Proverbs 8
1 Doesn't wisdom cry out? Doesn't understanding raise her voice?
Czy mądrość nie woła i rozum nie wydaje swego głosu?
2 On the top of high places by the way, where the paths meet, she stands.
Stoi na szczycie wysokich miejsc, przy drodze, na rozstajach dróg.
3 Beside the gates, at the entry of the city, at the entry doors, she cries aloud:
Przy bramach, przy wjeździe do miasta, przy wejściu, u drzwi woła:
4 "To you men, I call. I send my voice to the sons of humankind.
Do was wołam, o mężowie, mój głos [kieruję] do synów ludzkich.
5 You simple, understand prudence. You fools, be of an understanding heart.
Prości, uczcie się rozwagi, a wy, głupi, bądźcie rozumnego serca.
6 Hear, for I will speak excellent things. The opening of my lips is for right things.
Słuchajcie, bo będę mówił o rzeczach wzniosłych, a wargi moje otworzą się, aby [głosić] prawość.
7 For my mouth speaks truth. Wickedness is an abomination to my lips.
Moje usta bowiem mówią prawdę, a niegodziwością brzydzą się moje wargi.
8 All the words of my mouth are in righteousness. There is nothing crooked or perverse in them.
Sprawiedliwe są wszystkie słowa moich ust; nie ma w nich nic fałszywego ani przewrotnego.
9 They are all plain to him who understands, right to those who find knowledge.
Wszystkie są jasne dla rozumnego i prawe dla tych, którzy znajdują wiedzę.
10 Receive my instruction rather than silver; knowledge rather than choice gold.
Przyjmijcie moje pouczenie zamiast srebra i wiedzę [raczej] niż wyborne złoto.
11 For wisdom is better than rubies. All the things that may be desired can't be compared to it.
Lepsza bowiem jest mądrość niż perły i żadna rzecz, której pragniesz, nie dorówna jej.
12 "I, wisdom, have made prudence my dwelling. Find out knowledge and discretion.
Ja, mądrość, mieszkam z rozwagą i odkrywam wiedzę roztropności.
13 The fear of the LORD is to hate evil. I hate pride, arrogance, the evil way, and the perverse mouth.
Bojaźń PANA to nienawidzić zła. Ja nienawidzę pychy, wyniosłości, złej drogi i ust przewrotnych.
14 Counsel and sound knowledge are mine. I have understanding and power.
Moja [jest] rada i prawdziwa mądrość, ja [jestem] roztropnością i moja jest moc.
15 By me kings reign, and rulers decree justice.
Dzięki mnie królowie rządzą i władcy stanowią sprawiedliwość.
16 By me princes rule; nobles, and all the righteous rulers of the earth.
Dzięki mnie panują władcy i dostojnicy, wszyscy sędziowie ziemi.
17 I love those who love me. Those who seek me diligently will find me.
Miłuję tych, którzy mnie miłują, a ci, którzy szukają mnie pilnie, znajdą mnie.
18 With me are riches, honor, enduring wealth, and prosperity.
Przy mnie [jest] bogactwo i chwała, trwałe bogactwo i sprawiedliwość.
19 My fruit is better than gold, yes, than fine gold; my yield than choice silver.
Mój owoc [jest] lepszy niż złoto, nawet najczystsze złoto, a moje plony [lepsze] niż wyborne srebro.
20 I walk in the way of righteousness, in the midst of the paths of justice;
Prowadzę ścieżką sprawiedliwości, pośród ścieżek sądu;
21 That I may give wealth to those who love me. I fill their treasuries.
Aby tym, którzy mnie miłują, dać w dziedzictwo majątek wieczny i napełnić ich skarbce.
22 "The LORD created me in the beginning of his way, before his works of old.
PAN posiadł mnie na początku swej drogi, przed swymi dziełami, przed wszystkimi czasy.
23 I was set up from everlasting, from the beginning, before the earth existed.
Przed wiekami zostałam ustanowiona, od początku; zanim powstała ziemia;
24 When there were no depths, I was brought forth, when there were no springs abounding with water.
Gdy jeszcze nie było głębin, zostałam zrodzona, kiedy jeszcze nie było źródeł obfitujących w wody.
25 Before the mountains were settled in place, before the hills, I was brought forth;
Zanim góry zostały założone, nim były pagórki, zostałam zrodzona.
26 while as yet he had not made the earth, nor the fields, nor the beginning of the dust of the world.
Gdy jeszcze nie stworzył ziemi ani pól, ani początku prochu okręgu ziemskiego;
27 When he established the heavens, I was there; when he set a circle on the surface of the deep,
Kiedy przygotowywał niebiosa, byłam tam; gdy odmierzał okrąg nad powierzchnią głębi;
28 when he established the clouds above, when the springs of the deep became strong,
Gdy w górze utwierdzał obłoki i umacniał źródła głębin;
29 when he gave to the sea its boundary, that the waters should not violate his commandment, when he marked out the foundations of the earth;
Gdy wyznaczał morzu jego granice, by wody nie przekraczały jego rozkazu, kiedy ustalał fundamenty ziemi;
30 then I was the craftsman by his side. I was a delight day by day, always rejoicing before him,
Byłam wtedy przy nim [jak] wychowanka i byłam [jego] radością każdego dnia, ciesząc się zawsze przed nim;
31 Rejoicing in his whole world. My delight was with the sons of men.
Radując się na okręgu jego ziemi, rozkoszując się synami ludzkimi.
32 "Now therefore, son, listen to me, for blessed are those who keep my ways.
Teraz więc, synowie, słuchajcie mnie, bo błogosławieni są ci, którzy strzegą moich dróg.
33 Hear instruction, and be wise. Do not refuse it.
Słuchajcie pouczeń, nabądźcie mądrości i nie odrzucajcie jej.
34 Blessed is the man who hears me, watching daily at my gates, waiting at my door posts.
Błogosławiony człowiek, który mnie słucha, czuwając u moich wrót każdego dnia i strzegąc odrzwi moich bram.
35 For whoever finds me, finds life, and will obtain favor from the LORD.
Bo kto mnie znajduje, znajduje życie i otrzyma łaskę od PANA.
36 But he who sins against me wrongs his own soul. All those who hate me love death."
Ale kto grzeszy przeciwko mnie, wyrządza krzywdę swojej duszy; wszyscy, którzy mnie nienawidzą, miłują śmierć.
