Luke 9
1 And he called his twelve disciples to him, and gave them power and authority over all demons, and to cure diseases:
A [Jezus], przywoławszy swoich dwunastu uczniów, dał im moc i władzę nad wszystkimi demonami i [moc], aby uzdrawiali choroby.
2 and he sent them to preach the kingdom of God, and to heal the sick.
I rozesłał ich, żeby głosili królestwo Boże i uzdrawiali chorych.
3 And he said to them: Take nothing for your journey, neither staff, nor bag, nor bread, nor money; nor have two coats each.
Powiedział też do nich: Nie bierzcie nic na drogę: ani laski, ani torby, ani chleba, ani pieniędzy i nie miejcie dwóch szat.
4 And whatever house you enter, there remain, and thence depart.
A gdy wejdziecie do jakiegoś domu, tam pozostańcie i stamtąd wychodźcie.
5 And whoever will not receive you, when you go out of that city, shake off even the dust from your feet, for a testimony against them.
A jeśli was nie przyjmą, wychodząc z tego miasta, strząśnijcie pył z waszych nóg na świadectwo przeciwko nim.
6 And they departed, and went through every village, preaching the gospel, and performing cures everywhere.
Wyszedłszy więc, obchodzili wszystkie miasteczka, głosząc ewangelię i uzdrawiając wszędzie.
7 And Herod the tetrarch heard of all things that were done by him; and he was perplexed, because it was said by some, that John had risen from the dead;
A o wszystkim, co się przez niego dokonywało, usłyszał tetrarcha Herod i zaniepokoił się, ponieważ niektórzy mówili, że Jan zmartwychwstał;
8 and by some, that Elijah had appeared; and by others, that a prophet of ancient times had risen again.
Inni zaś, że Eliasz się pojawił, a jeszcze inni, że zmartwychwstał któryś z dawnych proroków.
9 And Herod said: John I have beheaded: but who is this, of whom I hear such things? And he desired to see him.
A Herod powiedział: Jana ściąłem. Kim więc jest ten, o którym słyszę takie rzeczy? I chciał go zobaczyć.
10 And the apostles returned, and told him all that they had done. And he took them, and withdrew privately to a desert place, that belonged to a city called Bethsaida.
Kiedy apostołowie wrócili, opowiedzieli mu wszystko, co uczynili. A on, wziąwszy ich ze sobą, odszedł osobno na odludne miejsce koło miasta zwanego Betsaidą.
11 But the multitudes knew it, and followed him; and he received them, and spoke to them of the kingdom of God, and healed those who had need of healing.
Gdy ludzie się o tym dowiedzieli, poszli za nim. On ich przyjął i mówił im o królestwie Bożym, i uzdrawiał tych, którzy potrzebowali uzdrowienia.
12 And the day began to decline; and the twelve came and said to him: Send the multitude away, that they may go into the villages, and the country round about, and lodge, and find food; for we are here in a desert place.
A gdy dzień zaczął się chylić [ku wieczorowi], podeszło do niego dwunastu, mówiąc: Odpraw tłum, aby poszli do okolicznych miasteczek i wsi i znaleźli żywność oraz schronienie, bo jesteśmy tu na pustkowiu.
13 But he said to them: Do you give them food. They replied: We have nothing but five loaves and two fishes, unless we go and buy food for all these people.
Ale on powiedział do nich: Wy dajcie im jeść. A oni odpowiedzieli: Nie mamy nic więcej oprócz pięciu chlebów i dwóch ryb; chyba że pójdziemy i kupimy jedzenie dla tych wszystkich ludzi.
14 For there were about five thousand men. And he said to his disciples: Make them recline in companies of fifty.
Mężczyzn bowiem było około pięciu tysięcy. I powiedział do swoich uczniów: Rozkażcie im usiąść w grupach po pięćdziesięciu.
15 And they did so, and made them all recline.
Uczynili tak i usadowili wszystkich.
16 And he took the five loaves and the two fishes, and looking up to heaven, he blessed them, and broke, and gave them to the disciples, to set before the multitude.
A [on], wziąwszy te pięć chlebów i dwie ryby, spojrzał w niebo, pobłogosławił je, łamał i dawał uczniom, aby kładli przed ludźmi.
17 And they all ate, and were satisfied; and there was taken up what remained to them of the broken pieces, twelve baskets.
I jedli wszyscy do syta. A z kawałków, które im pozostały, zebrano dwanaście koszy.
18 And it came to pass, as he was praying in a retired place, that his disciples were with him; and he asked them, saying: Who do the multitudes say that I am?
I stało się tak, że kiedy modlił się na osobności, a byli z nim uczniowie, zapytał ich: Za kogo mnie ludzie uważają?
19 They answered and said: John the Immerser; but some, Elijah; and others, that some prophet of ancient times has risen again.
A oni odpowiedzieli: Za Jana Chrzciciela, inni za Eliasza, a jeszcze inni [mówią], że zmartwychwstał któryś z dawnych proroków.
20 He said to them: But who do you say that I am? Peter answered and said: The Christ of God.
I powiedział do nich: A wy za kogo mnie uważacie? A Piotr odpowiedział: Za Chrystusa Bożego.
21 And he strictly charged them and commanded them to tell this to no one,
Ale on surowo [ich] napomniał i nakazał, aby nikomu tego nie mówili.
22 saying: The Son of man must suffer many things, and be rejected by the elders and chief priests and scribes, and be put to death, and be raised the third day.
I powiedział: Syn Człowieczy musi wiele cierpieć i zostać odrzucony przez starszych, naczelnych kapłanów i uczonych w Piśmie, i być zabity, a trzeciego dnia zmartwychwstać.
23 And he said to them all: If any one determines to come after me, let him deny himself, and take up his cross, and follow me.
Mówił też do wszystkich: Jeśli ktoś chce pójść za mną, niech się wyprze samego siebie, niech bierze swój krzyż każdego dnia i idzie za mną.
24 For whoever will save his life, shall lose it; but whoever will lose his life for my sake, shall save it.
Kto bowiem chce zachować swoje życie, straci je, a kto straci swe życie z mojego powodu, ten je zachowa.
25 For what will it profit a man, if he gain the whole world, and destroy himself, or be lost?
Bo cóż pomoże człowiekowi, choćby cały świat pozyskał, jeśli samego siebie zatraci lub szkodę poniesie?
26 For whoever will be ashamed of me and my words, of him will the Son of man be ashamed, when he comes in his own glory; and that of the Father, and of the holy angels.
Kto bowiem wstydzi się mnie i moich słów, tego Syn Człowieczy będzie się wstydził, gdy przyjdzie w chwale swojej, Ojca i świętych aniołów.
27 But I say to you, of a truth, there are some of these who stand here that shall not taste of death till they see the kingdom of God.
Ale zapewniam was: Niektórzy z tych, co tu stoją, nie zakosztują śmierci, dopóki nie ujrzą królestwa Bożego.
28 And it came to pass, about eight days after these words, that he took Peter and John and James, and went up into a mountain to pray.
W jakieś osiem dni po tych mowach wziął ze sobą Piotra, Jana i Jakuba i wszedł na górę, aby się modlić.
29 And as he prayed, the appearance of his face was changed, and his raiment became white and glittering.
A gdy się modlił, zmienił się wygląd jego oblicza, a jego szaty [stały się] białe i lśniące.
30 And, behold, two men conversed with him, who were Moses and Elijah;
A oto rozmawiało z nim dwóch mężów. Byli to Mojżesz i Eliasz.
31 they appeared in glory, and spoke of his departure, which he was about to accomplish in Jerusalem.
Ukazali się oni w chwale i mówili o jego odejściu, którego miał dokonać w Jerozolimie.
32 And Peter and those who were with him were heavy with sleep; but having fully awakened, they saw his glory, and the two men that stood with him.
A Piotra i tych, którzy z nim byli, zmógł sen. Gdy się obudzili, ujrzeli jego chwałę i tych dwóch mężów, którzy z nim stali.
33 And it came to pass, that, as they were withdrawing from him, Peter said to Jesus: Master, it is good for us to be here; let us make three tents, one for thee, one for Moses, and one for. Elijah, not knowing what he said.
Kiedy oni od niego odeszli, Piotr powiedział do Jezusa: Mistrzu, dobrze nam tu być. Postawmy więc trzy namioty: jeden dla ciebie, jeden dla Mojżesza i jeden dla Eliasza. Nie wiedział bowiem, co mówi.
34 While he was saying these things, there came a cloud, and it overshadowed them; and they were afraid as those men entered the cloud.
A gdy on to mówił, pojawił się obłok i zacienił ich. I zlękli się, kiedy oni wchodzili w obłok.
35 And there came a voice from the cloud, saying: This is my beloved Son; hear him.
I rozległ się głos z obłoku: To jest mój umiłowany Syn, jego słuchajcie.
36 And when the voice was past, Jesus was found alone. And they kept it secret, and told no one, in those days, any of the things which they had seen.
Gdy zaś ten głos się rozległ, okazało się, że Jezus jest sam. A oni milczeli i w tych dniach nikomu nie mówili nic o tym, co widzieli.
37 And it came to pass, that, on the next day, when they had come down from the mountain, a great multitude met him.
Nazajutrz, gdy zeszli z góry, mnóstwo ludzi wyszło mu naprzeciw.
38 And, behold, a man from the multitude cried out, saying: Teacher, I beseech thee, look upon my son, for he is my only child;
Nagle [jakiś] człowiek z tłumu zawołał: Nauczycielu, proszę cię, spójrz na mego syna, bo to mój jedynak.
39 and, behold, a spirit seizes him, and he suddenly cries out, and it throws him into convulsions, and causes him to foam, and after depriving him of strength, hardly departs from him.
I oto duch dopada go, a on nagle krzyczy. Szarpie nim tak, że się pieni i potłukłszy go, niechętnie od niego odchodzi.
40 And I entreated thy disciples to cast it out; but they were not able.
I prosiłem twoich uczniów, aby go wypędzili, ale nie mogli.
41 And Jesus answering, said: O unbelieving and perverse generation, how long shall I be with you and bear with you! Bring your son hither.
Wtedy Jezus odpowiedział: O pokolenie bez wiary i przewrotne! Jak długo będę z wami i [jak długo] mam was znosić? Przyprowadź tu swego syna.
42 And while he was coming, the demon cast him to the ground, and threw him into convulsions; but Jesus rebuked the unclean spirit, and restored the child to health, and gave him back to his father.
A gdy on jeszcze podchodził, powalił go demon i zaczął nim targać. Lecz Jezus zgromił ducha nieczystego, uzdrowił chłopca i oddał go jego ojcu.
43 And they were all amazed at the mighty power of God. And while they were all wondering at every thing that Jesus did, he said to his disciples:
I zdumieli się wszyscy potęgą Boga. A gdy się dziwili wszystkiemu, co czynił Jezus, on powiedział do swoich uczniów:
44 Let these words sink into your ears; for the Son of man is about to be delivered into the hands of men.
Przyjmijcie te słowa do waszych uszu, Syn Człowieczy bowiem będzie wydany w ręce ludzi.
45 But they did not understand this saying, and it was concealed from them, that they might not understand it; and they were afraid to ask him about this saying.
Lecz oni nie zrozumieli tych słów i były one zakryte przed nimi, tak że ich nie pojęli, a bali się go o nie zapytać.
46 And there arose a contention among them, which of them should be greatest.
Wszczęła się też między nimi dyskusja [o tym], kto z nich jest największy.
47 But Jesus perceived the thought of their heart, and he took a little child, and made it stand by him,
A Jezus, znając [tę] myśl ich serca, wziął dziecko, postawił je przy sobie;
48 and said to them: Whoever will receive this little child on my account, receives me; and whoever will receive me, receives him that sent me. For he that is least among you all, the same shall be great.
I powiedział do nich: Kto przyjmie to dziecko w moje imię, mnie przyjmuje, a kto mnie przyjmie, przyjmuje tego, który mnie posłał. Kto bowiem jest najmniejszy wśród was wszystkich, ten będzie wielki.
49 And John answered and said: Master, we saw a certain one casting out demons in thy name; and we forbade him, because he does not follow with us.
Wtedy odezwał się Jan: Mistrzu, widzieliśmy kogoś, kto w twoim imieniu wypędzał demony i zabranialiśmy mu, bo nie chodzi z nami [za tobą].
50 And Jesus said to him: Forbid him not; for whoever is not against us, is for us.
I powiedział do niego Jezus: Nie zabraniajcie [mu], bo kto nie jest przeciwko nam, ten jest z nami.
51 And it came to pass, as the time for him to be taken up into heaven had fully come, that he set his face steadfastly to go up to Jerusalem.
A gdy wypełniły się dni, aby został wzięty w górę, [mocno] postanowił udać się do Jerozolimy.
52 And he sent messengers before his face; and they went, and entered a village of the Samaritans, to prepare for him.
I wysłał przed sobą posłańców. [Poszli więc] i weszli do wioski Samarytan, aby przygotować dla niego [miejsce].
53 And they did not receive him, because his face was turned toward Jerusalem.
Lecz nie przyjęto go, ponieważ zmierzał do Jerozolimy.
54 And when his disciples James and John saw this, they said: Lord, is it thy will that we command fire to come down from heaven and destroy them, even as Elijah did?
A jego uczniowie Jakub i Jan, widząc to, powiedzieli: Panie, czy chcesz, żebyśmy rozkazali, aby ogień zstąpił z nieba i pochłonął ich, jak [to] uczynił Eliasz?
55 But he turned and rebuked them, and said: You know not of what spirit you are.
Lecz [Jezus], odwróciwszy się, zgromił ich i powiedział: Nie wiecie, jakiego jesteście ducha.
56 And they went to another village.
Syn Człowieczy bowiem nie przyszedł zatracać dusz ludzkich, ale [je] zbawić. I poszli do innej wioski.
57 And it came to pass, as they were going on their journey, that a certain man said to him: Lord, I will follow thee wherever thou shalt go.
Kiedy byli w drodze, ktoś powiedział do niego: Panie, pójdę za tobą, dokądkolwiek się udasz.
58 And Jesus said to him: The foxes have dens, and the birds of the air have roosts, but the Son of man has not where to lay his head.
Jezus mu odpowiedział: Lisy mają nory, a ptaki niebieskie – gniazda, ale Syn Człowieczy nie ma gdzie położyć głowy.
59 And he said to another: Follow me. But he replied: Lord, permit me first to go and bury my father.
Do innego zaś powiedział: Pójdź za mną! Ale on rzekł: Panie, pozwól mi najpierw odejść i pogrzebać mego ojca.
60 Jesus said: Let the dead bury their own dead; but do you go and publish abroad the kingdom of God.
Lecz Jezus mu odpowiedział: Niech umarli grzebią swoich umarłych, a ty idź i głoś królestwo Boże.
61 And another said: I will follow thee, Lord; but first permit me to take leave of those at home.
Jeszcze inny powiedział: Pójdę za tobą, Panie, ale pozwól mi najpierw pożegnać się z tymi, którzy są w moim domu.
62 Jesus said to him: No one that puts his hand to the plow, and looks back, is fit for the kingdom of God.
Jezus mu odpowiedział: Nikt, kto przykłada swoją rękę do pługa i ogląda się wstecz, nie nadaje się do królestwa Bożego.
