Proverbs 21
1 The Lord directs the king's decisions like a stream of water that he sends whichever way he wants.
Serce króla [jest] w ręku PANA [jak] potoki wód; kieruje je, dokąd chce.
2 People think that whatever they do is fine, but the Lord looks at their motives.
Wszelka droga człowieka jest słuszna w jego oczach, ale PAN waży serca.
3 Doing what's right and fair pleases the Lord more than sacrifices.
Czynienie sprawiedliwości i sądu bardziej się podobają PANU niż ofiara.
4 Pride and arrogance are the sins the wicked live by.
Wyniosłe oczy, pyszne serce [i] praca niegodziwych są grzechem.
5 Those who plan ahead and work hard will have plenty, while those who act rashly end up poor.
Myśli pracowitego [przynoszą] pewny dostatek, a [myśli] każdego spieszącego się – niedostatek.
6 Money made by lies is like smoke in the wind—a chase that ends in death.
Gromadzenie skarbów kłamliwym językiem jest przemijającą marnością tych, którzy szukają śmierci.
7 The destruction caused by the wicked will destroy them, for they refuse to do what's right.
Grabież niegodziwych zniszczy ich, bo nie chcą czynić tego, co sprawiedliwe.
8 Guilty people live crooked lives, but the innocent follow straight paths.
Droga człowieka jest przewrotna i obca, ale dzieło czystego jest prawe.
9 It's better to live in a corner of a housetop than to share a whole house with an argumentative wife.
Lepiej mieszkać w kącie dachu niż z kłótliwą żoną w przestronnym domu.
10 Evil people love to do wrong, they don't care what pain they cause anyone.
Dusza niegodziwego pragnie zła, a jego bliźni nie znajduje łaski w jego oczach.
11 When a mocker is punished, an immature person can learn wisdom. When the wise are educated, they gain knowledge.
Gdy się karze szydercę, prosty mądrzeje, a gdy uczą mądrego, przyjmuje wiedzę.
12 The God of justice sees what happens in the homes of the wicked, and brings the wicked down in disaster.
Sprawiedliwy zważa na dom niegodziwego, ale [Bóg] powala niegodziwych za [ich] nieprawość.
13 If you refuse to hear the cries of the poor, your cries won't be heard either.
Kto zatyka swe ucho na wołanie ubogiego, ten sam będzie wołał, a nie zostanie wysłuchany.
14 A gift given in secret calms down anger, and a hidden bribe soothes furious rage.
[Potajemny] dar łagodzi zapalczywość i upominek w zanadrzu uspokaja wielki gniew.
15 When justice is done, the good are happy, but it brings terror to those who do evil.
Radością jest dla sprawiedliwego czynić sąd, a na czyniących nieprawość przyjdzie zniszczenie.
16 Anyone who wanders away from the path of understanding ends up with the dead.
Człowiek, który zbacza z drogi mądrości, odpocznie w zgromadzeniu umarłych.
17 If you love pleasure you'll become poor; if you love wine and olive oil you won't ever be rich.
Kto kocha zabawę, zubożeje, a kto kocha wino i olejek, nie wzbogaci się.
18 The wicked pay the price and not the good; those who are deceitful and not those who live right.
Niegodziwy [będzie] okupem za sprawiedliwego, a przewrotny – za prawych.
19 It's better to live in a desert than with an argumentative and bad-tempered wife.
Lepiej mieszkać na pustyni niż z kłótliwą i gniewliwą żoną.
20 The wise hold on to their wealth and olive oil, but stupid people use up everything they have.
Pożądany skarb i olej [są] w mieszkaniu mądrego, ale głupiec je trwoni.
21 If you pursue goodness and trustworthy love, you'll find life, prosperity, and honor.
Kto podąża za sprawiedliwością i miłosierdziem, znajduje życie, sprawiedliwość i chwałę.
22 The wise can overcome a city belonging to strong warriors, and tear down the fortress they trusted to protect them.
Mądry wdziera się do miasta mocarzy i burzy potęgę ich ufności.
23 If you watch what you say, you can save yourself a lot of trouble.
Kto strzeże swoich ust i języka, strzeże swojej duszy przed utrapieniem.
24 A proud, conceited, mocker—that's the name of those who act with insolent arrogance.
Hardy i pyszny szyderca – oto imię tego, kto działa w pysznym gniewie.
25 Slackers die hungry because they refuse to work.
Pragnienie leniwego zabija [go], bo jego ręce nie chcą pracować.
26 Some people only want more and more all the time, but the good give generously.
Przez cały dzień pożąda on zachłannie, a sprawiedliwy daje i nie szczędzi.
27 The sacrifices given by the wicked are obnoxious, worse still when they're offered with evil motives.
Ofiara niegodziwych budzi odrazę, a cóż dopiero, gdy ją w niegodziwości ofiarują.
28 The lies of a false witness vanish away, but the words of a reliable witness will stand.
Fałszywy świadek zginie, lecz kto słucha, będzie mówił nieustannie.
29 The wicked act as bold as brass, but those who live right consider carefully what they're doing.
Niegodziwy ma upór na twarzy, ale prawy wytycza swoją drogę.
30 Whatever wisdom, understanding, or guidance you may have is nothing before the Lord.
Nie ma mądrości ani rozumu, ani rady przeciwko PANU.
31 You can get your horse ready for battle, but the victory is the Lord's.
Konia przygotowują na dzień bitwy, ale wybawienie zależy od PANA.
