Proverbs 24
1 Don’t be envious of evil men, neither desire to be with them;
| ئیرەیی بە پیاوخراپان مەبە، ئارەزوو مەکە لەگەڵیاندا بیت، |
2 for their hearts plot violence and their lips talk about mischief.
| چونکە دڵیان پیلانی زۆرداری دەکێشێت و لێوەکانیان باسی گرفتنانەوە دەکەن. |
3 Through wisdom a house is built; by understanding it is established;
| بە دانایی ماڵ بنیاد دەنرێت، بە تێگەیشتنیش دەچەسپێت، |
4 by knowledge the rooms are filled with all rare and beautiful treasure.
| بە زانیاریش ژوورەکان پڕ دەبن لە هەموو گەنجینەیەکی بە نرخ و جوان. |
5 A wise man has great power. A knowledgeable man increases strength,
| پیاوی دانا بەتوانایە، کەسی زانا هێزی زیاد دەبێت. |
6 for by wise guidance you wage your war, and victory is in many advisors.
| بێگومان بە ڕاوێژەوە شەڕ دەکەیت، سەرکەوتنیش بە زۆری ئامۆژگارانە. |
7 Wisdom is too high for a fool. He doesn’t open his mouth in the gate.
| دانایی بەرزە بۆ گێل، لە کۆڕی ناو دەروازەدا دەمی لێک ناکاتەوە. |
8 One who plots to do evil will be called a schemer.
| ئەوەی بیر لە خراپە بکاتەوە، بە تەڵەکەباز ناودەبردرێت. |
9 The schemes of folly are sin. The mocker is detested by men.
| پیلانی گێلایەتی گوناهە، خەڵک قێزیان لە گاڵتەجاڕە. |
10 If you falter in the time of trouble, your strength is small.
| ئەگەر ورە بەردەیت لە ڕۆژی تەنگانە، بێ هێزیت! |
11 Rescue those who are being led away to death! Indeed, hold back those who are staggering to the slaughter!
| ئەوانە دەرباز بکە کە بۆ مردن دەبردرێن و لەوانەی بۆ سەربڕین پاڵخراون، کەمتەرخەم مەبە. |
12 If you say, “Behold, we didn’t know this,” doesn’t he who weighs the hearts consider it? He who keeps your soul, doesn’t he know it? Shall he not render to every man according to his work?
| ئەگەر بڵێی: «ئەوەتا ئەمەم نەزانیوە،» ئایا هەڵسەنگێنەری دڵەکان تێناگات؟ ئەوەی گیانت دەپارێزێت ئایا نازانێت؟ ئایا سزای مرۆڤ بەپێی کردەوەکانی ناداتەوە؟ |
13 My son, eat honey, for it is good, the droppings of the honeycomb, which are sweet to your taste;
| ڕۆڵە، هەنگوین بخۆ، چونکە باشە و شیلەی هەنگوین لە گەرووت شیرینە، |
14 so you shall know wisdom to be to your soul. If you have found it, then there will be a reward: Your hope will not be cut off.
| هەروەها بزانە دانایی بۆ گیانت بەم جۆرەیە. ئەگەر دانایی بدۆزیتەوە دواڕۆژت دەبێت و ئومێدبڕ نابیت. |
15 Don’t lay in wait, wicked man, against the habitation of the righteous. Don’t destroy his resting place;
| وەک خراپەکار خۆت مەڵاس مەدە بۆ ماڵی کەسی ڕاستودروست، هەڵمەکوتە سەر جێی حەسانەوەی، |
16 for a righteous man falls seven times and rises up again, but the wicked are overthrown by calamity.
| چونکە کەسی ڕاستودروست حەوت جار دەکەوێت و هەڵدەستێتەوە، بەڵام کارەسات بەدکاران تێکدەشکێنێت. |
17 Don’t rejoice when your enemy falls. Don’t let your heart be glad when he is overthrown,
| بە ساتمەکردنی دوژمنت شاد مەبە، بە کەوتنیشی دڵت خۆش نەبێت، |
18 lest Yahweh see it, and it displease him, and he turn away his wrath from him.
| نەوەک یەزدان ببینێت و بەلایەوە خراپ بێت، جا تووڕەیی خۆی لێ بگێڕێتەوە. |
19 Don’t fret yourself because of evildoers, neither be envious of the wicked;
| مەراق لە خراپەکاران مەخۆ، ئیرەیی بە بەدکاران مەبە، |
20 for there will be no reward to the evil man. The lamp of the wicked will be snuffed out.
| چونکە خراپەکار دواڕۆژی نابێت و چرای بەدکاران دەکوژێتەوە. |
21 My son, fear Yahweh and the king. Don’t join those who are rebellious,
| ڕۆڵە، لە یەزدان و پاشا بترسە، تێکەڵی یاخیبووەکان مەبە، |
22 for their calamity will rise suddenly. Who knows what destruction may come from them both?
| چونکە بەڵایان لەپڕ دێت، بەڵای هەردووکیان کێ دەیزانێت؟ |
23 These also are sayings of the wise: To show partiality in judgment is not good.
| هەروەها ئەمەش قسەی دانایانە: لایەنگریکردن لە دادوەری باش نییە. |
24 He who says to the wicked, “You are righteous,” peoples will curse him, and nations will abhor him—
| ئەوەی بە بەدکار بڵێت: «تۆ بێتاوانی،» گەلان نەفرەتی لێ دەکەن و نەتەوەکان تاوانباری دەکەن. |
25 but it will go well with those who convict the guilty, and a rich blessing will come on them.
| بەڵام ئەوانەی بەدکار تاوانبار دەکەن دەکەونە خۆشی و بەرەکەتی باشیان بەسەردا دەڕژێت. |
26 An honest answer is like a kiss on the lips.
| وەڵامی ڕاست وەک ماچی لێوە. |
27 Prepare your work outside, and get your fields ready. Afterwards, build your house.
| کاروباری خۆت لە دەرەوە ڕاپەڕێنە و لە کێڵگەکەت ئامادەی بکە، دوای ئەمە ماڵی خۆت بنیاد بنێ. |
28 Don’t be a witness against your neighbor without cause. Don’t deceive with your lips.
| بەبێ هۆ لە دژی دراوسێکەت شایەتی مەدە، بە لێوەکانت فێڵ مەکە. |
29 Don’t say, “I will do to him as he has done to me; I will repay the man according to his work.”
| مەڵێ: «چی لێکردووم، ئاوای لێ دەکەم، سزای ئەو پیاوە بەپێی کردەوەکەی دەدەمەوە.» |
30 I went by the field of the sluggard, by the vineyard of the man void of understanding.
| بەلای کێڵگەی پیاوی تەمبەڵ تێپەڕیم، بەلای ڕەزەمێوی کەسی تێنەگەیشتووش. |
31 Behold, it was all grown over with thorns. Its surface was covered with nettles, and its stone wall was broken down.
| چقڵ هەمووی داگرتبوو، گەزگەزکە هەمووی داپۆشی بوو، کەڵەکە بەردەکانی ڕووخابوو. |
32 Then I saw, and considered well. I saw, and received instruction:
| تەماشام کرد و لە دڵی خۆمدا لێکم دایەوە، بینیم و وانەم لێ وەرگرت: |
33 a little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep,
| کەمێک خەوتن، کەمێک خەواڵووبوون، کەمێکیش دەست تێکنان بۆ ڕاکشان، |
34 so your poverty will come as a robber and your want as an armed man.
| ئینجا هەژاریت وەک چەتە دێت، نەبوونیشت وەک چەکدار. |
