Proverbs 23
1 When you sit to eat with a ruler, consider diligently what is before you;
Kiam vi sidiĝos, por manĝi kun reganto, Rigardu bone, kio estas antaŭ vi;
2 put a knife to your throat if you are a man given to appetite.
Kaj vi metu tranĉilon al via gorĝo, Se vi estas avidulo.
3 Don’t be desirous of his dainties, since they are deceitful food.
Ne deziru liajn bongustajn manĝojn; Ĉar ĝi estas trompa pano.
4 Don’t weary yourself to be rich. In your wisdom, show restraint.
Ne penu riĉiĝi; Forlasu vian pripensadon.
5 Why do you set your eyes on that which is not? For it certainly sprouts wings like an eagle and flies in the sky.
Ĉu vi direktos viajn okulojn al ĝi? ĝi jam ne ekzistos; Ĉar riĉeco faras al si flugilojn kiel aglo, kaj forflugas al la ĉielo.
6 Don’t eat the food of him who has a stingy eye, and don’t crave his delicacies,
Ne manĝu panon de malbondeziranto, Kaj ne deziru liajn bongustajn manĝojn.
7 for as he thinks about the cost, so he is. “Eat and drink!” he says to you, but his heart is not with you.
Ĉar kiaj estas la pensoj en lia animo, tia li ankaŭ estas: Manĝu kaj trinku, li diros al vi, Sed lia koro ne estas kun vi.
8 You will vomit up the morsel which you have eaten and waste your pleasant words.
La pecon, kiun vi manĝis, vi elvomos; Kaj vane vi perdis viajn agrablajn vortojn.
9 Don’t speak in the ears of a fool, for he will despise the wisdom of your words.
En la orelojn de malsaĝulo ne parolu; Ĉar li malŝatos la saĝecon de viaj vortoj.
10 Don’t move the ancient boundary stone. Don’t encroach on the fields of the fatherless,
Ne forŝovu la antikvajn limojn, Kaj sur la kampon de orfoj ne iru.
11 for their Defender is strong. He will plead their case against you.
Ĉar ilia Liberiganto estas forta; Li defendos ilian aferon kontraŭ vi.
12 Apply your heart to instruction, and your ears to the words of knowledge.
Elmetu vian koron al instruo Kaj viajn orelojn al paroloj de prudento.
13 Don’t withhold correction from a child. If you punish him with the rod, he will not die.
Ne malvolu puni knabon: Se vi batos lin per kano, li ne mortos.
Vi batos lin per kano, Kaj lian animon vi savos de Ŝeol. (Sheol h7585)
15 My son, if your heart is wise, then my heart will be glad, even mine.
Mia filo, se via koro estos saĝa, Tiam ĝojos ankaŭ mia koro.
16 Yes, my heart will rejoice when your lips speak what is right.
Kaj mia internaĵo ĝojos, Kiam viaj lipoj parolos ĝustaĵon.
17 Don’t let your heart envy sinners, but rather fear Yahweh all day long.
Via koro sin tiru ne al pekuloj, Sed al timo antaŭ la Eternulo ĉiutage.
18 Indeed surely there is a future hope, and your hope will not be cut off.
Ĉar ekzistas estonteco, Kaj via espero ne perdiĝos.
19 Listen, my son, and be wise, and keep your heart on the right path!
Aŭskultu vi, mia filo, kaj estu saĝa, Kaj direktu vian koron al la ĝusta vojo.
20 Don’t be among ones drinking too much wine, or those who gorge themselves on meat;
Ne estu inter la drinkantoj de vino, Inter tiuj, kiuj manĝas tro da viando;
21 for the drunkard and the glutton shall become poor; and drowsiness clothes them in rags.
Ĉar drinkemulo kaj manĝegemulo malriĉiĝos, Kaj dormemulo havos sur si ĉifonaĵojn.
22 Listen to your father who gave you life, and don’t despise your mother when she is old.
Aŭskultu vian patron, kiu vin naskigis, Kaj ne malŝatu vian patrinon, kiam ŝi maljuniĝos.
23 Buy the truth, and don’t sell it. Get wisdom, discipline, and understanding.
Veron aĉetu, kaj ne vendu saĝon Kaj instruon kaj prudenton.
24 The father of the righteous has great joy. Whoever fathers a wise child delights in him.
Grandan ĝojon havas patro de virtulo, Kaj naskinto de saĝulo ĝojos pro li.
25 Let your father and your mother be glad! Let her who bore you rejoice!
Via patro kaj via patrino ĝojos, Kaj via naskintino triumfos.
26 My son, give me your heart; and let your eyes keep in my ways.
Donu, mia filo, vian koron al mi, Kaj al viaj okuloj plaĉu miaj vojoj.
27 For a prostitute is a deep pit; and a wayward wife is a narrow well.
Ĉar malĉastulino estas profunda foso, Kaj fremda edzino estas malvasta puto.
28 Yes, she lies in wait like a robber, and increases the unfaithful among men.
Ŝi embuskas kiel rabisto, Kaj kolektas ĉirkaŭ si perfidulojn.
29 Who has woe? Who has sorrow? Who has strife? Who has complaints? Who has needless bruises? Who has bloodshot eyes?
Ĉe kiu estas ploro? ĉe kiu estas ĝemoj? ĉe kiu estas malpaco? Ĉe kiu estas plendoj? ĉe kiu estas senkaŭzaj batoj? Ĉe kiu estas malklaraj okuloj?
30 Those who stay long at the wine; those who go to seek out mixed wine.
Ĉe tiuj, kiuj sidas malfrue ĉe vino, Ĉe tiuj, kiuj venas, por gustumi aroman trinkaĵon.
31 Don’t look at the wine when it is red, when it sparkles in the cup, when it goes down smoothly.
Ne rigardu la vinon, kiel ruĝa ĝi estas, Kiel ĝi brilas en la pokalo, kiel glate ĝi eniras:
32 In the end, it bites like a snake, and poisons like a viper.
En la fino ĝi mordas kiel serpento Kaj pikas kiel vipuro.
33 Your eyes will see strange things, and your mind will imagine confusing things.
Viaj okuloj vidos fremdaĵojn, Kaj via koro parolos malĝustaĵojn.
34 Yes, you will be as he who lies down in the middle of the sea, or as he who lies on top of the rigging:
Kaj vi estos kiel dormanto meze de la maro, Kaj kiel dormanto sur la supro de masto.
35 “They hit me, and I was not hurt! They beat me, and I don’t feel it! When will I wake up? I can do it again. I will look for more.”
Ili batis min, sed ĝi min ne doloris; Ili frapis min, sed mi ne sentis; Kiam mi vekiĝos, mi denove tion serĉos.
