Sentencoj 25

1 Ankaŭ ĉi tio estas sentencoj de Salomono, kiujn kolektis la viroj de Ĥizkija, reĝo de Judujo.

Ces choses sont aussi des Proverbes de Salomon, que les gens d'Ezéchias Roi de Juda ont copiés.

2 Honoro de Dio estas kaŝi aferon; Sed honoro de reĝoj estas esplori aferon.

La gloire de Dieu est de celer la chose; et la gloire des Rois est de sonder les affaires.

3 La ĉielo estas alta, la tero estas profunda, Kaj la koro de reĝoj estas neesplorebla.

Il n'y a pas moyen de sonder les cieux à cause de leur hauteur; ni la terre à cause de sa profondeur; ni le cœur des Rois.

4 Forigu de arĝento la almiksaĵon, Kaj la puriganto ricevos vazon.

Ôte les écumes de l'argent, et il en sortira une bague au fondeur;

5 Forigu malvirtulon de la reĝo, Kaj lia trono fortikiĝos en justeco.

Ôte le méchant de devant le Roi, et son trône sera affermi par la justice.

6 Ne montru vin granda antaŭ la reĝo, Kaj sur la loko de eminentuloj ne stariĝu;

Ne fais point le magnifique devant le Roi, et ne te tiens point dans la place des Grands.

7 Ĉar pli bone estas, se oni diros al vi: Leviĝu ĉi tien, Ol se oni malaltigos vin antaŭ eminentulo, Kiun vidis viaj okuloj.

Car il vaut mieux qu'on te dise; monte ici, que si on t'abaissait devant celui qui est en dignité, lequel tes yeux auront vu.

8 Ne komencu tuj disputi; Ĉar kion vi faros poste, kiam via proksimulo vin hontigos?

Ne te hâte pas de sortir pour quereller, de peur que tu [ne saches] que faire à la fin, après que ton prochain t'aura rendu confus.

9 Faru disputon kun via proksimulo mem, Sed sekreton de aliulo ne malkaŝu;

Traite tellement ton différend avec ton prochain, que tu ne révèles point le secret d'un autre;

10 Ĉar alie aŭdanto vin riproĉos, Kaj vian babilon vi jam ne povos repreni.

De peur que celui qui l'écoute ne te le reproche, et que tu n'en reçoives un opprobre qui ne s'efface point.

11 Vorto dirita en ĝusta tempo Estas kiel oraj pomoj sur retaĵo arĝenta.

Telles que sont des pommes d'or émaillées d'argent, telle est la parole dite comme il faut.

12 Kiel ora orelringo kaj multekosta kolringo, Tiel estas saĝa admonanto por aŭskultanta orelo.

Quand on reprend le sage qui a l'oreille attentive, c'est comme une bague d'or, ou comme un joyau de fin or.

13 Kiel malvarmo de neĝo en la tempo de rikolto, Tiel estas fidela sendito por siaj sendintoj: Li revigligas la animon de sia sinjoro.

L'ambassadeur fidèle est à ceux qui l'envoient, comme la froideur de la neige au temps de la moisson, et il restaure l'âme de son maître.

14 Kiel nuboj kaj vento sen pluvo, Tiel estas homo, kiu fanfaronas per dono, kiun li ne faras.

Celui qui se vante d'une fausse libéralité, est [comme] les nuées et le vent sans pluie.

15 Per pacienco oni altiras al si potenculon, Kaj mola parolo rompas oston.

Le capitaine est fléchi par la patience, et la langue douce brise les os.

16 Kiam vi trovis mielon, manĝu, kiom vi bezonas, Por ke vi ne fariĝu tro sata kaj ne elvomu ĝin.

Quand tu auras trouvé du miel, n'en mange qu'autant qu'il t'en faut, de peur qu'en étant soûlé, tu ne le rendes.

17 Detenu vian piedon de la domo de via proksimulo; Ĉar alie vi tedus lin kaj li vin malamus.

Mets rarement ton pied dans la maison de ton prochain, de peur qu'étant rassasié de toi, il ne te haïsse.

18 Kiel martelo kaj glavo kaj akra sago Estas tiu homo, kiu parolas pri sia proksimulo malveran ateston.

L'homme qui porte un faux témoignage contre son prochain, est un marteau, une épée, et une flèche aiguë.

19 Kiel putra dento kaj malforta piedo Estas nefidinda espero en tago de mizero.

La confiance qu'on met en celui qui se porte perfidement au temps de la détresse, est une dent qui se rompt, et un pied qui glisse.

20 Kiel demeto de vesto en tempo de malvarmo, kiel vinagro sur natro, Tiel estas kantado de kantoj al koro suferanta.

Celui qui chante des chansons au cœur affligé, est [comme] celui qui ôte sa robe dans le temps du froid, et [comme] du vinaigre répandu sur le savon.

21 Se via malamanto estas malsata, manĝigu al li panon; Kaj se li estas soifa, trinkigu al li akvon;

Si celui qui te hait a faim, donne-lui à manger du pain; et s'il a soif, donne-lui à boire de l'eau.

22 Ĉar fajrajn karbojn vi kolektos sur lia kapo, Kaj la Eternulo vin rekompencos.

Car tu enlèveras des charbons de feu de dessus sa tête, et l'Eternel te le rendra.

23 Norda vento kaŭzas pluvon, Kaj ĉagrenita vizaĝo kaŝatan parolon.

Le vent de bise chasse la pluie; et le visage sévère chasse la langue qui [médit] en secret.

24 Pli bone estas loĝi sur angulo de tegmento, Ol kun malpacema edzino en komuna domo.

Il vaut mieux habiter au coin d'un toit, que dans une maison spacieuse avec une femme querelleuse.

25 Kiel malvarma akvo por suferanto de soifo, Tiel estas bona sciigo el lando malproksima.

Les bonnes nouvelles apportées d'un pays éloigné, sont comme de l'eau fraîche à une personne altérée et lasse.

26 Virtulo, kiu falas antaŭ malvirtulo, Estas malklara fonto kaj malbonigita puto.

Le juste qui bronche devant le méchant, est une fontaine embourbée, et une source gâtée.

27 Ne bone estas manĝi tro multe da mielo; Kaj ne glore estas serĉi sian gloron.

[Comme] il n'est pas bon de manger trop de miel, aussi il n'y a pas de la gloire pour ceux qui la cherchent avec trop d'ardeur.

28 Homo, kiu ne povas regi sian spiriton, Estas urbo detruita, kiu ne havas muron.

L'homme qui ne peut pas retenir son esprit, est comme une ville où il y a brèche, et qui est sans murailles.