Proverbs 6
1 [My] son, if you become surety for your friend, you shall deliver your hand to an enemy.
Synu mój, jeśli poręczyłeś za swego bliźniego i dałeś porękę za obcego;
2 For a man's own lips become a strong snare to him, and he is caught with the lips of his own mouth.
Związałeś się słowami ust twoich, schwytany jesteś mową twoich ust.
3 [My] son, do what I command you, and deliver yourself; for on your friend's account you are come into the power of evil [men]: faint not, but stir up even your friend for whom you are become surety.
Uczyń więc tak, synu mój, uwolnij się, gdy wpadłeś w ręce swego bliźniego; idź, upokórz się i nalegaj na twego bliźniego.
4 Give not sleep to your eyes, nor slumber with your eyelids;
Nie daj snu swoim oczom i nie pozwól powiekom drzemać.
5 that you may deliver yourself as a doe out of the toils, and as a bird out of a snare.
Uwolnij się jak sarna z rąk [myśliwego] i jak ptak z ręki ptasznika.
6 Go to the ant, O sluggard; and see, and emulate his ways, and become wiser than he.
Idź do mrówki, leniwcze, przypatrz się jej drogom i bądź mądry;
7 For whereas he has no husbandry, nor any one to compel him, and is under no master,
Chociaż nie ma ona wodza ani przełożonego, ani pana;
8 he prepares food for himself in the summer, and lays by abundant store in harvest. Or go to the bee, and learn how diligent she is, and how earnestly she is engaged in her work; whose labours kings and private men use for health, and she is desired and respected by all: though weak in body, she is advanced by honouring wisdom.
To w lecie przygotowuje swój pokarm i gromadzi w żniwa swą żywność.
9 How long will you lie, O sluggard? and when will you awake out of sleep?
Jak długo będziesz leżał, leniwcze? Kiedy wstaniesz ze swego snu?
10 You sleep a little, and you rest a little, and you slumber a short [time], and you fold your arms over your breast a little.
Jeszcze trochę snu, trochę drzemania, trochę założenia rąk, aby zasnąć;
11 Then poverty comes upon you as an evil traveller, and lack as a swift courier: but if you be diligent, your harvest shall arrive as a fountain, and poverty shall flee away as a bad courier.
A twoje ubóstwo przyjdzie jak podróżny i twój niedostatek jak mąż uzbrojony.
12 A foolish man and a transgressor goes in ways that are not good.
Człowiek nikczemny i niegodziwy chodzi z przewrotnością na ustach;
13 And the same winks with the eye, and makes a sign with his foot, and teaches with the beckonings of his fingers.
Mruga swymi oczyma, mówi swymi nogami, wskazuje swymi palcami;
14 [His] perverse heart devises evils: at all times such a one causes troubles to a city.
Przewrotność [jest] w jego sercu, stale knuje zło [i] sieje niezgodę.
15 Therefore his destruction shall come suddenly; overthrow and irretrievable ruin.
Dlatego nagle spadnie na niego nieszczęście; nagle zostanie złamany i pozbawiony ratunku.
16 For he rejoices in all things which God hates, and he is ruined by reason of impurity of soul.
Jest sześć rzeczy, których nienawidzi PAN, siedem budzi w nim odrazę:
17 The eye of the haughty, a tongue unjust, hands shedding the blood of the just;
Wyniosłe oczy, kłamliwy język i ręce, które przelewają krew niewinną;
18 and a heart devising evil thoughts, and feet hastening to do evil, —[are hateful to God].
Serce, które knuje złe myśli; nogi, które spiesznie biegną do zła;
19 An unjust witness kindles falsehoods, and brings on quarrels between brethren.
Fałszywy świadek, który mówi kłamstwa, i ten, który sieje niezgodę między braćmi.
20 [My] son, keep the laws of your father, and reject not the ordinances of your mother:
Synu mój, strzeż przykazania twego ojca i nie odrzucaj prawa twojej matki.
21 but bind them upon your soul continually, and hang them as a chain about your neck.
Przywiąż je na zawsze do serca twego i zawieś je sobie na szyi.
22 Whenever you walk, lead this along and let it be with you; that it may talk with you when you wake.
Gdy będziesz chodził, poprowadzi cię; gdy zaśniesz, strzec cię będzie, a gdy się obudzisz, będzie mówić do ciebie;
23 For the commandment of the law is a lamp and a light; a way of life; reproof also and correction:
Bo przykazanie [jest] pochodnią, prawo światłością, a upomnienia do karności są drogą życia;
24 to keep you continually from a married woman, and from the calumny of a strange tongue.
Aby cię strzegły przed złą kobietą [i] przed gładkim językiem obcej kobiety.
25 Let not the desire of beauty overcome you, neither be you caught by your eyes, neither be captivated with her eyelids.
Nie pożądaj w twoim sercu jej piękności i niech cię nie łowi swymi powiekami.
26 For the value of a harlot is as much as of one loaf; and a woman hunts for the precious souls of men.
Bo dla kobiety nierządnej [zubożeje człowiek] o kawałek chleba, a żona cudzołożna czyha na cenne życie.
27 Shall any one bind fire in his bosom, and not burn his garments?
Czy może ktoś wziąć ogień w zanadrze, a jego szaty się nie spalą?
28 or will any one walk on coals of fire, and not burn his feet?
Czy może ktoś chodzić po rozżarzonych węglach, a jego nogi się nie poparzą?
29 So is he that goes in to a married woman; he shall not be held guiltless, neither any one that touches her.
Tak ten, kto wchodzi do żony swego bliźniego; ktokolwiek ją dotknie, nie będzie bez winy.
30 It is not to be wondered at if one should be taken stealing, for he steals that when hungry he may satisfy his soul:
Nie pogardza się złodziejem, jeśli kradnie, by nasycić swoją duszę, będąc głodnym;
31 but if he should be taken, he shall repay sevenfold, and shall deliver himself by giving all his goods.
Ale [jeśli] go złapią, zwróci siedmiokrotnie [albo] odda cały dobytek swego domu.
32 But the adulterer through lack of sense procures destruction to his soul.
Lecz kto cudzołoży z kobietą, jest pozbawiony rozsądku; kto tak robi, gubi swoją duszę.
33 He endures both pain and disgrace, and his reproach shall never be wiped off.
Znajdzie chłostę i wstyd, a jego hańba nie będzie zmazana.
34 For the soul of her husband is full of jealousy: he will not spare in the day of vengeance.
Bo zazdrość rozpala gniew mężczyzny i nie będzie pobłażał w dniu zemsty.
35 He will not forego [his] enmity for any ransom: neither will he be reconciled for many gifts.
Nie będzie miał względu na żaden okup i nie przyjmie darów, choćbyś najwięcej mu dawał.
