Proverbs 23
1 When thou shalt sit to eat with a prince, consider diligently what is set before thy face.
Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
2 And put a knife to thy throat, if it be so that thou have thy soul in thy own power.
I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
3 Be not desirous of his meats, in which is the bread of deceit.
Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
4 Labour not to be rich: but set bounds to thy prudence.
Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
5 Lift not up thy eyes to riches which thou canst not have: because they shall make themselves wings like those of an eagle, and shall fly towards heaven.
Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
6 Eat not with an envious man, and desire not his meats:
Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
7 Because like a soothsayer, and diviner, he thinketh that which he knoweth not. Eat and drink, will he say to thee: and his mind is not with thee.
Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
8 The meats which thou hadst eaten, thou shalt vomit up: and shalt loose thy beautiful words.
Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
9 Speak not in the ears of fools: because they will despise the instruction of thy speech.
Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
10 Touch not the bounds of little ones: and enter not into the field of the fatherless:
Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
11 For their near kinsman is strong: and he will judge their cause against thee.
Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
12 Let thy heart apply itself to instruction: and thy ears to words of knowledge.
Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
13 Withhold not correction from a child: for if thou strike him with the rod, he shall not die.
Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Będziesz je bił rózgą, a jego duszę ocalisz od piekła. (Sheol h7585)
15 My son, if thy mind be wise, my heart shall rejoice with thee:
Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
16 And my reins shall rejoice, when thy lips shall speak what is right.
I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
17 Let not thy heart envy sinners: but be thou in the fear of the Lord all the day long:
Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
18 Because thou shalt have hope in the latter end, and thy expectation shall not be taken away.
Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
19 Hear thou, my son, and be wise: and guide thy mind in the way.
Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
20 Be not in the feasts of great drinkers, nor in their revellings, who contribute flesh to eat:
Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
21 Because they that give themselves to drinking, and that club together shall be consumed; and drowsiness shall be clothed with rags.
Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
22 Hearken to thy father, that beget thee: and despise not thy mother when she is old.
Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
23 Buy truth, and do not sell wisdom, and instruction, and understanding.
Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
24 The father of the just rejoiceth greatly: he that hath begotten a wise son, shall have joy in him.
Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
25 Let thy father, and thy mother be joyful, and let her rejoice that bore thee.
Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
26 My son, give me thy heart: and let thy eyes keep my ways.
Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
27 For a harlot is a deep ditch: and a strange woman is a narrow pit.
Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
28 She lieth in wait in the way as a robber, and him whom she shall see unwary, she will kill.
Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
29 Who hath woe? whose father hath woe? who hath contentions? who falls into pits? who hath wounds without cause? who hath redness of eyes?
U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
30 Surely they that pass their time in wine, and study to drink of their cups.
Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
31 Look not upon the wine when it is yellow, when the colour thereof shineth in the glass: it goeth in pleasantly,
Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
32 But in the end, it will bite like a snake, and will spread abroad poison like a basilisk.
Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
33 Thy eyes shall behold strange women, and thy heart shall utter perverse things.
Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
34 And thou shalt be as one sleeping in the midst of the sea, and as a pilot fast asleep, when the stern is lost.
I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
35 And thou shalt say: They have beaten me, but I was not sensible of pain: they drew me, and I felt not: when shall I awake, and find wine again?
[Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
