Luke 6
1 Now on the second Sabbath after the first, he was going through the grain fields. His disciples plucked the heads of grain and ate, rubbing them in their hands.
Екхвар дэ суббота джялас Исусо сиклярнэнца маляґа, а сиклярнэ сщинэнас див, розкхосэнас вастэнца тай ханас ворзо.
2 But some of the Pharisees said to them, “Why do you do that which is not lawful to do on the Sabbath day?”
Койсавэ фарисеендар пхэндэ Лэсти: — Сости тумэ терэн кода, со нащи тэ терэ дэ суббота?
3 Jesus, answering them, said, “Haven’t you read what David did when he was hungry, he and those who were with him,
Исусо пхэнда лэнди: — Тумэ со, на динэнас, со терда Давидо, кала вов тай лэхкэрэ мануша ачиле бокхалэ?
4 how he entered into God’s house, and took and ate the show bread, and gave also to those who were with him, which is not lawful to eat except for the priests alone?”
Вов заджиля дэ Дэвликуно Цэр, лиля мандро, свэнтисардо Дэвлэсти. Вов еджино лэ халя тай дэня пэхкэрэ манушэнди. А кодэва мандро нащи никасти сля тэ ха, кици рашаенди.
5 He said to them, “The Son of Man is lord of the Sabbath.”
Тунчи Исусо пхэнда лэнди: — Чяво Манушыкано исин субботакоро Хулай.
6 It also happened on another Sabbath that he entered into the synagogue and taught. There was a man there, and his right hand was withered.
Дэ авэр суббота Исусо заджиля дэ синагога тай ачиля тэ сиклярэ. Котэ сля екх мануш, савэстэ чячё васт сля шуко.
7 The scribes and the Pharisees watched him, to see whether he would heal on the Sabbath, that they might find an accusation against him.
Сиклимаря пав Упхэнима тай фарисея дыкхэнас пала Исусо, чи састярэла Вов дэ суббота, соб тэ дошарэ Лэ.
8 But he knew their thoughts; and he said to the man who had the withered hand, “Rise up and stand in the middle.” He arose and stood.
Нэ Вов джянэлас лэнгоро гындо тай пхэнда манушэсти шукэ вастэґа: — Вщи тай выджя машкар! Мануш подлиляпэ тай ачиля машкар.
9 Then Jesus said to them, “I will ask you something: Is it lawful on the Sabbath to do good, or to do harm? To save a life, or to kill?”
Тунчи Исусо пхэнда лэнди: — Пхучяв тумэн: трэбуни дэ суббота тэ терэ лачимо чи бибахт? Тэ фирисарэ води чи тэ мулярэ?
10 He looked around at them all, and said to the man, “Stretch out your hand.” He did, and his hand was restored as sound as the other.
Тунчи Вов подыкхля пэ всавэрэн тай пхэнда манушэсти: — Процырдэ тиро васт! Вов стерда кади, и васт ачиля састо.
11 But they were filled with rage, and talked with one another about what they might do to Jesus.
Вонэ фартэ мижыле тай ачиле тэ дэдумэ екх екхэґа, со лэнди тэ терэ Исусоґа.
12 In these days, he went out to the mountain to pray, and he continued all night in prayer to God.
Дэ кодэлэн дивэн Исусо джиля пэ плай тэ мангэпэ тай мангляпэ Дэвлэсти котэ всавири рят.
13 When it was day, he called his disciples, and from them he chose twelve, whom he also named apostles:
Кала авиля диво, Исусо акхарда Пэхкэрэн сиклярнэн тай вытидэня лэндар дэшудуен, савэнди дэня лав «апостолуря»:
14 Simon, whom he also named Peter; Andrew, his brother; James; John; Philip; Bartholomew;
Симоно, савэ акхарэнас Пётро, лэхкоро пхрал Андреи, Иаково, Иоанно, Филиппо, Варфоломеи,
15 Matthew; Thomas; James the son of Alphaeus; Simon who was called the Zealot;
Матфеи, Фома, Иаково Алфеехкоро, Симоно, пэ савэ пхэнэнас «Зилото»,
16 Judas the son of James; and Judas Iscariot, who also became a traitor.
Иуда Иаковохкоро тай Иуда Искариото, саво ачиля здымареґа.
17 He came down with them and stood on a level place, with a crowd of his disciples and a great number of the people from all Judea and Jerusalem and the sea coast of Tyre and Sidon, who came to hear him and to be healed of their diseases,
Тунчи Исусо змукляпэ лэнца плаестар пэ маля. Паша Лэстэ стидэняпэ фартэ бут манушэн: Лэхкэрэ сиклярнэ, мануша всавиря Иудеятар тай Ерусалимостар, кади ж Тиростар тай Сидоностар, форонэндар, савэ ачен паша море.
18 as well as those who were troubled by unclean spirits; and they were being healed.
Вонэ авиле тэ шунэ Лэхкэрэ лава тай тэ састярэпэ пэхкэрэ дукхэндар. Тай мануша, савэн марэнас нажужэ, састярэнаспэ.
19 All the multitude sought to touch him, for power came out of him and healed them all.
Всавэрэ вонэ камле тэ лэпэ Исусостэ, колэсти со Лэстар выджялас бари зор тай састярэлас манушэн.
20 He lifted up his eyes to his disciples, and said: “Blessed are you who are poor, for God’s Kingdom is yours.
Тунчи Исусо подыкхля пэ Пэхкэрэн сиклярнэн тай пхэнда: — Бахталэ тумэ, чёрорэ! Тумаро исин Тхагаримо Дэвлэхкоро.
21 Blessed are you who hunger now, for you will be filled. Blessed are you who weep now, for you will laugh.
Бахталэ тумэ, бокхалэ акана! Тумэ авэна чялярдэ. Бахталэ, савэ ровэн акана! Тумэ авэна тэ лошавэ.
22 Blessed are you when men hate you, and when they exclude and mock you, and throw out your name as evil, for the Son of Man’s sake.
Бахталэ тумэ, кала мануша тумэн на камэна, кала авэна тэ вытрадэ тумэн, тэ кошэ тумаро лав, тэ пхэнэ пэ тумэн налаче лава пала Чявэ Манушыканэ.
23 Rejoice in that day and leap for joy, for behold, your reward is great in heaven, for their fathers did the same thing to the prophets.
Кадики ж теренас англунаренца и дада кадэлэ манушэнгэрэ! Лошавэн тунчи тай хукэн лошатар! Бари цимин потинэна тумэнди пэ упралима.
24 “But woe to you who are rich! For you have received your consolation.
Нэ бида тумэнди, барвалэ! Тумэ катэ ужэ чялиле джювимаґа.
25 Woe to you, you who are full now, for you will be hungry. Woe to you who laugh now, for you will mourn and weep.
Бида тумэнди, чялэ! Тумэ авэна бокхалэ. Бида тумэнди, ко асалпэ акана! Тумэ авэна тэ ровэ и ваздэна типимо дэ грыжа.
26 Woe, when men speak well of you, for their fathers did the same thing to the false prophets.
Бида тумэнди, кала авэна тэ ашарэ тумэн всавэрэ мануша! Колэсти со лэнгэрэ дада кади ж ашарэнас хохавнэн англунарен.
27 “But I tell you who hear: love your enemies, do good to those who hate you,
Тумэнди, ко шунэн, Мэ пхэнав: камэн тумарэн врыжымашэн. Терэн лачимо кодэлэнди, ко тумэн на камэн.
28 bless those who curse you, and pray for those who mistreat you.
Пхэнэн бахталэ лава кодэлэнди, савэ придэн тумэн мрая. Мангэн Дэвлэ пала кодэлэн, ко акошэл тумэн.
29 To him who strikes you on the cheek, offer also the other; and from him who takes away your cloak, don’t withhold your coat also.
Ко дэла палма тут пав екх чямни, бандяр лэсти авэр. Ко залэл тутар упралуни їда, дэ лэсти тэ отлэ и гад тиро.
30 Give to everyone who asks you, and don’t ask him who takes away your goods to give them back again.
Всавэрэнди, ко мангэл тутэ, дэ. Кодэлэстар, ко отлэл тутар, на манг павпалэ.
31 “As you would like people to do to you, do exactly so to them.
Сар тумэ камэн, соб тумэнди тэ терэн мануша, кади и тумэ терэн лэнди.
32 “If you love those who love you, what credit is that to you? For even sinners love those who love them.
Кала камэн кици кодэлэн, ко камэл тумэн, пала со тумэн тэ ашарэ? Кади ж мануша дэ бэзима камэн кодэлэн, ко лэн камэл.
33 If you do good to those who do good to you, what credit is that to you? For even sinners do the same.
Кала терэн лачимо кодэлэнди, ко тумэнди терэл лачимо, пала со тумэн тэ ашарэ? Мануша дэ бэзима кади ж терэн.
34 If you lend to those from whom you hope to receive, what credit is that to you? Even sinners lend to sinners, to receive back as much.
Кала дэн ловэ дэ вуджилима кодэлэнди, кастар думисарэн тэ лэ павпалэ, тунчи пала со тумэн тэ ашарэ? Мануша дэ бэзима кади ж залэн кодэлэнди, кастар думисарэн тэ лэ павпалэ.
35 But love your enemies, and do good, and lend, expecting nothing back; and your reward will be great, and you will be children of the Most High; for he is kind toward the unthankful and evil.
Нэ тумэ камэн тумарэн врыжымашэн, терэн лачимо лэнди, залэн дэ вуджилима тай на дожутярэн, со тумэнди отдэна павпалэ. Тунчи бари цимин тумэнди потинэна. Тумэ авэна Барэдэрэхкэрэ чявэнца, колэсти со Вов терэл лачимо и налаченди, и мижэнди.
36 “Therefore be merciful, even as your Father is also merciful.
Сар ковло їло тумарэ Дадэстэ, кади тумэ ковлисарэн тумарэ їлэ манушэндэ.
37 Don’t judge, and you won’t be judged. Don’t condemn, and you won’t be condemned. Set free, and you will be set free.
На сундисарэн, тай еджинэ на авэна сундисардэ. На дошарэн, тай тумэн на дошарэна. Эртисарэн, тай тумэнди авэла эртисардо.
38 “Give, and it will be given to you: good measure, pressed down, shaken together, and running over, will be given to you. For with the same measure you measure it will be measured back to you.”
Дэнтэ, и тумэнди дэлапэ. Дэлапэ дэ бэрг тумэнди пхэрдо, кади чувэлапэ, со авэла прытасавдо и авэла тэ вычувэпэ аври. Сар тумэ дэна, кади и тумэнди дэно авэла.
39 He spoke a parable to them. “Can the blind guide the blind? Won’t they both fall into a pit?
Тунчи Исусо пхэнда кацави дума: — Чи лиджяла коро корэ? Чи на пэрэна вонэ лэдуй?
40 A disciple is not above his teacher, but everyone when he is fully trained will be like his teacher.
Сиклярно на барэдэр сиклимарестар, нэ сар высиклёлапэ, авэла, сар сиклимари.
41 Why do you see the speck of chaff that is in your brother’s eye, but don’t consider the beam that is in your own eye?
Со ту дыкхэх сулуморы дэ якха тирэ пхралэстэ, нэ дэ пэхкиря якха баро кашт на дыкхэх?
42 Or how can you tell your brother, ‘Brother, let me remove the speck of chaff that is in your eye,’ when you yourself don’t see the beam that is in your own eye? You hypocrite! First remove the beam from your own eye, and then you can see clearly to remove the speck of chaff that is in your brother’s eye.
Сар пхэнэґа тирэ пхралэсти: «Пхрала, дэ, вылава сулуморы тиря якхатар!» — кала ту дэ пэхкиря якха баро кашт на дыкхэх? Домуенгоро, англал вылэ кашт тиря якхатар, тунчи мишто дыкхэґа, сар тэ вылэ сулуморы якхатар тирэ пхралэстэ.
43 “For there is no good tree that produces rotten fruit, nor again a rotten tree that produces good fruit.
Лачё кашт на анэл цэрно барило. А цэрно кашт на анэл лачё барило.
44 For each tree is known by its own fruit. For people don’t gather figs from thorns, nor do they gather grapes from a bramble bush.
Пав барило уджянэлпэ кашт. На стидэн инжыро пусанэ рандендар, на стидэн виноградо пусанэ чярендар.
45 The good man out of the good treasure of his heart brings out that which is good, and the evil man out of the evil treasure of his heart brings out that which is evil, for out of the abundance of the heart, his mouth speaks.
Лачё мануш вылэл лачимо мищимастар, саво исин лэстэ дэ їлэ. Налачё мануш вылэл пэхкэрэ їлэстар бибахт. Кода, со пхэрдо дэ їлэ, выджял чибатар манушэстэ.
46 “Why do you call me, ‘Lord, Lord,’ and don’t do the things which I say?
Со тумэ акхарэн Ман: «Рае! Рае!» — а на терэн, сар Мэ тумэнди пхэнав?
47 Everyone who comes to me, and hears my words and does them, I will show you who he is like.
Мэ пхэнава тумэнди, пэ кастэ счувэлпэ мануш, саво авэл Мандэ, ашунэл, со Мэ пхэнав, и терэл кода.
48 He is like a man building a house, who dug and went deep and laid a foundation on the rock. When a flood arose, the stream broke against that house, and could not shake it, because it was founded on the rock.
Вов — сар кодэва мануш, саво выґанавда пхув ды барэн и ваздэня пэхкоро цэр пэ баруно фундаменто. Кала дэня пэ цэр баро пани лэнятар, вов на аравда цэр, колэсти со вов сля мишто стердо.
49 But he who hears and doesn’t do, is like a man who built a house on the earth without a foundation, against which the stream broke, and immediately it fell; and the ruin of that house was great.”
Мануш, саво шунэл Муро лав, нэ на джювэл пав лэ, счувэлпэ пэ манушэ, саво ваздэня цэр пэ пхуя. Тунчи дэня пэ цэр баро пани лэнятар, екхатар аравда кодэва цэр и фартэ розмарда лэ.
