton cœur laisse échapper des propos incohérents.
Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
34 Tu te crois gisant au fond de la mer, couché au sommet d’un mât.
I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
35 "On m’a frappé diras-tu, et je n’ai pas eu de mal; on m’a roué de coups, et je ne l’ai pas senti. Quand donc me réveillerai-je? Je recommencerai, j’en demanderai encore!"
[Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
