Proverbs 1
1 THE PROVERBS of Solomon the son of David, king of Israel;
Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
2 To know wisdom and instruction; to comprehend the words of understanding;
Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
3 To receive the discipline of wisdom, justice, and right, and equity;
Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
4 To give prudence to the simple, to the young man knowledge and discretion;
Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
5 That the wise man may hear, and increase in learning, and the man of understanding may attain unto wise counsels;
Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
6 To understand a proverb, and a figure; the words of the wise, and their dark sayings.
Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
7 The fear of the LORD is the beginning of knowledge; but the foolish despise wisdom and discipline.
Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
8 Hear, my son, the instruction of thy father, and forsake not the teaching of thy mother;
Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
9 For they shall be a chaplet of grace unto thy head, and chains about thy neck.
Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
10 My son, if sinners entice thee, consent thou not.
Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
11 If they say: 'Come with us, let us lie in wait for blood, let us lurk for the innocent without cause;
Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
12 Let us swallow them up alive as the grave, and whole, as those that go down into the pit; (Sheol h7585)
Pożremy ich żywcem jak grób, całych, jak zstępujących do dołu; (Sheol h7585)
13 We shall find all precious substance, we shall fill our houses with spoil;
Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
14 Cast in thy lot among us; let us all have one purse' —
Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
15 My son, walk not thou in the way with them, restrain thy foot from their path;
Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
16 For their feet run to evil, and they make haste to shed blood.
Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
17 For in vain the net is spread in the eyes of any bird;
Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
18 And these lie in wait for their own blood, they lurk for their own lives.
Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
19 So are the ways of every one that is greedy of gain; it taketh away the life of the owners thereof.
Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
20 Wisdom crieth aloud in the streets, she uttereth her voice in the broad places;
Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
21 She calleth at the head of the noisy streets, at the entrances of the gates, in the city, she uttereth her words:
Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
22 'How long, ye thoughtless, will ye love thoughtlessness? And how long will scorners delight them in scorning, and fools hate knowledge?
Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
23 Turn you at my reproof; behold, I will pour out my spirit unto you, I will make known my words unto you.
Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
24 Because I have called, and ye refused, I have stretched out my hand, and no man attended,
Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
25 But ye have set at nought all my counsel, and would none of my reproof;
Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
26 I also, in your calamity, will laugh, I will mock when your dread cometh;
Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
27 When your dread cometh as a storm, and your calamity cometh on as a whirlwind; when trouble and distress come upon you.
Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
28 Then will they call me, but I will not answer, they will seek me earnestly, but they shall not find me.
Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
29 For that they hated knowledge, and did not choose the fear of the LORD;
Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
30 They would none of my counsel, they despised all my reproof.
Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
31 Therefore shall they eat of the fruit of their own way, and be filled with their own devices.
Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
32 For the waywardness of the thoughtless shall slay them, and the confidence of fools shall destroy them.
Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
33 But whoso hearkeneth unto me shall dwell securely, and shall be quiet without fear of evil.'
[Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
