Proverbs 22

1 A good name is more desirable than great riches, and loving favor is better than silver and gold.

Nomo bona estas pli preferinda, ol granda riĉeco; Kaj bona estimo, ol arĝento kaj oro.

2 The rich and the poor have this in common: Yahweh is the maker of them all.

Riĉulo kaj malriĉulo renkontiĝas: Ilin ambaŭ kreis la Eternulo.

3 A prudent man sees danger and hides himself; but the simple pass on, and suffer for it.

Prudentulo antaŭvidas malbonon, kaj kaŝiĝas; Sed naivuloj antaŭenpaŝas, kaj difektiĝas.

4 The result of humility and the fear of Yahweh is wealth, honor, and life.

Por humileco kaj timo antaŭ la Eternulo Oni ricevas riĉecon kaj honoron kaj vivon.

5 Thorns and snares are in the path of the wicked; whoever guards his soul stays far from them.

Dornoj kaj retoj estas sur la vojo de malbonagulo; Kiu gardas sian animon, tiu malproksimiĝas de ili.

6 Train up a child in the way he should go, and when he is old he will not depart from it.

Instruu knabon konforme al lia vojo, Kaj eĉ maljuniĝinte li ne dekliniĝos de ĝi.

7 The rich rule over the poor. The borrower is servant to the lender.

Riĉulo regas super malriĉuloj, Kaj kiu prunteprenas, tiu estas sklavo de la pruntedoninto.

8 He who sows wickedness reaps trouble, and the rod of his fury will be destroyed.

Kiu semas maljustaĵon, tiu rikoltos suferon, Kaj la kano de lia krueleco rompiĝos.

9 He who has a generous eye will be blessed, for he shares his food with the poor.

Bonokululo estos benata; Ĉar li donas el sia pano al malriĉulo.

10 Drive out the mocker, and strife will go out; yes, quarrels and insults will stop.

Forpelu blasfemulon, kaj foriros malpaco, Kaj ĉesiĝos malkonsento kaj ofendo.

11 He who loves purity of heart and speaks gracefully is the king’s friend.

Kiu amas purecon de koro kaj agrable parolas, Al tiu la reĝo estas amiko.

12 Yahweh’s eyes watch over knowledge, but he frustrates the words of the unfaithful.

La okuloj de la Eternulo gardas la prudenton; Sed la vortojn de maliculo Li renversas.

13 The sluggard says, “There is a lion outside! I will be killed in the streets!”

Mallaborulo diras: Leono estas ekstere, Mi povus esti mortigita meze de la strato.

14 The mouth of an adulteress is a deep pit. He who is under Yahweh’s wrath will fall into it.

La buŝo de malĉastulino estas profunda foso; Kiun la Eternulo koleras, tiu tien enfalas.

15 Folly is bound up in the heart of a child; the rod of discipline drives it far from him.

Malsaĝeco forte sidas en la koro de knabo; Sed vergo punanta ĝin elpelas el ĝi.

16 Whoever oppresses the poor for his own increase and whoever gives to the rich, both come to poverty.

Kiu premas malriĉulon, por pligrandigi sian riĉecon, Tiu donas al riĉulo, por ke li malriĉiĝu.

17 Turn your ear, and listen to the words of the wise. Apply your heart to my teaching.

Klinu vian orelon kaj aŭskultu vortojn de saĝuloj, Kaj direktu vian koron al mia instruo;

18 For it is a pleasant thing if you keep them within you, if all of them are ready on your lips.

Ĉar ili estos agrablaj, se vi gardos ilin en via interno; Ili estos ĉiuj pretaj sur viaj lipoj.

19 I teach you today, even you, so that your trust may be in Yahweh.

Ke al la Eternulo estu via fido, Tion mi instruis al vi hodiaŭ.

20 Haven’t I written to you thirty excellent things of counsel and knowledge,

Ĉu mi ne skribis al vi tion trifoje Kun konsiloj kaj scio,

21 To teach you truth, reliable words, to give sound answers to the ones who sent you?

Por sciigi al vi la ĝustecon de la paroloj de vero, Por ke vi transdonu la parolojn de vero al tiuj, kiuj vin sendis?

22 Don’t exploit the poor because he is poor; and don’t crush the needy in court;

Ne prirabu malriĉulon, pro tio, ke li estas malriĉa; Kaj ne premu senhavulon ĉe la pordego;

23 for Yahweh will plead their case, and plunder the life of those who plunder them.

Ĉar la Eternulo defendos ilian aferon Kaj dispremos iliajn premantojn.

24 Don’t befriend a hot-tempered man. Don’t associate with one who harbors anger,

Ne amikiĝu kun homo kolerema, Kaj ne komunikiĝu kun homo flamiĝema;

25 lest you learn his ways and ensnare your soul.

Ke vi ne lernu lian vojon Kaj ne ricevu reton por via animo.

26 Don’t you be one of those who strike hands, of those who are collateral for debts.

Ne estu inter tiuj, kiuj firmigas per mano, Kiuj garantias por ŝuldoj.

27 If you don’t have means to pay, why should he take away your bed from under you?

Se vi ne havos per kio pagi, Oni ja prenos vian litaĵon de sub vi.

28 Don’t move the ancient boundary stone which your fathers have set up.

Ne forŝovu la antikvajn limojn, Kiujn faris viaj patroj.

29 Do you see a man skilled in his work? He will serve kings. He won’t serve obscure men.

Se vi vidas homon lertan en sia profesio, li staros antaŭ reĝoj; Li ne staros antaŭ maleminentuloj.