Proverbs 18

1 He who desires to separate himself seeks excuses, and rages against all sound wisdom.

Samolub szuka tego, co mu się podoba, i wtrąca się w każdą sprawę.

2 A fool has no delight in understanding, but only that his heart may reveal itself.

Głupi nie ma upodobania w rozumie, lecz w tym, co serce mu objawia.

3 When a wicked man comes, contempt also comes, and with disgrace, reproach.

Gdy przychodzi niegodziwy, przychodzi też pogarda, a z hańbą urąganie.

4 The words of a man's mouth are deep waters. The wellspring of wisdom is a flowing brook.

Słowa ust człowieka są jak głębokie wody, a źródło mądrości jak płynący potok.

5 To respect the person of a wicked man is not good, nor to turn aside a righteous man in judgment.

Niedobrze przez wzgląd na osobę niegodziwą krzywdzić sprawiedliwego w sądzie.

6 A fool's lips enter into contention, and his mouth calls for stripes.

Wargi głupiego wchodzą w spór, a jego usta wołają o razy.

7 A fool's mouth is his destruction, and his lips are the snare of his soul.

Usta głupiego [są] jego zgubą, a jego wargi sidłem jego duszy.

8 The words of a whisperer are as dainty morsels, and they go down into the innermost parts.

Słowa plotkarza są jak rany i przenikają do głębi wnętrzności.

9 He also that is slack in his work is brother to him that is a destroyer.

Kto jest niedbały w pracy, jest bratem marnotrawcy.

10 The name of Jehovah is a strong tower. A righteous man runs into it, and is safe.

Imię PANA [jest] potężną wieżą, sprawiedliwy ucieka do niej i jest bezpieczny.

11 The rich man's wealth is his strong city, and as a high wall in his own imagination.

Zamożność bogacza [jest] jego warownym miastem i jak wysoki mur w jego wyobrażeniu.

12 Before destruction the heart of man is haughty, and before honor is humility.

Przed upadkiem serce człowieka jest wyniosłe, a chwałę poprzedza pokora.

13 He who gives answer before he hears, it is folly and shame to him.

Kto odpowiada, zanim wysłucha, [ujawnia] głupotę i [ściąga na] siebie hańbę.

14 The spirit of a man will sustain his infirmity, but a broken spirit who can bear?

Duch człowieka zniesie jego chorobę, ale któż zniesie strapionego ducha?

15 The heart of a prudent man gets knowledge, and the ear of the wise seeks knowledge.

Serce rozumnego zdobywa wiedzę, a ucho mądrych szuka wiedzy.

16 A man's gift makes room for him, and brings him before great men.

Dar człowieka toruje mu drogę i prowadzi go przed wielkich.

17 He who pleads his case first seems just, but his neighbor comes and searches him out.

Ten, który jest pierwszy w swojej sprawie, [zdaje się] sprawiedliwy, ale przychodzi jego bliźni i sprawdza go.

18 The lot causes contentions to cease, and decides between the mighty.

Los kładzie kres sporom i rozstrzyga między możnymi.

19 A brother offended is harder to be won than a strong city, and such contentions are like the bars of a castle.

Brat obrażony [trudniejszy do zdobycia] niż warowne miasto, a spory są jak rygle w zamku.

20 A man's belly shall be filled with the fruit of his mouth. With the increase of his lips he shall be satisfied.

Owocem swoich ust nasyci człowiek swoje wnętrze, nasyci się plonem swych warg.

21 Death and life are in the power of the tongue, and those who love it shall eat the fruit of it.

Śmierć i życie są w mocy języka, a kto go miłuje, spożyje jego owoc.

22 He who finds a wife finds a good thing, and obtains favor from Jehovah.

Kto znalazł żonę, znalazł coś dobrego i dostąpił łaski od PANA.

23 A poor man uses entreaties, but a rich man answers roughly.

Ubogi prosi pokornie, ale bogaty odpowiada surowo.

24 He who makes many friends does it to his own destruction, but there is a friend who sticks closer than a brother.

Człowiek, który ma przyjaciół, musi obchodzić się z nimi po przyjacielsku, a jest przyjaciel, który przylgnie bardziej niż brat.