Luke 6
1 Now on the second Sabbath after the first, he was going through the grain fields. His disciples plucked the heads of grain and ate, rubbing them in their hands.
Usa niana ka adlaw nga igpapahulay, samtang naglakaw siya agi sa kaumahan sa trigo, ang iyang mga tinun-an nangutlog mga uhay ug nangaon niini, nga ilang gikusokuso diha sa ilang mga kamot.
2 But some of the Pharisees said to them, “Why do you do that which is not lawful to do on the Sabbath day?”
Apan ang uban sa mga Fariseo miingon, "Nganong gibuhat man ninyo ang dili matarung pagabuhaton sulod sa adlaw nga igpapahulay sumala sa kasugoan?"
3 Jesus, answering them, said, “Haven’t you read what David did when he was hungry, he and those who were with him,
Si Jesus mitubag kanila, "Wala ba kamo makabasa mahitungod sa gibuhat ni David sa diha nga gigutom siya ug ang iyang mga kauban:
4 how he entered into God’s house, and took and ate the show bread, and gave also to those who were with him, which is not lawful to eat except for the priests alone?”
naunsa nga misulod man siya sa balay sa Dios, ug mikuha ug mikaon sa mga tinapay-nga-binutang-sa-atubangan-sa-Dios, nga supak man unta sa kasugoan ang pagkaon niini ni bisan kinsa gawas sa mga sacerdote lamang, ug nanghatag usab siya niini ngadto sa mga kauban niya?"
5 He said to them, “The Son of Man is lord of the Sabbath.”
Ug siya miingon kanila, "Ang Anak sa Tawo agalon kang kinsa nailalum ang adlaw nga igpapahulay."
6 It also happened on another Sabbath that he entered into the synagogue and taught. There was a man there, and his right hand was withered.
Ug sa lain na usab nga adlaw nga igpapahulay, sa paghisulod niya sa sinagoga ug nagpanudlo siya, didtoy usa ka tawo kinsang kamot nga too nakuyos.
7 The scribes and the Pharisees watched him, to see whether he would heal on the Sabbath, that they might find an accusation against him.
Ug ang mga escriba ug mga Fariseo naniid kang Jesus kon mang-ayo ba siyag sakit sulod sa adlaw nga igpapahulay, aron makakita silag ikasumbong batok kaniya.
8 But he knew their thoughts; and he said to the man who had the withered hand, “Rise up and stand in the middle.” He arose and stood.
Apan siya nasayud sa ilang mga hunahuna, ug siya miingon sa tawo nga may kamot nga nakuyos, "Umari ka ug tindog diri." Ug siya mibangon ug mitindog didto.
9 Then Jesus said to them, “I will ask you something: Is it lawful on the Sabbath to do good, or to do harm? To save a life, or to kill?”
Ug si Jesus miingon kanila, "Mangutana ako kaninyo, uyon ba sa kasugoan ang pagbuhat sa makaayo o anga pagbuhat sa makadaut sulod sa adlaw nga igpapahulay, ang pagluwas ug kinabuhi o ang paglaglag niini?"
10 He looked around at them all, and said to the man, “Stretch out your hand.” He did, and his hand was restored as sound as the other.
Ug miliraw siya sa pagsud-ong kanilang tanan, ug unya miingon siya sa tawo, "Ituy-od ang imong kamot." Iyang gihimo kini, ug ang iyang kamot nahiulian.
11 But they were filled with rage, and talked with one another about what they might do to Jesus.
Apan sila napuno sa kapungot ug ilang gipanagsabutan kon unsay ilang pagabuhaton kang Jesus.
12 In these days, he went out to the mountain to pray, and he continued all night in prayer to God.
Ug niadtong mga adlawa si Jesus miadto sa kabungturan aron sa pag-ampo; ug sa tibuok gabii siya nagpadayon sa pag-ampo ngadto sa Dios.
13 When it was day, he called his disciples, and from them he chose twelve, whom he also named apostles:
Ug sa pagkaadlaw na, gitawag niya ang iyang mga tinun-an, ug gikan kanila iyang gipili ang Napulog-Duha nga iyang ginganlan nga mga apostoles.
14 Simon, whom he also named Peter; Andrew, his brother; James; John; Philip; Bartholomew;
Kini sila mao si Simon, nga iyang ginganlan si Pedro, ug si Andres nga igsoon ni Simon, ug si Santiago, ug si Juan, ug si Felipe, ug si Bartolome,
15 Matthew; Thomas; James the son of Alphaeus; Simon who was called the Zealot;
ug si Mateo, ug si Tomas, ug si Santiago nga anak ni Alfeo, ug si Simon nga ginganlan ug Zelote,
16 Judas the son of James; and Judas Iscariot, who also became a traitor.
ug si Judas nga anak ni Santiago, ug si Judas Iscariote nga nahimong mabudhion.
17 He came down with them and stood on a level place, with a crowd of his disciples and a great number of the people from all Judea and Jerusalem and the sea coast of Tyre and Sidon, who came to hear him and to be healed of their diseases,
Unya milugsong siya uban kanila ug mitindog sa usa ka dapit nga patag, kinuyogan sa usa ka dakung panon sa iyang mga tinun-an ug sa hilabihan kadaghang mga tawo nga gikan sa tibuok Judea ug sa Jerusalem ug sa kabaybayonan sa Tiro ug sa Sidon, nga nanagpanugok aron sa pagpatalinghug kaniya ug sa pagpaayo gikan sa ilang mga sakit;
18 as well as those who were troubled by unclean spirits; and they were being healed.
ug nangaayo ang mga gisakit sa mga mahugaw nga espiritu.
19 All the multitude sought to touch him, for power came out of him and healed them all.
Ug ang tibuok panon sa katawhan naninguha sa paghikap kaniya, kay gikan kaniya may gahum nga migula ug nag-ayo kanilang tanan.
20 He lifted up his eyes to his disciples, and said: “Blessed are you who are poor, for God’s Kingdom is yours.
Unya giyahat niya ang iyang mga mata ngadto sa iyang mga tinun-an ug miingon:
21 Blessed are you who hunger now, for you will be filled. Blessed are you who weep now, for you will laugh.
"Bulahan kamong mga gigutom karon, kay pagabusgon ra unya kamo.
22 Blessed are you when men hate you, and when they exclude and mock you, and throw out your name as evil, for the Son of Man’s sake.
"Bulahan kamo sa diha nga pagadumtan kamo sa mga tawo ug pagaayran kamo ug panamastamasan kamo, ug igasalikway ang inyong ngalan ingon nga dautan, tungod sa Anak sa Tawo!
23 Rejoice in that day and leap for joy, for behold, your reward is great in heaven, for their fathers did the same thing to the prophets.
Ikalipay ninyo ang maong panahon, ug pagluksolukso kamo sa kasadya, kay tan-awa, daku ang inyong balus didto sa langit; kay ang mga profeta gibuhatan man sa ingon nga paagi sa mga ginikanan sa maong mga tawo.
24 “But woe to you who are rich! For you have received your consolation.
"Apan alaut kamong mga dato, kay tapus na ninyo madawat ang inyong kalipay.
25 Woe to you, you who are full now, for you will be hungry. Woe to you who laugh now, for you will mourn and weep.
"Alaut kamong mga busog karon, kay panggutomon ra unya kamo.
26 Woe, when men speak well of you, for their fathers did the same thing to the false prophets.
"Alaut kamo sa diha nga ang tanang mga tawo magasultig maayo mahitungod kaninyo, kay ang mga mini nga profeta gibuhatan man sa ingon nga paagi sa mga ginikanan sa maong mga tawo.
27 “But I tell you who hear: love your enemies, do good to those who hate you,
" " Apan sultihan ko kamong mga nanagpaminaw, Higugmaa ninyo ang inyong mga kaaway, buhati ninyog maayo ang mga managdumot kaninyo.
28 bless those who curse you, and pray for those who mistreat you.
Panalangini ninyo ang mga magapanghimaraut kaninyo, ug pag-ampo kamo alang sa mga magapasipala kaninyo.
29 To him who strikes you on the cheek, offer also the other; and from him who takes away your cloak, don’t withhold your coat also.
Kaniya nga mosagpa kanimo sa aping, itahan mo usab ang pikas, ug kaniya nga moagaw sa imong kupo ayaw usab pag-ihikaw ang imong kamisola.
30 Give to everyone who asks you, and don’t ask him who takes away your goods to give them back again.
Hatagi ang tanang mangayo kanimo, ug siya nga magakuha sa imong mga butang ayaw pagbawii niini.
31 “As you would like people to do to you, do exactly so to them.
Ug buhati ang mga tawo sa buot ninyo nga ilang pagabuhaton kaninyo.
32 “If you love those who love you, what credit is that to you? For even sinners love those who love them.
"Ug kon mao ray inyong higugmaon ang mga nahigugma kaninyo, unsa may dungog ninyo? Kay bisan gani ang mga makasasala nagahigugma man sa mga nagahigugma kanila.
33 If you do good to those who do good to you, what credit is that to you? For even sinners do the same.
Ug kon mao ray inyong buhatan ug maayo ang mga nagabuhat ug maayo kaninyo, unsa may dungog ninyo? Kay bisan gani ang mga makasasala nagabuhat man sa ingon.
34 If you lend to those from whom you hope to receive, what credit is that to you? Even sinners lend to sinners, to receive back as much.
Ug kon ang inyong pahulamon mao ra ang mga tawo nga adunay inyong mapaabut nga madawat gikan kanila, unsa may dungog ninyo? Bisan gani ang mga makasasala magapahulam man ngadto sa mga makasasalam nga magapaabut nga makadawat a usab ug sama sa gipahulam.
35 But love your enemies, and do good, and lend, expecting nothing back; and your reward will be great, and you will be children of the Most High; for he is kind toward the unthankful and evil.
Apan higugmaa ninyo ang inyong mga kaaway, ug buhati silag maayo, ug pahulama sila sa walay pagpaabut ug bisan unsa gikan kanila; ug daku unya ang inyong balus, ug kamo mahimong mga anak sa Labing Halangdon; kay siya mapuanguron man bisan sa mga tawong walay igabalus ug sa mga dautan.
36 “Therefore be merciful, even as your Father is also merciful.
Magmaloloy-on kamo, maingon nga maloloy-on man ang inyong Amahan.
37 Don’t judge, and you won’t be judged. Don’t condemn, and you won’t be condemned. Set free, and you will be set free.
" " Ayaw kamo pagpanghukom sa uban, ug kamo dili nila pagahukman; ayaw ninyo sila pagpakasad-a, ug kamo dili nila pagapakasad-on; pagpasaylo, ug pagapasayloon kamo.
38 “Give, and it will be given to you: good measure, pressed down, shaken together, and running over, will be given to you. For with the same measure you measure it will be measured back to you.”
"Panghatag kamo, ug kamo pagahatagan; ang takus nga pinaugdo, dinasok ug tinantan, ug magaawas, igabutang ra unya diha sa inyong sabakan. Kay ang takus nga inyong igahatag mao usab unya ang takus nga inyong pagadawaton."
39 He spoke a parable to them. “Can the blind guide the blind? Won’t they both fall into a pit?
"Ug sila iya usab nga gisuginlan niining usa ka sambingay: " Makahimo ba ugod ang usa ka buta sa pagguyod sa laing buta? Dili ba mangahulog silang duha ngadto sa gahong?
40 A disciple is not above his teacher, but everyone when he is fully trained will be like his teacher.
Ang tinun-an dili labaw sa iyang magtutudlo, apan ang matag-usa nga katudloan sa hingpit mahisama sa iyang magtutudlo.
41 Why do you see the speck of chaff that is in your brother’s eye, but don’t consider the beam that is in your own eye?
Nganong tan-awon mo man ang puling nga anaa sa mata sa imong igsoon, ug wala hinoon nimo tagda ang troso nga anaa sa kaugalingon mong mata?
42 Or how can you tell your brother, ‘Brother, let me remove the speck of chaff that is in your eye,’ when you yourself don’t see the beam that is in your own eye? You hypocrite! First remove the beam from your own eye, and then you can see clearly to remove the speck of chaff that is in your brother’s eye.
Ug unsaon mo man sa pagpakaingon sa imong igsoon, `Igsoon, ambi, kuhiton ko kanang puling gikan sa imong mata,' nga dili ka man gani makakita sa troso nga anaa sa kaugalingon mong mata? Maut! Kuhaa una ang troso nga anaa sa kaugalingon mong mata, ug unya makakita ka na pag-ayo sa pagkuhit sa puling gikan sa mata sa imong igsoon.
43 “For there is no good tree that produces rotten fruit, nor again a rotten tree that produces good fruit.
"Kay walay maayong kahoy nga magapamungag mga bungang walay pulos, ni may kahoy nga walay pulos nga magapamungag bungang maayo;
44 For each tree is known by its own fruit. For people don’t gather figs from thorns, nor do they gather grapes from a bramble bush.
kay ang matag-kahoy maila pinaagi sa iyang bunga. Kay walay mga igos nga anha popoa gikan sa kasampinitan, ni mga parras gikan sa kadyapaan.
45 The good man out of the good treasure of his heart brings out that which is good, and the evil man out of the evil treasure of his heart brings out that which is evil, for out of the abundance of the heart, his mouth speaks.
Ang maayong tawo, gikan sa maayong bahandi sa iyang kasingkasing, magapagulag maayo; apan ang dautang tawo, gikan sa iyang dautang bahandi, magapagulag dautan; kay gikan sa kadagaya sa kasingkasing magasulti ang iyang baba.
46 “Why do you call me, ‘Lord, Lord,’ and don’t do the things which I say?
"Nganong motawag man kamo kanako nga `Ginoo, Ginoo,' apan dili mobuhat sa ginasugo ko kaninyo?
47 Everyone who comes to me, and hears my words and does them, I will show you who he is like.
Ang matag-usa nga magaduol kanako ug magapatalinghug sa akong mga pulong ug magabuhat niini, ipakita ko kaninyo kon sa unsa siya mahisama:
48 He is like a man building a house, who dug and went deep and laid a foundation on the rock. When a flood arose, the stream broke against that house, and could not shake it, because it was founded on the rock.
siya mahisama sa usa ka tawo nga nagtukod ug balay, nga nagkalot ug lalum, ug nagpahiluna sa patukoranan diha sa ibabaw sa bato; ug sa pag-abut sa baha, ang bul-og mihasmag niadtong balaya, apan wala makatay-og niini, kay kini maayo man nga pagkatukod.
49 But he who hears and doesn’t do, is like a man who built a house on the earth without a foundation, against which the stream broke, and immediately it fell; and the ruin of that house was great.”
"Apan siya nga magapatalinghug ug dili magabuhat niini, mahisama siya sa usa ka tawo nga nagtukod sa iyang balay nga walay patukoranan diha sa yuta; kini gihasmagan sa bul-og dihadiha napukan, ug daku gayud ang pagkagun-ob niadtong balaya."
