Proverbs 24
1 Be not thou envious of wicked men, neither crave to be with them;
Nie naśladuj ludzi złych, ani żądaj przebywać z nimi;
2 For, violence, their heart muttereth, and, mischief, their lips do speak.
Albowiem serce ich myśli o drapiestwie, a wargi ich mówią o uciśnieniu.
3 In wisdom, is a house builded, and, in understanding, is it established;
Mądrością bywa dom zbudowany, a roztropnością umocniony.
4 And, in knowledge, chambers are filled, with all acquisitions, costly and fair.
Zaiste przez umiejętność komory napełnione bywają wszelakiemi bogactwami kosztownemi i wdzięcznemi.
5 A wise man, is mighty, and, a man of knowledge, becometh alert in vigour.
Człowiek mądry mocny jest, a mąż umiejętny przydaje siły.
6 Surely, with concerted measures, shalt thou make for thyself war, and, success, lieth in the greatness of the counsellor.
Albowiem przez mądrą radę zwiedziesz bitwę, a wybawienie przez mnóstwo radców mieć będziesz.
7 Unattainable to a foolish man, are the dictates of wisdom, in the gate, he openeth not his mouth.
Wysokie są głupiemu mądrości; w bramie nie otworzy ust swoich.
8 He that deviseth to do mischief, him, shall men call, a master of plots.
Kto myśli źle czynić, tego złośliwym zwać będą.
9 The purpose of folly, is sin, and, an abomination to mankind, is a buffoon.
Zła myśl głupiego jest grzechem, a pośmiewca jest obrzydliwością ludzką.
10 Thou hast been slothful in the day of straitness, Strait, is thy strength.
Jeźli będziesz gnuśnym, tedy w dzień ucisku słaba będzie siła twoja.
11 Deliver thou such as are being led forth to death, and, them who are tottering to slaughter, oh that thou wouldst hold back!
Wybawiaj pojmanych na śmierć; a od tych, którzy idą na stracenie, nie odwracaj się.
12 Though thou say, Lo! we knew not this, Shall not, he that proveth hearts, himself, discern? And, he that formeth thy soul, himself, know? and bring back to a son of earth according to his deed?
Jeźli rzeczesz: Otośmy o tem nie wiedzieli; izali ten, który waży serca, nie rozumie? a ten, który strzeże duszy twojej, nie rozezna? i nie odda człowiekowi według uczynków jego?
13 My son, eat thou honey, because it is good, —and droppings from the comb [because they are] sweet to thy palate:
Jedz miód, synu mój! bo dobry, i plastr słodki podniebieniu twemu;
14 Thus, take knowledge of wisdom, for thine own soul; If thou find it, then there is a future, and, thine expectation, shall not be cut off.
Tak umiejętność mądrości duszy twojej, jeźliże ją znajdziesz; onać będzie nagrodą, a nadzieja twoja nie będzie wycięta.
15 Do not lie in wait, thou lawless man, against the home of the righteous, —neither destroy thou his place of rest;
Nie czyń zasadzki, niezbożniku! na przybytek sprawiedliwego, a nie przeszkadzaj odpocznieniu jego.
16 For, seven times, may the righteous fall and yet arise, but, lawless men, shall stumble into calamity.
Bo choć siedm kroć upada sprawiedliwy, przecie zaś powstaje; ale niezbożni wpadną w nieszczęście.
17 When thine enemy falleth, do not thou rejoice, and, when he stumbleth, let not thy heart exult:
Gdy upadnie nieprzyjaciel twój, nie ciesz się; i gdy się potknie, niech się nie raduje serce twoje;
18 Lest Yahweh see it, and it be wicked in his eyes, and he turn away from him his anger.
Aby snać nie ujrzał Pan, a nie podobałoby się to w oczach jego, i odwróciłby od niego gniew swój na cię.
19 Burn not with vexation against evil doers, be not envious of lawless men;
Nie gniewaj się dla złośników, ani się udawaj za niepobożnymi;
20 For there shall be no future for the wicked, The lamp of the lawless, shall go out.
Boć nie weźmie złośnik nagrody; pochodnia niepobożnych zgaśnie.
21 Revere thou Yahweh, my son, and the king, and, with the fickle, have thou no fellowship;
Synu mój! bój się Pana i króla, a z niestatecznymi nie mięszaj się;
22 For, suddenly, shall arise their calamity; and, the misfortune of their years, who knoweth?
Boć znagła powstanie zginienie ich, a upadek obydwóch któż wie?
23 These things also, concern the wise, To take note of faces in judgment, is not good.
I toć też mądrym należy: wzgląd mieć na osobę u sądu, nie dobra.
24 He that saith to the lawless man, Righteous, thou art, peoples shall denounce him, populations shall curse him;
Tego, który mówi niepobożnemu; Jesteś sprawiedliwy, będą ludzie przeklinać, a narody się nim brzydzić będą.
25 But, to reprovers, one should be pleasant, and, upon them, should come an excellent blessing:
Ale którzy go karzą, szczęśliwi będą, a przyjdzie na nich błogosławieństwo każdego dobrego.
26 Lips, should one kiss with one who answereth in right words.
Pocałują wargi tego, co mówi słowa prawdziwe.
27 Prepare, in the open, thy work, and make ready, in the field, for thyself, Afterwards, shalt thou build thy house.
Rozrządź na polu robotę twoję, a sprawuj pilnie rolę swoję; a potem będziesz budował dom twój.
28 Do not become a needless witness against thy neighbour, so mightest thou open too wide thy lips:
Nie bądź świadkiem lekkomyślnym przeciw bliźniemu swemu, ani czyń łagodnych namów wargami swemi.
29 Do not say—According to what he hath done to me, so, will I do to him, I will repay every one according to his work.
Nie mów: Jako mi uczynił, tak mu uczynię; oddam mężowi temu według uczynku jego.
30 By the field of the sluggard, I passed, and by the vineyard of a man lacking sense;
Szedłem przez pole męża leniwego a przez winnicę człowieka głupiego;
31 And lo! there had come up all over it—thorns, there had covered the face thereof—thistles, and, the stone fence thereof, had been thrown down.
A oto porosła wszędzie ostem; pokrzywy wszystko pokryły, a płot kamienny jej rozwalił się.
32 So I observed it, for myself, I applied my heart, I looked—I accepted correction:
Co ja ujrzawszy złożyłem to do serca mego, a widząc to wziąłem to ku przestrodze.
33 A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to rest:
Trochę się prześpisz, trochę podrzemiesz, trochę złożysz ręce, abyś odpoczywał;
34 So shall come in, as a highwayman, thy poverty, and, thy want, as one armed with a shield.
A wtem ubóstwo twoje przyjdzie jako podróżny, a niedostatek twój jako mąż zbrojny.
