Sentencoj 17

1 Pli bona estas seka peco da pano, sed kun trankvileco, Ol domo plena de viando, kun malpaco.

Mieux vaut un morceau de pain sec là où il y a la paix, qu'une maison pleine de viandes apprêtées, [là] où il y a des querelles.

2 Saĝa sklavo regos super filo hontinda, Kaj dividos heredon kune kun fratoj.

Le serviteur prudent sera maître sur l'enfant qui fait honte, et il partagera l'héritage entre les frères.

3 Fandujo estas por arĝento, kaj forno por oro; Sed la korojn esploras la Eternulo.

Le fourneau est pour éprouver l'argent, et le creuset, l'or; mais l'Eternel éprouve les cœurs.

4 Malbonfaranto obeas malbonajn buŝojn; Malveremulo atentas malpian langon.

Le malin est attentif à la lèvre trompeuse, et le menteur écoute la mauvaise langue.

5 Kiu mokas malriĉulon, tiu ofendas lian Kreinton; Kiu ĝojas pri ies malfeliĉo, tiu ne restos sen puno.

Celui qui se moque du pauvre, déshonore celui qui a fait le pauvre; et celui qui se réjouit de la calamité, ne demeurera point impuni.

6 Nepoj estas krono por maljunuloj; Kaj gloro por infanoj estas iliaj gepatroj.

Les enfants des enfants sont la couronne des vieilles gens, et l'honneur des enfants ce sont leurs pères.

7 Al malsaĝulo ne konvenas alta parolado, Kaj ankoraŭ malpli al nobelo mensogado.

La parole grave ne convient point à un fou; combien moins la parole de mensonge aux principaux [d'entre le peuple.]

8 Donaco estas juvelo en la okuloj de sia mastro; Kien ajn li sin turnos, li sukcesos.

Le présent est [comme] une pierre précieuse aux yeux de ceux qui y sont adonnés; de quelque côté qu'il se tourne, il réussit.

9 Kiu kovras kulpon, tiu serĉas amikecon; Sed kiu reparolas pri la afero, tiu disigas amikojn.

Celui qui cache le forfait, cherche l'amitié; mais celui qui rapporte la chose, met le plus grand ami en division.

10 Pli efikas riproĉo ĉe saĝulo, Ol cent batoj ĉe malsaĝulo.

La répréhension se fait mieux sentir à l'homme prudent, que cent coups au fou.

11 Malbonulo serĉas nur ribelon; Sed terura sendato estos sendita kontraŭ lin.

Le malin ne cherche que rébellion, mais le messager cruel sera envoyé contre lui.

12 Pli bone estas renkonti ursinon, al kiu estas rabitaj ĝiaj infanoj, Ol malsaĝulon kun lia malsaĝeco.

Que l'homme rencontre plutôt une ourse qui a perdu ses petits, qu'un fou dans sa folie.

13 Kiu redonas malbonon por bono, El ties domo ne malaperos malbono.

Le mal ne partira point de la maison de celui qui rend le mal pour le bien.

14 La komenco de malpaco estas kiel liberigo de akvo; Antaŭ ol ĝi tro vastiĝis, forlasu la malpacon.

Le commencement d'une querelle est [comme] quand on lâche l'eau; mais avant qu'on vienne à la mêlée, retire-toi.

15 Kiu pravigas malvirtulon, kaj kiu malpravigas virtulon, Ambaŭ estas abomenaĵo por la Eternulo.

Celui qui déclare juste le méchant, et celui qui déclare méchant le juste, sont tous deux en abomination à l'Eternel.

16 Por kio servas mono en la mano de malsaĝulo? Ĉu por aĉeti saĝon, kiam li prudenton ne havas?

Que sert le prix dans la main du fou pour acheter la sagesse, vu qu'il n'a point de sens?

17 En ĉiu tempo amiko amas, Kaj li fariĝas frato en mizero.

L'intime ami aime en tout temps, et il naîtra [comme] un frère dans la détresse.

18 Homo malsaĝa donas manon en manon, Kaj garantias por sia proksimulo.

Celui-là est dépourvu de sens qui touche à la main, et qui se rend caution envers son ami.

19 Kiu amas malpacon, tiu amas pekon; Kiu tro alte levas sian pordon, tiu serĉas pereon.

Celui qui aime les querelles, aime le forfait; celui qui hausse son portail, cherche sa ruine.

20 Malica koro ne trovos bonon; Kaj kiu havas neĝustan langon, tiu enfalos en malfeliĉon.

Celui qui est pervers de cœur, ne trouvera point le bien; et l'hypocrite tombera dans la calamité.

21 Kiu naskas malsaĝulon, tiu havas ĉagrenon; Kaj patro de malprudentulo ne havos ĝojon.

Celui qui engendre un fou, en aura de l'ennui, et le père du fou ne se réjouira point.

22 Ĝoja koro estas saniga; Kaj malĝoja spirito sekigas la ostojn.

Le cœur joyeux vaut une médecine; mais l'esprit abattu dessèche les os.

23 Kaŝitajn donacojn akceptas malvirtulo, Por deklini la vojon de la justeco.

Le méchant prend le présent du sein, pour pervertir les voies de jugement.

24 Antaŭ la vizaĝo de prudentulo estas saĝo; Sed la okuloj de malsaĝulo estas en la fino de la tero.

La sagesse est en la présence de l'homme prudent; mais les yeux du fou sont au bout de la terre.

25 Filo malsaĝa estas ĉagreno por sia patro, Kaj malĝojo por sia patrino.

L'enfant insensé est l'ennui de son père, et l'amertume de celle qui l'a enfanté.

26 Ne estas bone suferigi virtulon, Nek bati noblulon, kiu agas juste.

Il n'est pas juste de condamner l'innocent à l'amende, ni que les principaux [d'entre le peuple] frappent quelqu'un pour avoir agi avec droiture.

27 Kiu ŝparas siajn vortojn, tiu estas prudenta; Kaj trankvilanimulo estas homo saĝa.

L'homme retenu dans ses paroles sait ce que c'est que de la science, et l'homme qui est d'un esprit froid, est un homme intelligent.

28 Eĉ malsaĝulo, se li silentas, estas rigardata kiel saĝulo; Kaj kiel prudentulo, se li tenas fermita sian buŝon.

Même le fou, quand il se tait, est réputé sage; et celui qui serre ses lèvres, est réputé entendu.