Luke 7
1 After he had finished speaking in the hearing of the people, he entered into Capernaum.
Þegar Jesús hafði lokið við að tala til fólksins, fór hann aftur til Kapernaum.
2 A certain centurion’s servant, who was dear to him, was sick and at the point of death.
Rómverskur höfuðsmaður bjó þar og átti þræl sem var honum mjög kær. Nú lá þrællinn fyrir dauðanum.
3 When he heard about Jesus, he sent to him elders of the Jews, asking him to come and save his servant.
Þegar höfuðsmaðurinn frétti af Jesú, sendi hann nokkra virðulega Gyðinga til hans og bað hann að koma og lækna þrælinn.
4 When they came to Jesus, they begged him earnestly, saying, “He is worthy for you to do this for him,
Þeir báðu Jesú innilega að koma og hjálpa manninum og sögðu: „Hann á það skilið að þú hjálpir honum,
5 for he loves our nation, and he built our synagogue for us.”
því hann elskar þjóð okkar og lét meira að segja byggja samkomuhúsið fyrir eigið fé.“
6 Jesus went with them. When he was now not far from the house, the centurion sent friends to him, saying to him, “Lord, don’t trouble yourself, for I am not worthy for you to come under my roof.
Jesús fór með þeim. Rétt áður en þeir komu að húsinu sendi höfuðsmaðurinn vini sína til Jesú með þessi skilaboð: „Herra, vertu ekki að ómaka þig með að koma inn til mín, því ég er hvorki verður þess að hitta þig né hafa þig sem gest.
7 Therefore I didn’t even think myself worthy to come to you; but say the word, and my servant will be healed.
Segðu það aðeins með orði, þar sem þú ert staddur, og þá mun þræll minn læknast.
8 For I also am a man placed under authority, having under myself soldiers. I tell this one, ‘Go!’ and he goes; and to another, ‘Come!’ and he comes; and to my servant, ‘Do this,’ and he does it.”
Ég skil þig vel, því sjálfur þarf ég að hlýða æðri herforingjum, en hef síðan vald yfir mínum undirmönnum. Ég þarf aðeins að segja við þá: „Farið“og þá fara þeir, eða: „Komið“og þeir koma. Við þræl minn segi ég: „Gerðu þetta“og hann hlýðir. Segðu því bara: „Læknist þú“og þá mun þræll minn verða heilbrigður.“
9 When Jesus heard these things, he marveled at him, and turned and said to the multitude who followed him, “I tell you, I have not found such great faith, no, not in Israel.”
Jesús varð undrandi. Hann sneri sér að mannfjöldanum og sagði: „Aldrei hef ég hitt neinn Gyðing, sem átt hefur jafn mikla trú og þessi útlendingur.“
10 Those who were sent, returning to the house, found that the servant who had been sick was well.
Þegar vinir höfuðsmannsins komu aftur inn í húsið fundu þeir þrælinn alheilbrigðan.
11 Soon afterwards, he went to a city called Nain. Many of his disciples, along with a great multitude, went with him.
Stuttu seinna fóru Jesús og lærisveinar hans til þorpsins Nain, og enn fylgdi mannfjöldinn.
12 Now when he came near to the gate of the city, behold, one who was dead was carried out, the only born son of his mother, and she was a widow. Many people of the city were with her.
Þegar hann nálgaðist þorpshliðið, kom þar að líkfylgd. Hinn dáni var drengur, einkasonur móður sinnar sem var ekkja. Hópur syrgjandi þorpsbúa var í líkfylgdinni ásamt ekkjunni.
13 When the Lord saw her, he had compassion on her and said to her, “Don’t cry.”
Þegar Drottinn sá hana, kenndi hann í brjósti um hana og sagði: „Gráttu ekki.“
14 He came near and touched the coffin, and the bearers stood still. He said, “Young man, I tell you, arise!”
Síðan gekk hann að líkbörunum og snerti þær. Þeir sem báru, námu staðar og Jesús sagði: „Ungi maður, ég segi þér: Rístu upp!“
15 He who was dead sat up and began to speak. Then he gave him to his mother.
Þá settist drengurinn upp og fór að tala við viðstadda! En Jesús gaf hann aftur móður hans.
16 Fear took hold of all, and they glorified God, saying, “A great prophet has arisen among us!” and, “God has visited his people!”
Mikil hræðsla greip um sig og fólkið lofaði Guð og hrópaði: „Voldugur spámaður er kominn fram á meðal okkar. Við höfum sannarlega séð Guð að verki í dag.“
17 This report went out concerning him in the whole of Judea and in all the surrounding region.
Og fréttin flaug um nágrennið og landið allt.
18 The disciples of John told him about all these things.
Lærisveinar Jóhannesar fluttu honum fréttirnar um verk Jesú.
19 John, calling to himself two of his disciples, sent them to Jesus, saying, “Are you the one who is coming, or should we look for another?”
Þegar hann heyrði þær, sendi hann tvo af lærisveinum sínum til Jesú og lét þá spyrja: „Ert þú Kristur? Eða eigum við að halda áfram að bíða hans?“
20 When the men had come to him, they said, “John the Baptizer has sent us to you, saying, ‘Are you he who comes, or should we look for another?’”
Þegar lærisveinar þessir komu til Jesú, var hann einmitt að lækna fólk af ýmsum sjúkdómum. Hann læknaði lamaða og blinda, og rak út illa anda. Þegar þeir báru fram spurningu Jóhannesar, svaraði hann: „Farið aftur til Jóhannesar og segið honum hvað þið hafið séð og heyrt hér í dag: Blindir fá sjón, lamaðir ganga óstuddir, holdsveikir hreinsast, heyrnarlausir heyra, dauðir lifna við og fátækir og vonlausir fá að heyra gleðifréttir.
21 In that hour he cured many of diseases and plagues and evil spirits; and to many who were blind he gave sight.
22 Jesus answered them, “Go and tell John the things which you have seen and heard: that the blind receive their sight, the lame walk, the lepers are cleansed, the deaf hear, the dead are raised up, and the poor have good news preached to them.
23 Blessed is he who finds no occasion for stumbling in me.”
Að lokum skuluð þið segja honum: Blessaður er sá sem ekki glatar trúnni á mig.“
24 When John’s messengers had departed, he began to tell the multitudes about John, “What did you go out into the wilderness to see? A reed shaken by the wind?
Þegar þeir voru farnir, talaði Jesús við fólkið um Jóhannes og sagði: „Hver er hann, þessi maður, sem þið fóruð að sjá út í Júdeuauðninni? Fannst ykkur hann veikburða líkt og strá sem bærist í golunni?
25 But what did you go out to see? A man clothed in soft clothing? Behold, those who are gorgeously dressed and live delicately are in kings’ courts.
Var hann klæddur sem ríkmenni? Nei! Menn, sem lifa munaðarlífi, búa í höllum en ekki í eyðimörkum.
26 But what did you go out to see? A prophet? Yes, I tell you, and much more than a prophet.
Hvað funduð þið þá? Spámann? Já, og meira en það!
27 This is he of whom it is written, ‘Behold, I send my messenger before your face, who will prepare your way before you.’
Biblían segir um hann: „Sjá, ég sendi boðbera minn á undan þér til að undirbúa komu þína.“
28 “For I tell you, among those who are born of women there is not a greater prophet than John the Baptizer; yet he who is least in God’s Kingdom is greater than he.”
Jóhannes er mestur allra manna, en samt er hinn minnsti þegn í guðsríki honum meiri.“
29 When all the people and the tax collectors heard this, they declared God to be just, having been baptized with John’s baptism.
Allir sem hlustuðu á Jóhannes – jafnvel þeir sem dýpst voru sokknir í synd – beygðu sig að kröfu Guðs og létu skírast.
30 But the Pharisees and the lawyers rejected the counsel of God, not being baptized by him themselves.
En farísearnir og lögvitringarnir höfnuðu áformi Guðs um þá og vildu ekki láta skírast.
31 “To what then should I compare the people of this generation? What are they like?
„Við hvað á ég að líkja slíkum mönnum?“spurði Jesús.
32 They are like children who sit in the marketplace and call to one another, saying, ‘We piped to you, and you didn’t dance. We mourned, and you didn’t weep.’
„Þeir eru eins og börn sem kalla hvert til annars: „Við fórum í brúðkaupsleik en þið vilduð ekki vera með, þá fórum við í jarðarfararleik en þið vilduð samt ekki vera með.“
33 For John the Baptizer came neither eating bread nor drinking wine, and you say, ‘He has a demon.’
Jóhannes fastaði oft og bragðaði aldrei áfengi, en þá sögðu menn: „Hann hlýtur að vera skrýtinn.“
34 The Son of Man has come eating and drinking, and you say, ‘Behold, a glutton and a drunkard, a friend of tax collectors and sinners!’
En þegar ég borða og drekk eins og aðrir, þá er sagt: „Þessi Jesús, hann er nú meira átvaglið og hann drekkur meira að segja líka! Og vinir hans, það er ljóta hyskið.“
35 Wisdom is justified by all her children.”
Alltaf finnið þið eitthvað til að afsaka ykkur með.“
36 One of the Pharisees invited him to eat with him. He entered into the Pharisee’s house and sat at the table.
Einn af faríseunum bauð Jesú til máltíðar heima hjá sér og hann þáði boðið. Þeir voru ný sestir að matnum
37 Behold, a woman in the city who was a sinner, when she knew that he was reclining in the Pharisee’s house, brought an alabaster jar of ointment.
þegar kona nokkur kom inn utan af götunni. Hún var skækja sem hafði frétt að Jesús væri þarna og kom því með flösku af dýrindis ilmolíu.
38 Standing behind at his feet weeping, she began to wet his feet with her tears, and she wiped them with the hair of her head, kissed his feet, and anointed them with the ointment.
Hún gekk rakleitt til Jesú og kraup grátandi að fótum hans. Tár hennar féllu á fætur hans, en hún þurrkaði þá með hári sínu, kyssti þá og hellti síðan ilmolíu yfir.
39 Now when the Pharisee who had invited him saw it, he said to himself, “This man, if he were a prophet, would have perceived who and what kind of woman this is who touches him, that she is a sinner.”
Þegar faríseinn sem boðið hafði Jesú sá þetta, og þekkti konuna, sagði hann við sjálfan sig: „Það er auðséð að Jesús er ekki spámaður, því ef Guð hefði sent hann, hlyti hann að vita hvers konar kona þetta er.“
40 Jesus answered him, “Simon, I have something to tell you.” He said, “Teacher, say on.”
Þá sagði Jesús við faríseann: „Símon, ég þarf að segja þér nokkuð.“„Jæja, meistari, hvað er það?“spurði Símon.
41 “A certain lender had two debtors. The one owed five hundred denarii, and the other fifty.
Þá sagði Jesús honum eftirfarandi sögu: „Tveir menn fengu peninga að láni hjá auðmanni. Annar fékk fimm hundruð þúsund krónur, en hinn fimmtíu þúsund.
42 When they couldn’t pay, he forgave them both. Which of them therefore will love him most?”
En þegar að gjalddaga kom gat hvorugur greitt. Maðurinn gaf þeim þá báðum eftir skuldina og þeir þurftu ekkert að borga! Hvor þeirra heldur þú að hafi elskað hann meira á eftir?“
43 Simon answered, “He, I suppose, to whom he forgave the most.” He said to him, “You have judged correctly.”
„Sá sem skuldaði honum meira, býst ég við, “svaraði Símon. „Alveg rétt!“sagði Jesús.
44 Turning to the woman, he said to Simon, “Do you see this woman? I entered into your house, and you gave me no water for my feet, but she has wet my feet with her tears, and wiped them with the hair of her head.
Síðan sneri hann sér að konunni og sagði: „Símon, sjáðu þessa konu sem krýpur hérna. Þegar ég kom inn, léstu það ógert að koma með vatn og þvo rykið af fótum mínum, en hún þvoði þá með tárum sínum og þurrkaði þá með hárinu.
45 You gave me no kiss, but she, since the time I came in, has not ceased to kiss my feet.
Ekki heilsaðir þú mér með kossi eins og venja er, en hún hefur kysst fætur mína án afláts frá því ég kom.
46 You didn’t anoint my head with oil, but she has anointed my feet with ointment.
Þú sinntir ekki þeirri almennu kurteisi að smyrja höfuð mitt með ólífuolíu, en hún hellti dýrri ilmolíu yfir fætur mína.
47 Therefore I tell you, her sins, which are many, are forgiven, for she loved much. But one to whom little is forgiven, loves little.”
Því segi ég þér, allar hennar mörgu syndir eru fyrirgefnar – og þess vegna elskar hún mig mikið. En sá sem lítið er fyrirgefið, elskar lítið.“
48 He said to her, “Your sins are forgiven.”
Jesús sagði síðan við konuna: „Syndir þínar eru fyrirgefnar.“
49 Those who sat at the table with him began to say to themselves, “Who is this who even forgives sins?”
„Hvað heldur þessi maður eiginlega að hann sé, “sögðu gestirnir hver við annan. „Hann gengur um og fyrirgefur syndir.“
50 He said to the woman, “Your faith has saved you. Go in peace.”
En Jesús sagði við konuna: „Trú þín hefur frelsað þig, farðu í friði.“
