1 Kings 10

1 Then, too, the queen of Sheba, having heard of the fame of Solomon in the name of the Lord, arrived to test him with enigmas.

A gdy królowa Saby usłyszała o sławie Salomona [i] o imieniu PANA, przybyła, aby go przez zagadki poddać próbie.

2 And entering into Jerusalem with a great retinue, and with riches, and with camels carrying aromatics, and with an exceedingly great quantity of gold and precious stones, she went to king Solomon. And she spoke to him all that she held in her heart.

Przybyła do Jerozolimy z bardzo wielkim orszakiem, z wielbłądami niosącymi wonności, bardzo dużo złota i drogocenne kamienie. Gdy przyszła do Salomona, rozmawiała z nim o wszystkim, co leżało jej na sercu.

3 And Solomon taught her, in all the words that she had proposed to him. There was not any word which was able to be hidden from the king, or which he did not answer for her.

Salomon zaś odpowiedział na wszystkie jej pytania. Nie było nic nieznanego królowi, czego nie mógłby jej odpowiedzieć.

4 Then, when the queen of Sheba saw all the wisdom of Solomon, and the house that he had built,

Gdy więc królowa Saby ujrzała całą mądrość Salomona i dom, który zbudował;

5 and the food of his table, and the dwelling places of his servants, and the rows of his ministers, and their apparel, and the cupbearers, and the holocausts that he was offering in the house of the Lord, she had no longer any spirit in her.

A także potrawy jego stołu, siadanie jego sług, stawanie jego służących, ich szaty, jego podczaszych oraz schody, po których wstępował do domu PANA, dech zamarł jej [w piersi];

6 And she said to the king: “The word is true, which I have heard in my own land,

Wtedy przemówiła do króla: Prawdziwa była ta wieść, którą słyszałam w swojej ziemi o twoich dziełach i twojej mądrości.

7 about your words and your wisdom. But I did not believe those who explained it to me, until I went myself and saw it with my own eyes. And I have discovered that the half of it has not been told to me: your wisdom and works are greater than the report that I have heard.

Jednak nie wierzyłam tym słowom, aż przybyłam i zobaczyłam [to] na własne oczy. I oto nie powiedziano mi nawet połowy. Twoja mądrość i [twój] dobrobyt są większe od sławy, o której słyszałam.

8 Blessed are your men, and blessed are your servants, who stand before you always, and who hear your wisdom.

Błogosławieni twoi ludzie, błogosławieni twoi słudzy, którzy zawsze stoją przed tobą i słuchają twojej mądrości.

9 Blessed is the Lord your God, whom you have greatly pleased, and who has placed you upon the throne of Israel. For the Lord loves Israel forever, and he has appointed you as king, so that you may accomplish judgment and justice.”

Niech będzie błogosławiony PAN, twój Bóg, który cię sobie upodobał, aby cię posadzić na tronie Izraela; a ponieważ PAN umiłował Izraela na wieki, ustanowił cię królem, abyś czynił sąd i sprawiedliwość.

10 Then she gave the king one hundred twenty talents of gold, and an exceedingly great amount of aromatics and precious stones. No greater quantity of aromatics was ever again brought forth as these, which the queen of Sheba gave to king Solomon.

Następnie dała królowi sto dwadzieścia talentów złota i bardzo wiele wonności oraz drogocennych kamieni. Nigdy więcej nie przyniesiono tyle wonności, ile królowi Salomonowi dała królowa Saby.

11 Then, too, the navy of Hiram, which carried gold from Ophir, brought an exceedingly great quantity of thyine wood and precious stones from Ophir.

Ponadto okręty Hirama, które przywoziły złoto z Ofiru, przywiozły także z Ofiru wielką ilość drewna sandałowego i drogocennych kamieni.

12 And the king made, from the thyine wood, the posts of the house of the Lord, and of the house of the king, and citharas and lyres for the musicians. No thyine trees of this kind were ever again brought forth or seen, even to the present day.

Z tego drzewa sandałowego król wykonał schody do domu PANA i do domu królewskiego oraz harfy i cytry dla śpiewaków. Nigdy nie sprowadzono takiego drzewa sandałowego i nie widziano aż do dziś.

13 Then king Solomon gave the queen of Sheba all that she desired and requested of him, aside from what he himself had offered to her from his royal bounty. And she returned and went away to her own land, with her servants.

Król Salomon zaś dał królowej Saby wszystko, czego zapragnęła [i] o co poprosiła, nie licząc [tego], co jej dał ze swojej królewskiej hojności. Potem odjechała i wróciła do swojej ziemi razem ze swoimi sługami.

14 Now the weight of the gold that was brought to Solomon each year was six hundred sixty-six talents of gold,

A waga złota, które wpływało do Salomona w ciągu jednego roku, wynosiła sześćset sześćdziesiąt sześć talentów złota;

15 aside from what was brought to him by the men who were over the tributes, and by the merchants, and by those selling every kind of small item, and by all the kings of Arabia, and by the rulers of the land.

Nie licząc tego, [co dostawał] od kupców i handlarzy wonności, i od wszystkich królów arabskich oraz namiestników ziemi.

16 Also, king Solomon made two hundred large shields from the purest gold. He dispensed six hundred shekels of gold for the layers of one shield.

Król Salomon wykonał więc dwieście tarcz z kutego złota. Na każdą tarczę wychodziło sześćset [syklów] złota.

17 And for the three hundred crescent-shaped shields of tested gold, there were three hundred minas of gold covering one shield. And the king placed these in the house of the forest of Lebanon.

[Wykonał] także trzysta puklerzy z kutego złota, używając po trzy miny złota na każdy puklerz. Król umieścił je w domu lasu Libanu.

18 Also, king Solomon made a great throne from ivory. And he clothed it with a great quantity of red gold.

Król również sporządził wielki tron z kości słoniowej i pokrył go czystym złotem.

19 The throne had six steps, and the summit of the throne was rounded in the back section. And there were two hands, on one side and the other, holding the seat. And two lions were standing beside each hand,

Tron [miał] sześć stopni i okrągły szczyt z tyłu. Po obu stronach siedzenia były poręcze, a przy poręczach stały dwa lwy.

20 with twelve little lions standing upon the six steps, on one side and the other. No similar work has been made, ever in any kingdom.

Dwanaście lwów stało na tych sześciu stopniach po obu stronach. Czegoś takiego nie uczyniono w żadnym [innym] królestwie.

21 Moreover, all the vessels from which king Solomon would drink were of gold. And all the items in the house of the forest of Lebanon were of the purest gold. There was no silver, nor was any accounting made of silver in the days of Solomon.

Wszystkie naczynia, których król Salomon używał do picia, były ze złota, a także wszystkie naczynia domu lasu Libanu [były] ze szczerego złota. Nie było nic ze srebra, gdyż nie uważano go za cenne w czasach Salomona.

22 For the navy of the king, once every three years, went with the navy of Hiram by sea to Tarshish, bringing from there gold, and silver, and elephant tusks, and primates, and peacocks.

Królewska flota Tarszisz [była] bowiem na morzu wraz z flotą Hirama. Raz na trzy lata przypływała flota Tarszisz, przywożąc złoto, srebro, kość słoniową, małpy i pawie.

23 And so, king Solomon was magnified above all the kings of the earth in riches and in wisdom.

Tak więc król Salomon przewyższał wszystkich królów ziemi bogactwem i mądrością.

24 And all the earth desired to see the face of Solomon, so as to hear his wisdom, which God had granted to his heart.

I cała ziemia pragnęła zobaczyć Salomona, aby słuchać jego mądrości, którą Bóg włożył w jego serce.

25 And each one brought him gifts, vessels of silver and of gold, clothing and weapons of war, as well as aromatics, and horses, and mules, throughout each year.

Każdy przynosił mu swoje dary: srebrne i złote naczynia, szaty, zbroje, wonności, konie i muły, rokrocznie.

26 And Solomon gathered together the chariots and horsemen. And he had one thousand four hundred chariots, and twelve thousand horsemen. And he placed them in the walled cities, and with the king at Jerusalem.

Salomon nagromadził rydwanów i jeźdźców, tak że miał tysiąc czterysta rydwanów i dwanaście tysięcy jeźdźców, których rozmieścił po miastach rydwanów oraz przy sobie w Jerozolimie.

27 And he caused silver to be as abundant in Jerusalem as stones, and he supplied a multitude of cedars like the sycamores that grow in the plains.

Król sprawił, że srebro w Jerozolimie było jak kamienie, a cedry tak liczne jak sykomory na nizinie.

28 And horses were brought for Solomon from Egypt and from Kue. For the merchants of the king were buying these from Kue. And they paid out the established price.

Sprowadzono też dla Salomona konie z Egiptu i nić lnianą. A kupcy królewscy brali nić lnianą za [ustaloną] cenę.

29 Now a four-horse chariot would be sent from Egypt for six hundred shekels of silver, and a horse for one hundred and fifty. And in this manner, all the kings of the Hittites and of Syria were selling horses.

Rydwan wywożono i sprowadzono z Egiptu za sześćset srebrników, a konia – za sto pięćdziesiąt. W ten sposób wszyscy królowie chetyccy i królowie Syrii dostawali [je] za ich pośrednictwem.