Luke 1
1 To his Excellency, Theophilus. Many attempts have been already made to draw up an account of those events which have reached their conclusion among us,
Ponieważ wielu podjęło się sporządzić opis tych wydarzeń, co do których mamy zupełną pewność;
2 just as they were reported to us by those who from the beginning were eye-witnesses, and afterwards became bearers of the Message.
Tak jak nam [je] przekazali ci, którzy od początku byli naocznymi świadkami i sługami słowa;
3 And, therefore, I also, since I have investigated all these events with great care from their very beginning, have resolved to write a connected history of them for you,
Postanowiłem i ja, który to wszystko od początku dokładnie wybadałem, opisać ci [to] po kolei, zacny Teofilu;
4 in order that you may be able to satisfy yourself of the accuracy of the story which you have heard from the lips of others.
Abyś nabrał pewności co do tego, czego cię nauczono.
5 In the reign of Herod, King of Judea, there was a priest named Zechariah, who belonged to the Division called after Abijah. His wife, whose name was Elizabeth, was also a descendant of Aaron.
Za dni Heroda, króla Judei, żył pewien kapłan imieniem Zachariasz, ze zmiany Abiasza. Miał on za żonę [jedną] z córek Aarona, której na imię było Elżbieta.
6 They were both righteous people, who lived blameless lives, guiding their steps by all the commandments and ordinances of the Lord.
Oboje byli sprawiedliwi w oczach Boga, postępując nienagannie według wszystkich przykazań i nakazów Pana.
7 But they had no child, Elizabeth being barren; and both of them were advanced in years.
Nie mieli jednak dziecka, ponieważ Elżbieta była niepłodna, i oboje byli w podeszłym wieku.
8 One day, when Zechariah was officiating as priest before God, during the turn of his Division,
A gdy pełnił służbę kapłańską przed Bogiem w kolejności swojej zmiany;
9 it fell to him by lot, in accordance with the practice among the priests, to go into the Temple of the Lord and burn incense;
Zgodnie ze zwyczajem urzędu kapłańskiego padł na niego los, aby wejść do świątyni Pana i palić kadzidło.
10 and, as it was the Hour of Incense, the people were all praying outside.
A cała rzesza ludzi modliła się na zewnątrz w czasie kadzenia.
11 And an angel of the Lord appeared to him, standing on the right of the Altar of Incense.
Wtedy ukazał mu się anioł Pana stojący po prawej stronie ołtarza kadzenia.
12 Zechariah was startled at the sight and was awe-struck.
I przeraził się Zachariasz na jego widok, i ogarnął go strach.
13 But the angel said to him: “Do not be afraid, Zechariah; your prayer has been heard, and your wife Elizabeth shall bear you a son, whom you shall call by the name John.
Lecz anioł powiedział do niego: Nie bój się, Zachariaszu, bo twoja modlitwa została wysłuchana. Elżbieta, twoja żona, urodzi ci syna, któremu nadasz imię Jan.
14 He shall be to you a joy and a delight; and many shall rejoice over his birth.
Będzie to dla ciebie radość i wesele; i wielu będzie się radować z jego narodzin.
15 For he shall be great in the sight of the Lord; he shall not drink any wine or strong drink, and he shall be filled with the Holy Spirit from the very hour of his birth,
Będzie bowiem wielki w oczach Pana. Nie będzie pił wina ani mocnego napoju i zostanie napełniony Duchem Świętym już w łonie swojej matki.
16 and shall reconcile many of the Israelites to the Lord their God.
I wielu z synów Izraela nawróci do Pana, ich Boga.
17 He shall go before him in the spirit and with the power of Elijah, ‘to reconcile fathers to their children’ and the disobedient to the wisdom of the righteous, and so make ready for the Lord a people prepared for him.”
On bowiem pójdzie przed nim w duchu i mocy Eliasza, aby zwrócić serca ojców ku dzieciom, a opornych ku roztropności sprawiedliwych, aby przygotować Panu lud gotowy.
18 “How can I be sure of this?” Zechariah asked the angel. “For I am an old man and my wife is advanced in years.”
I powiedział Zachariasz do anioła: Po czym to poznam? Bo ja jestem stary i moja żona jest w podeszłym wieku.
19 “I am Gabriel,” the angel answered, “who stand in the presence of God, and I have been sent to speak to you and to bring you this good news.
A anioł mu odpowiedział: Ja jestem Gabriel, który stoi przed Bogiem. Zostałem posłany, aby mówić do ciebie i przynieść ci tę radosną nowinę.
20 And now you shall be silent and unable to speak until the day when this takes place, because you did not believe what I said, though my words will be fulfilled in due course.”
I będziesz niemy, i nie będziesz mógł mówić aż do dnia, kiedy się to stanie, dlatego że nie uwierzyłeś moim słowom, które się wypełnią w swoim czasie.
21 Meanwhile the people were watching for Zechariah, wondering at his remaining so long in the Temple.
A ludzie czekali na Zachariasza i dziwili się, że tak długo przebywa w świątyni.
22 When he came out, he was unable to speak to them, and they perceived that he had seen a vision there. But Zechariah kept making signs to them, and remained dumb.
Kiedy wyszedł, nie mógł do nich mówić. I zrozumieli, że miał widzenie w świątyni, bo dawał im znaki, i pozostał niemy.
23 And, as soon as his term of service was finished, he returned home.
A gdy skończyły się dni jego posługi, wrócił do swego domu.
24 After this his wife, Elizabeth, expecting to become a mother, lived in seclusion for five months.
Po tych dniach Elżbieta, jego żona, poczęła i ukrywała się przez pięć miesięcy, mówiąc:
25 “This is what the Lord has done for me,” she said, “now that he has deigned to take away the reproach under which I have been living.”
Tak mi uczynił Pan w dniach, kiedy wejrzał [na mnie], aby zdjąć moją hańbę w oczach ludzi.
26 Six months later the angel Gabriel was sent from God to a town in Galilee called Nazareth,
A w szóstym miesiącu Bóg posłał anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret;
27 to a maiden there who was betrothed to a man named Joseph, a descendant of David. Her name was Mary.
Do dziewicy zaślubionej mężczyźnie, któremu na imię było Józef, z rodu Dawida; a dziewicy było na imię Maria.
28 Gabriel came into her presence and said: “Hail, you who have been highly favoured! The Lord is with you.”
Kiedy anioł przyszedł do niej, powiedział: Witaj, obdarowana łaską, Pan jest z tobą. Błogosławiona jesteś między kobietami.
29 Mary was much disturbed at his words, and was wondering to herself what such a greeting could mean,
Ale ona, ujrzawszy [go], zlękła się z powodu jego słów i zastanawiała się, co miałoby znaczyć to pozdrowienie.
30 when the angel spoke again: “Do not be afraid, Mary, for you have found favour with God.
Wtedy anioł powiedział do niej: Nie bój się, Mario, znalazłaś bowiem łaskę u Boga.
31 And now, you shall be with child and give birth to a son, and you shall give him the name Jesus.
Oto poczniesz w [swym] łonie i urodzisz syna, któremu nadasz imię Jezus.
32 The child shall be great and shall be called ‘Son of the Most High,’ and the Lord God will give him the throne of his ancestor David,
Będzie on wielki i będzie nazwany Synem Najwyższego, a Pan Bóg da mu tron jego ojca Dawida.
33 and he shall reign over the descendants of Jacob for ever; And to his kingdom there shall be no end.” (aiōn g165)
I będzie królował nad domem Jakuba na wieki, a jego królestwu nie będzie końca. (aiōn g165)
34 “How can this be?” Mary asked the angel. “For I have no husband.”
Wtedy Maria powiedziała do anioła: Jak to się stanie, skoro nie obcowałam z mężczyzną?
35 “The Holy Spirit shall descend upon you,” answered the angel, “and the Power of the Most High shall overshadow you; and therefore the child will be called ‘holy,’ and ‘Son of God.’
A anioł jej odpowiedział: Duch Święty zstąpi na ciebie i moc Najwyższego zacieni cię. Dlatego też to święte, co się z ciebie narodzi, będzie nazwane Synem Bożym.
36 And Elizabeth, your cousin, is herself also expecting a son in her old age; and it is now the sixth month with her, though she is called barren;
A oto Elżbieta, twoja krewna, także poczęła syna w swojej starości i jest w szóstym miesiącu ta, którą nazywano niepłodną.
37 for no promise from God shall fail to be fulfilled.”
Dla Boga bowiem nie ma nic niemożliwego.
38 “I am the servant of the Lord,” exclaimed Mary; “let it be with me as you have said.” Then the angel left her.
I powiedziała Maria: Oto służebnica Pana, niech mi się stanie według twego słowa. Wtedy odszedł od niej anioł.
39 Soon after this Mary set out, and made her way quickly into the hill-country, to a town in Judah;
W tych dniach Maria wstała i poszła z pośpiechem w góry do miasta w Judei.
40 and there she went into Zechariah’s house and greeted Elizabeth.
Weszła do domu Zachariasza i pozdrowiła Elżbietę.
41 When Elizabeth heard Mary’s greeting, the child moved within her, and Elizabeth herself was filled with the Holy Spirit,
A gdy Elżbieta usłyszała pozdrowienie Marii, poruszyło się dziecko w jej łonie i Elżbieta została napełniona Duchem Świętym.
42 and cried aloud: “Blessed are you among women, and blessed is your unborn child!
I zawołała donośnym głosem: Błogosławiona jesteś między kobietami i błogosławiony jest owoc twego łona.
43 But how have I this honour, that the mother of my Lord should come to me?
A skądże mi to, że matka mego Pana przyszła do mnie?
44 For, as soon as your greeting reached my ears, the child moved within me with delight!
Gdy bowiem głos twego pozdrowienia zabrzmiał w moich uszach, poruszyło się z radości dziecko w moim łonie.
45 Happy indeed is she who believed that the promise which she received from the Lord would be fulfilled.”
A błogosławiona, która uwierzyła. Spełni się bowiem to, co zostało jej powiedziane przez Pana.
46 And Mary said: “My soul exalts the Lord,
Wtedy Maria powiedziała: Wielbi moja dusza Pana;
47 my spirit delights in God my Saviour;
I rozradował się mój duch w Bogu, moim Zbawicielu;
48 for he has remembered his servant in her lowliness; And from this hour all ages will count me happy!
Bo wejrzał na uniżenie swojej służebnicy. Oto bowiem wszystkie pokolenia będą mnie odtąd nazywać błogosławioną.
49 Great things has the Almighty done for me; And holy is his name.
Bo uczynił mi wielkie rzeczy ten, który jest mocny, i święte jest jego imię.
50 From age to age his mercy rests On those who reverence him.
A jego miłosierdzie z pokolenia na pokolenie nad tymi, którzy się go boją.
51 Mighty are the deeds of his arm; He scatters the proud with their own devices,
Okazał moc swoim ramieniem i rozproszył pysznych w myślach ich serc.
52 he casts down princes from their thrones, and the lowly he uplifts,
Strącił mocarzy z tronów, a wywyższył pokornych.
53 the hungry he loads with gifts, and the rich he sends empty away.
Głodnych napełnił dobrami, a bogaczy odprawił z niczym.
54 He has stretched out his hand to his servant Israel, Ever mindful of his mercy
Ujął się za Izraelem, swym sługą, pomny na [swoje] miłosierdzie;
Jak mówił do naszych ojców, [do] Abrahama i jego potomstwa na wieki. (aiōn g165)
56 Mary stayed with Elizabeth about three months, and then returned to her home.
I została z nią Maria około trzech miesięcy, a potem wróciła do swego domu.
57 When Elizabeth’s time came, she gave birth to a son;
Dla Elżbiety zaś nadszedł czas porodu i urodziła syna.
58 and her neighbours and relations, hearing of the great goodness of the Lord to her, came to share her joy.
A gdy jej sąsiedzi i krewni usłyszeli, że Pan okazał jej swoje wielkie miłosierdzie, cieszyli się razem z nią.
59 A week later they met to circumcise the child, and were about to call him ‘Zechariah’ after his father,
A ósmego dnia przyszli, aby obrzezać dziecko, i [chcieli] nadać mu imię jego ojca, Zachariasza.
60 when his mother interposed: “No, he is to be called John.”
Ale jego matka powiedziała: Nie tak, lecz będzie się nazywał Jan.
61 “You have no relation of that name!” they exclaimed;
I powiedzieli do niej: Nie ma nikogo w twoim rodzie, kogo by nazwano tym imieniem.
62 and they made signs to the child’s father, to find out what he wished the child to be called.
Pytali więc znakami jego ojca, jak chce go nazwać.
63 Asking for a writing-tablet, he wrote the words — ‘His name is John.’ Every one was surprised;
A on poprosił o tabliczkę i napisał: Jan jest jego imię. I dziwili się wszyscy.
64 and immediately Zechariah recovered his voice and the use of his tongue, and began to bless God.
Natychmiast otworzyły się jego usta i [rozwiązał się] jego język, i mówił, wielbiąc Boga.
65 All their neighbours were awe-struck at this; and throughout the hill-country of Judea the whole story was much talked about;
I padł strach na wszystkich ich sąsiadów, i po całej górskiej krainie judzkiej rozgłoszone zostały wszystkie te słowa.
66 and all who heard it kept it in mind, asking one another — “What can this child be destined to become?” For the Power of the Lord was with him.
Wszyscy zaś, którzy o tym słyszeli, brali to sobie do serca i mówili: Cóż to będzie za dziecko? I była z nim ręka Pańska.
67 Then his father Zechariah was filled with the Holy Spirit, and, speaking under inspiration, said:
A Zachariasz, jego ojciec, będąc napełniony Duchem Świętym, prorokował:
68 “Blessed is the Lord, the God of Israel, Who has visited his people and wrought their deliverance,
Błogosławiony niech będzie Pan, Bóg Izraela, bo nawiedził i odkupił swój lud;
69 and has raised up for us the Strength of our Salvation In the House of his servant David —
I wzbudził nam róg zbawienia w domu Dawida, swego sługi;
Jak mówił przez usta swoich świętych proroków, którzy byli od wieków; (aiōn g165)
71 Salvation from our enemies and from the hands of all that hate us,
[Że nas] wybawi od naszych nieprzyjaciół i z ręki wszystkich, którzy nas nienawidzą;
72 showing mercy to our forefathers, And mindful of his sacred Covenant.
Aby okazać miłosierdzie naszym ojcom i przypomnieć swoje święte przymierze;
73 This was the oath which he swore to our forefather Abraham —
I przysięgę, którą złożył Abrahamowi, naszemu ojcu;
74 That we should be rescued from the hands of our enemies,
Że nam da, [abyśmy] mu służyli bez lęku, wybawieni z ręki naszych nieprzyjaciół;
75 and should serve him without fear in holiness and righteousness, In his presence all our days.
W świętości i sprawiedliwości przed nim po wszystkie dni naszego życia.
76 And thou, Child, shalt be called Prophet of the Most High, For thou shalt go before the Lord to make ready his way,
A ty, dziecko, będziesz nazwane prorokiem Najwyższego, bo pójdziesz przed obliczem Pana, aby przygotować jego drogi;
77 to give his people the knowledge of salvation In the forgiveness of their sins,
I żeby jego ludowi dać poznać zbawienie przez przebaczenie mu grzechów;
78 through the tender mercy of our God, Whereby the Dawn will break on us from Heaven,
Dzięki serdecznemu miłosierdziu naszego Boga, przez które nawiedził nas wschód [słońca] z wysoka;
79 to give light to those who dwell in darkness and the shadow of death, And guide our feet into the way of peace.”
Aby oświecić siedzących w ciemności i w cieniu śmierci, aby skierować nasze kroki na drogę pokoju.
80 The child grew and became strong in spirit; and he lived in the Wilds till the time came for his appearance before Israel.
A dziecko rosło i umacniało się w duchu, i przebywało na pustyniach aż do dnia ukazania się przed Izraelem.
