Sentencoj 13

1 Saĝa filo lernas de la patro; Sed mokanto ne aŭskultas moralinstruon.

Un fils sage [écoute] l’instruction du père, mais le moqueur n’écoute pas la répréhension.

2 La frukto de la buŝo donas al homo bonan manĝon; Sed la deziro de krimuloj estas perforto.

Du fruit de sa bouche l’homme mange du bien, mais l’âme des perfides [mange] la violence.

3 Kiu gardas sian buŝon, tiu gardas sian animon; Kiu tro malfermas sian buŝon, tiu pereas.

Qui surveille sa bouche garde son âme; la ruine est pour celui qui ouvre ses lèvres toutes grandes.

4 La animo de maldiligentulo deziras, kaj ne ricevas; Sed la animo de diligentuloj satiĝas.

L’âme du paresseux désire, et il n’y a rien; mais l’âme des diligents sera engraissée.

5 Vorton malveran virtulo malamas; Sed malvirtulo agas abomene kaj venas al honto.

Le juste hait la parole mensongère, mais le méchant se rend odieux et se couvre de honte.

6 La virto gardas tiun, kiu iras ĝustan vojon; Sed la malvirto pereigas pekulon.

La justice garde celui qui est intègre dans sa voie, mais la méchanceté renverse le pécheur.

7 Unu ŝajnigas sin riĉa, havante nenion; Alia ŝajnigas sin malriĉa, havante grandan riĉecon.

Tel fait le riche et n’a rien du tout; et tel se fait pauvre et a de grands biens.

8 Per sia riĉeco homo savas sian animon; Sed malriĉulo ne aŭskultas atentigon.

La rançon pour la vie d’un homme, c’est sa richesse; mais le pauvre n’entend pas la réprimande.

9 La lumo de virtuloj brilegas; Sed la lumilo de malvirtuloj estingiĝos.

La lumière des justes est joyeuse, mais la lampe des méchants s’éteindra.

10 Nur de malhumileco venas malpaco; Sed la akceptantaj konsilojn havas saĝon.

Ce n’est que de l’orgueil que vient la querelle, mais la sagesse est avec ceux qui se laissent conseiller.

11 Riĉeco rapide akirita malgrandiĝas; Sed kion oni kolektas per laboro, tio multiĝas.

Les biens qui viennent de la vanité diminuent, mais celui qui amasse à la main les accroîtra.

12 Espero prokrastata dolorigas la koron; Sed plenumita deziro estas arbo de vivo.

L’attente différée rend le cœur malade, mais le désir qui arrive est un arbre de vie.

13 Kiu malŝatas diron, tiu malutilas al si mem; Sed respektanta ordonon estos rekompencita.

Qui méprise la parole sera lié par elle; mais qui craint le commandement, celui-là sera récompensé.

14 Instruo de saĝulo estas fonto de vivo, Por evitigi la retojn de la morto.

L’enseignement du sage est une fontaine de vie, pour faire éviter les pièges de la mort.

15 Bona prudento plaĉigas; Sed la vojo de perfiduloj estas malglata.

Le bon sens procure la faveur, mais la voie des perfides est dure.

16 Ĉiu prudentulo agas konscie; Sed malsaĝulo elmontras malsaĝecon.

Tout homme avisé agit avec connaissance, mais le sot fait étalage de sa folie.

17 Malbona sendito falas en malfeliĉon; Sed sendito fidela sanigas.

Un messager méchant tombe dans le mal, mais un ambassadeur fidèle est santé.

18 Malriĉa kaj hontigata estos tiu, kiu forpuŝas instruon; Sed kiu observas instruon, tiu estos estimata.

La pauvreté et la honte arrivent à qui rejette l’instruction, mais celui qui a égard à la répréhension sera honoré.

19 Deziro plenumita estas agrabla por la animo; Sed malagrable por la malsaĝuloj estas deturni sin de malbono.

Le désir accompli est agréable à l’âme, mais se détourner du mal est une abomination pour les sots.

20 Kiu iras kun saĝuloj, tiu estos saĝa; Sed kamarado de malsaĝuloj suferos doloron.

Qui marche avec les sages devient sage, mais le compagnon des sots s’en trouvera mal.

21 Pekulojn persekutas malbono; Sed virtulojn rekompencas bono.

Le mal poursuit les pécheurs; mais le bien est la récompense des justes.

22 Bonulo heredigas la nepojn; Kaj por virtulo konserviĝas la havo de pekulo.

L’homme de bien laisse un héritage aux fils de ses fils, mais la richesse du pécheur est réservée pour le juste.

23 Multe da manĝaĵo estas sur la kampo de malriĉuloj; Sed multaj pereas pro manko de justeco.

Il y a beaucoup à manger dans le défrichement des pauvres, mais il y a ce qui se perd faute de règle.

24 Kiu ŝparas sian vergon, tiu malamas sian filon; Sed kiu lin amas, tiu baldaŭ lin punas.

Celui qui épargne la verge hait son fils, mais celui qui l’aime met de la diligence à le discipliner.

25 Virtulo manĝas, por satigi sian animon; Sed la ventro de malvirtuloj havas mankon.

Le juste mange pour le rassasiement de son âme, mais le ventre des méchants aura disette.