Luke 9
1 Then Jesus called the twelve together and gave them power and authority over all demons and to heal diseases,
A [Jezus], przywoławszy swoich dwunastu uczniów, dał im moc i władzę nad wszystkimi demonami i [moc], aby uzdrawiali choroby.
2 and he sent them to proclaim the kingdom of God and to heal the sick.
I rozesłał ich, żeby głosili królestwo Boże i uzdrawiali chorych.
3 He said to them, “Take nothing for your journey, neither staffs, knapsack, bread, nor money; and bring only one tunic each.
Powiedział też do nich: Nie bierzcie nic na drogę: ani laski, ani torby, ani chleba, ani pieniędzy i nie miejcie dwóch szat.
4 Whatever house you enter, stay there until you leave that place.
A gdy wejdziecie do jakiegoś domu, tam pozostańcie i stamtąd wychodźcie.
5 If any will not receive you, shake off the very dust from your feet as you leave that town, as a testimony against them.”
A jeśli was nie przyjmą, wychodząc z tego miasta, strząśnijcie pył z waszych nóg na świadectwo przeciwko nim.
6 So they set out and went throughout the villages, preaching the gospel and healing people everywhere.
Wyszedłszy więc, obchodzili wszystkie miasteczka, głosząc ewangelię i uzdrawiając wszędzie.
7 Now Herod the tetrarch heard about everything that Jesus was doing, and he was greatly perplexed, because some were saying that John had been raised from the dead,
A o wszystkim, co się przez niego dokonywało, usłyszał tetrarcha Herod i zaniepokoił się, ponieważ niektórzy mówili, że Jan zmartwychwstał;
8 others were saying that Elijah had appeared, and others were saying that one of the ancient prophets had risen.
Inni zaś, że Eliasz się pojawił, a jeszcze inni, że zmartwychwstał któryś z dawnych proroków.
9 But Herod said, “John I beheaded; who then is this man about whom I hear such things?” So he was looking for an opportunity to see him.
A Herod powiedział: Jana ściąłem. Kim więc jest ten, o którym słyszę takie rzeczy? I chciał go zobaczyć.
10 When the apostles returned, they told Jesus about all they had done. Then he took them along and withdrew privately to a desolate place belonging to a town called Bethsaida.
Kiedy apostołowie wrócili, opowiedzieli mu wszystko, co uczynili. A on, wziąwszy ich ze sobą, odszedł osobno na odludne miejsce koło miasta zwanego Betsaidą.
11 But when the crowds found out about it, they followed him. So he welcomed them and spoke to them about the kingdom of God, and cured those who had need of healing.
Gdy ludzie się o tym dowiedzieli, poszli za nim. On ich przyjął i mówił im o królestwie Bożym, i uzdrawiał tych, którzy potrzebowali uzdrowienia.
12 As the day began to draw to a close, the twelve came up and said to Jesus, “Send the crowd away so that they may go into the surrounding villages and countryside and find lodging and provisions, for we are in a desolate place here.”
A gdy dzień zaczął się chylić [ku wieczorowi], podeszło do niego dwunastu, mówiąc: Odpraw tłum, aby poszli do okolicznych miasteczek i wsi i znaleźli żywność oraz schronienie, bo jesteśmy tu na pustkowiu.
13 But he said to them, “You give them something to eat.” They said, “We have only five loaves and two fish—unless we are to go and buy food for this entire group of people.”
Ale on powiedział do nich: Wy dajcie im jeść. A oni odpowiedzieli: Nie mamy nic więcej oprócz pięciu chlebów i dwóch ryb; chyba że pójdziemy i kupimy jedzenie dla tych wszystkich ludzi.
14 (For there were about five thousand men.) Then he said to his disciples, “Have them sit down in groups of fifty each.”
Mężczyzn bowiem było około pięciu tysięcy. I powiedział do swoich uczniów: Rozkażcie im usiąść w grupach po pięćdziesięciu.
15 The disciples did so, and had everyone sit down.
Uczynili tak i usadowili wszystkich.
16 Then Jesus took the five loaves and the two fish, and looking up to heaven, he blessed and broke them, and gave them to the disciples to set before the crowd.
A [on], wziąwszy te pięć chlebów i dwie ryby, spojrzał w niebo, pobłogosławił je, łamał i dawał uczniom, aby kładli przed ludźmi.
17 They all ate and were filled, and what was left over was picked up, twelve baskets of broken pieces.
I jedli wszyscy do syta. A z kawałków, które im pozostały, zebrano dwanaście koszy.
18 Once when Jesus was praying in private and the disciples were with him, he asked them, “Who do the crowds say that I am?”
I stało się tak, że kiedy modlił się na osobności, a byli z nim uczniowie, zapytał ich: Za kogo mnie ludzie uważają?
19 They answered, “Some say John the Baptist, others say Elijah, and others say that one of the ancient prophets has risen.”
A oni odpowiedzieli: Za Jana Chrzciciela, inni za Eliasza, a jeszcze inni [mówią], że zmartwychwstał któryś z dawnych proroków.
20 Then he said to them, “But who do you say that I am?” Peter answered, “The Christ of God.”
I powiedział do nich: A wy za kogo mnie uważacie? A Piotr odpowiedział: Za Chrystusa Bożego.
21 Jesus then warned them and instructed them to tell this to no one,
Ale on surowo [ich] napomniał i nakazał, aby nikomu tego nie mówili.
22 saying, “The Son of Man must suffer many things and be rejected by the elders, chief priests, and scribes, and he must be killed and on the third day rise again.”
I powiedział: Syn Człowieczy musi wiele cierpieć i zostać odrzucony przez starszych, naczelnych kapłanów i uczonych w Piśmie, i być zabity, a trzeciego dnia zmartwychwstać.
23 Then he said to them all, “If anyone wants to come after me, he must deny himself, take up his cross, and follow me.
Mówił też do wszystkich: Jeśli ktoś chce pójść za mną, niech się wyprze samego siebie, niech bierze swój krzyż każdego dnia i idzie za mną.
24 For whoever wants to save his life will lose it, but whoever loses his life for my sake will save it.
Kto bowiem chce zachować swoje życie, straci je, a kto straci swe życie z mojego powodu, ten je zachowa.
25 For what does it benefit a person if he gains the whole world but loses or forfeits himself?
Bo cóż pomoże człowiekowi, choćby cały świat pozyskał, jeśli samego siebie zatraci lub szkodę poniesie?
26 If anyone is ashamed of me and my words, the Son of Man will be ashamed of him when he comes in his glory and the glory of the Father and the holy angels.
Kto bowiem wstydzi się mnie i moich słów, tego Syn Człowieczy będzie się wstydził, gdy przyjdzie w chwale swojej, Ojca i świętych aniołów.
27 But truly I say to you, there are some standing here who will certainly not taste death until they see the kingdom of God.”
Ale zapewniam was: Niektórzy z tych, co tu stoją, nie zakosztują śmierci, dopóki nie ujrzą królestwa Bożego.
28 About eight days after he had spoken these words, he took Peter, John, and James, and went up on the mountain to pray.
W jakieś osiem dni po tych mowach wziął ze sobą Piotra, Jana i Jakuba i wszedł na górę, aby się modlić.
29 As he was praying, the appearance of his face was altered, and his clothing became dazzling white.
A gdy się modlił, zmienił się wygląd jego oblicza, a jego szaty [stały się] białe i lśniące.
30 And behold, two men were talking with him; they were Moses and Elijah,
A oto rozmawiało z nim dwóch mężów. Byli to Mojżesz i Eliasz.
31 who appeared in glory and were speaking about his departure, which he was about to bring to fulfillment in Jerusalem.
Ukazali się oni w chwale i mówili o jego odejściu, którego miał dokonać w Jerozolimie.
32 Now Peter and those who were with him were heavy with sleep, but when they became fully awake, they saw his glory and the two men standing with him.
A Piotra i tych, którzy z nim byli, zmógł sen. Gdy się obudzili, ujrzeli jego chwałę i tych dwóch mężów, którzy z nim stali.
33 As the men were parting from Jesus, Peter said to him, “Master, it is good for us to be here. Let us make three shelters, one for yoʋ, one for Moses, and one for Elijah,” not knowing what he was saying.
Kiedy oni od niego odeszli, Piotr powiedział do Jezusa: Mistrzu, dobrze nam tu być. Postawmy więc trzy namioty: jeden dla ciebie, jeden dla Mojżesza i jeden dla Eliasza. Nie wiedział bowiem, co mówi.
34 But as he was saying this, a cloud came and overshadowed them, and they were afraid as they entered the cloud.
A gdy on to mówił, pojawił się obłok i zacienił ich. I zlękli się, kiedy oni wchodzili w obłok.
35 Then a voice came from the cloud, saying, “This is my beloved Son; listen to him!”
I rozległ się głos z obłoku: To jest mój umiłowany Syn, jego słuchajcie.
36 When the voice finished speaking, they found that Jesus was alone. The disciples kept silent and did not tell anyone in those days about any of the things they had seen.
Gdy zaś ten głos się rozległ, okazało się, że Jezus jest sam. A oni milczeli i w tych dniach nikomu nie mówili nic o tym, co widzieli.
37 On the next day, when they came down from the mountain, Jesus was met by a large crowd.
Nazajutrz, gdy zeszli z góry, mnóstwo ludzi wyszło mu naprzeciw.
38 And behold, a man from among the crowd cried out, “Teacher, I beg yoʋ to look at my son, for he is my one and only child.
Nagle [jakiś] człowiek z tłumu zawołał: Nauczycielu, proszę cię, spójrz na mego syna, bo to mój jedynak.
39 A spirit seizes him, and he suddenly cries out; it convulses him so that he foams at the mouth. It hardly ever leaves him alone, bruising him severely.
I oto duch dopada go, a on nagle krzyczy. Szarpie nim tak, że się pieni i potłukłszy go, niechętnie od niego odchodzi.
40 I begged yoʋr disciples to cast it out, but they could not.”
I prosiłem twoich uczniów, aby go wypędzili, ale nie mogli.
41 Jesus answered, “O faithless and perverse generation, how long shall I be with you and bear with you? Bring yoʋr son here.”
Wtedy Jezus odpowiedział: O pokolenie bez wiary i przewrotne! Jak długo będę z wami i [jak długo] mam was znosić? Przyprowadź tu swego syna.
42 Now as the boy was approaching, the demon threw him down and shook him with convulsions. But Jesus rebuked the unclean spirit, healed the boy, and gave him back to his father.
A gdy on jeszcze podchodził, powalił go demon i zaczął nim targać. Lecz Jezus zgromił ducha nieczystego, uzdrowił chłopca i oddał go jego ojcu.
43 And they were all astonished at the majesty of God. But while everyone was marveling at all that Jesus had done, he said to his disciples,
I zdumieli się wszyscy potęgą Boga. A gdy się dziwili wszystkiemu, co czynił Jezus, on powiedział do swoich uczniów:
44 “Let these words sink into your ears: The Son of Man is about to be delivered up into the hands of men.”
Przyjmijcie te słowa do waszych uszu, Syn Człowieczy bowiem będzie wydany w ręce ludzi.
45 But they did not understand what this meant. It was concealed from them, so that they could not grasp it, and they were afraid to ask him about it.
Lecz oni nie zrozumieli tych słów i były one zakryte przed nimi, tak że ich nie pojęli, a bali się go o nie zapytać.
46 Now an argument arose among the disciples as to which of them was greater.
Wszczęła się też między nimi dyskusja [o tym], kto z nich jest największy.
47 But Jesus, perceiving the thoughts of their hearts, took a child and placed him by his side.
A Jezus, znając [tę] myśl ich serca, wziął dziecko, postawił je przy sobie;
48 Then he said to them, “Whoever receives this child in my name receives me, and whoever receives me receives him who sent me. For he who is least among you all is the one who will be great.”
I powiedział do nich: Kto przyjmie to dziecko w moje imię, mnie przyjmuje, a kto mnie przyjmie, przyjmuje tego, który mnie posłał. Kto bowiem jest najmniejszy wśród was wszystkich, ten będzie wielki.
49 John responded, “Master, we saw someone casting out demons in yoʋr name, and we told him to stop because he does not follow us.”
Wtedy odezwał się Jan: Mistrzu, widzieliśmy kogoś, kto w twoim imieniu wypędzał demony i zabranialiśmy mu, bo nie chodzi z nami [za tobą].
50 But Jesus said to him, “Do not stop him, for whoever is not against us is for us.”
I powiedział do niego Jezus: Nie zabraniajcie [mu], bo kto nie jest przeciwko nam, ten jest z nami.
51 Now when the days were approaching for Jesus' ascension, he set his face to go to Jerusalem.
A gdy wypełniły się dni, aby został wzięty w górę, [mocno] postanowił udać się do Jerozolimy.
52 He sent messengers on ahead, who went and entered a village of the Samaritans to make preparations for him.
I wysłał przed sobą posłańców. [Poszli więc] i weszli do wioski Samarytan, aby przygotować dla niego [miejsce].
53 But the people there refused to welcome him, because his face was set to go to Jerusalem.
Lecz nie przyjęto go, ponieważ zmierzał do Jerozolimy.
54 When his disciples James and John saw this, they said, “Lord, do yoʋ want us to command fire to come down from heaven and consume them, just like Elijah did?”
A jego uczniowie Jakub i Jan, widząc to, powiedzieli: Panie, czy chcesz, żebyśmy rozkazali, aby ogień zstąpił z nieba i pochłonął ich, jak [to] uczynił Eliasz?
55 But he turned and rebuked them, saying, “You do not know what kind of spirit you belong to.
Lecz [Jezus], odwróciwszy się, zgromił ich i powiedział: Nie wiecie, jakiego jesteście ducha.
56 For the Son of Man did not come to destroy people's lives but to save them.” And they went on to another village.
Syn Człowieczy bowiem nie przyszedł zatracać dusz ludzkich, ale [je] zbawić. I poszli do innej wioski.
57 As they were going along the road, someone said to him, “I will follow yoʋ wherever yoʋ go, Lord.”
Kiedy byli w drodze, ktoś powiedział do niego: Panie, pójdę za tobą, dokądkolwiek się udasz.
58 Jesus said to him, “Foxes have holes, and the birds of the sky have nests, but the Son of Man has nowhere to lay his head.”
Jezus mu odpowiedział: Lisy mają nory, a ptaki niebieskie – gniazda, ale Syn Człowieczy nie ma gdzie położyć głowy.
59 Then Jesus said to another man, “Follow me.” But the man said, “Lord, let me first go and bury my father.”
Do innego zaś powiedział: Pójdź za mną! Ale on rzekł: Panie, pozwól mi najpierw odejść i pogrzebać mego ojca.
60 Jesus said to him, “Let the dead bury their own dead. But yoʋ go and proclaim the kingdom of God.”
Lecz Jezus mu odpowiedział: Niech umarli grzebią swoich umarłych, a ty idź i głoś królestwo Boże.
61 Still another said, “I will follow yoʋ, Lord, but first let me say goodbye to my family.”
Jeszcze inny powiedział: Pójdę za tobą, Panie, ale pozwól mi najpierw pożegnać się z tymi, którzy są w moim domu.
62 But Jesus said to him, “No one who puts his hand to the plow and looks back is fit for the kingdom of God.”
Jezus mu odpowiedział: Nikt, kto przykłada swoją rękę do pługa i ogląda się wstecz, nie nadaje się do królestwa Bożego.
