< ⳘⲀⲦⲐⲈⲞⲚ 25 >

1 ⲁ̅ ⲧⲟⲧⲉ ⲥⲛⲁϣⲱⲡⲉ ⲉⲥⲧⲛⲧⲱⲛ ⲛϭⲓⲧⲙⲛⲧⲣⲣⲟ ⲛⲙⲡⲏⲩⲉ ⲉⲙⲏⲧⲉ ⲙⲡⲁⲣⲑⲉⲛⲟⲥ. ⲛⲁⲓ ⲛⲧⲁⲩϫⲓ ⲛⲛⲉⲩⲗⲁⲙⲡⲁⲥ ⲁⲩⲉⲓ ⲉⲃⲟⲗ ⲉⲧⲱⲙⲛⲧ ⲉⲡⲁⲧϣⲉⲗⲉⲉⲧ.
ଏଚିବେ଼ଲା ଲାକପୂରୁତି ରା଼ଜି ଦସ ଜା଼ଣା ଡ଼ାଆ ପ଼ଦାୟାଁ ଲେହେଁ ଆ଼ନେ; ଏ଼ୱି ତାମି ଦୀୱଁୟାଁ ଆସାନା ବୀହା ହନେଏଣାଇଁ ବେଟାଆ଼ହାଲି ହାଚୁ ।
2 ⲃ̅ ϯ ⲇⲉ ⲉⲃⲟⲗ ⲛϩⲏⲧⲟⲩ ⲛⲛⲉϩⲉⲛⲥⲟϭ ⲛⲉ ⲁⲩⲱ ϯ ⲛⲛⲉϩⲉⲛⲥⲁⲃⲉ ⲛⲉ.
ଏ଼ୱାସିକା ବିତ୍ରା ପା଼ସା ଜା଼ଣା ବୁଦି ହିଲାଆଗାଟାଇ ଇଞ୍ଜାଁ ପା଼ସା ଜା଼ଣା ବୁଦି ଗାଟାଇ ମାଚୁ ।
3 ⲅ̅ ⲛⲥⲟϭ ⲅⲁⲣ ⲁⲩϫⲓ ⲛⲛⲉⲩⲗⲁⲙⲡⲁⲥ ⲙⲡⲟⲩϫⲓⲛⲉϩ ⲛⲙⲙⲁⲩ.
ବୁଦି ହିଲାଆଗାଟାଇ ତାମି ଦୀୱଁୟାଁ ଅ଼ତୁ ସାମା ଏଟ୍‌କା ନିୟୁଁ ଅ଼ଆତୁ,
4 ⲇ̅ ⲛⲥⲁⲃⲏ ⲇⲉ ⲁⲩϫⲓⲛⲉϩ ϩⲛⲛⲉⲩϩⲛⲁⲁⲩ ⲙⲛⲛⲉⲩⲗⲁⲙⲡⲁⲥ.
ସାମା ବୁଦି ଗାଟାଇ ତାମି ଦୀୱଁୟାଁ ତଲେ ଗା଼ଜୁତା ନିୟୁଁ ଅ଼ହିଁ ହାଚୁ ।
5 ⲉ̅ ⲛⲧⲉⲣⲉϥⲱⲥⲕ ⲇⲉ ⲛϭⲓⲡⲁⲧϣⲉⲗⲉⲉⲧ. ⲁⲩϫⲓⲣⲉⲕⲣⲓⲕⲉ ⲧⲏⲣⲟⲩ ⲁⲩⲱ ⲁⲩⲛⲕⲟⲧⲕ.
ବୀହା ହନେଏସି ୱା଼ନାୟି ୱେ଼ଡ଼ା ଆୟାଲିଏ, ବାରେଜା଼ଣା କଟଣି ହ଼ଚିହିଁ ଡୂରାତୁସ୍ତୁ ।
6 ⲋ̅ ϩⲛⲧⲡⲁϣⲉ ⲇⲉ ⲛⲧⲉⲩϣⲏ ⲉⲓⲥⲟⲩⲥⲙⲉ ⲁⲥϣⲱⲡⲉ ϫⲉ ⲉⲓⲥⲡⲁⲧϣⲉⲗⲉⲉⲧ ⲁⲙⲏⲓⲧⲛ ⲉⲃⲟⲗ ⲉⲧⲱⲙⲛⲧ ⲉⲣⲟϥ.
ସାମା ମାଦି ଲା଼ଆଁୟାଁ ମେହ୍‌ଦୁ ବୀହା ଦାଂଗ୍‌ଣେଏସି ୱା଼ହିମାନେସି, ବେଟାଆ଼ହାଲି ୱା଼ଦୁ ଇଞ୍ଜିଁ ର଼ କାଜା ହା଼ଡା ଆ଼ତେ!
7 ⲍ̅ ⲧⲟⲧⲉ ⲁⲩⲧⲱⲟⲩⲛⲟⲩ ⲛϭⲓⲙⲡⲁⲣⲑⲉⲛⲟⲥ ⲧⲏⲣⲟⲩ ⲉⲧⲙⲙⲁⲩ ⲁⲩⲧⲥⲁⲛⲟ ⲛⲛⲉⲩⲗⲁⲙⲡⲁⲥ.
ଏମ୍ବାଟିଏ ଡ଼ାଆସିକା ନିଙ୍ଗାନା ତାମି ଦୀୱଁୟାଁ ପ୍ରତ୍‌ହୁ ।
8 ⲏ̅ ⲛⲥⲟϭ ⲇⲉ ⲡⲉϫⲁⲩ ⲛⲛⲥⲁⲃⲏ ϫⲉ ⲙⲁ ⲛⲁⲛ ⲉⲃⲟⲗ ϩⲙⲡⲉⲧⲛⲛⲉϩ. ϫⲉ ⲛⲉⲛⲗⲁⲙⲡⲁⲥ ⲛⲁϫⲉⲛⲁ.
ସାମା ବୁଦି ହିଲାଆଗାଟାଇ ବୁଦିଗାଟି ଡ଼ାଆସିକାଣି ଏଲେଇଚୁ, ମୀ ନିୟୁଁ ଇଚାଣି ଲାକା ମାଙ୍ଗେ ହିୟାଦୁ, ଇଚିହିଁ ମା଼ ଦୀୱଁୟାଁ ଡୁମ୍ବାହାଜିମାନୁ ।
9 ⲑ̅ ⲁⲩⲟⲩⲱϣⲃ ⲇⲉ ⲛϭⲓⲛⲥⲁⲃⲏ ⲉⲩϫⲱ ⲙⲙⲟⲥ. ϫⲉ ⲙⲏⲡⲟⲧⲉ ⲛϥⲧⲙⲣⲱϣⲉ ⲉⲣⲟⲛ ⲛⲙⲙⲏⲧⲛ. ⲃⲱⲕ ⲛⲧⲟϥ ⲛⲛⲁϩⲣⲛⲛⲉⲧϯ ⲉⲃⲟⲗ ⲛⲧⲉⲧⲛϣⲱⲡ ⲛⲏⲧⲛ.
ସାମା ବୁଦିଗାଟାୟି ଏଲେଇଚୁ, ଆ଼ଏ ମିଙ୍ଗେ ଅ଼ଡ଼େ ମାଙ୍ଗେତାକି ନିୟୁଁ ଏ଼ଦେଏ, ବାଜାରାତା ହାଜାନା ମିଙ୍ଗେତାକି ନିୟୁଁ କଡା ତାଦୁ ।
10 ⲓ̅ ⲉⲩⲛⲁⲃⲱⲕ ⲇⲉ ⲉϣⲱⲡ ⲁϥⲉⲓ ⲛϭⲓⲡⲁⲧϣⲉⲗⲉⲉⲧ. ⲁⲩⲱ ⲛⲉⲧⲥⲃⲧⲱⲧ ⲁⲩⲃⲱⲕ ⲉϩⲟⲩⲛ ⲛⲙⲙⲁϥ ⲉⲡⲙⲁ ⲛϣⲉⲗⲉⲉⲧ ⲁⲩϣⲧⲁⲙ ⲙⲡⲣⲟ.
୧୦ସାମା ଏ଼ୱି ନିୟୁଁ କଡାଲି ହାଜିମାଚାଟି ହନେଏସି ୱା଼ତେସି; ଇଞ୍ଜାଁ ଆମିନି ଗାଟାଇ ତିୟାରା ଆ଼ହାନା କା଼ଚାମାଚୁ, ଏ଼ୱି ହନେଏଣି ତଲେ ବୀହା ବ଼ଜି ଇଲୁତା ହ଼ଟୁ, ଅ଼ଡ଼େ ଦା଼ରା ସୁଣ୍ତିତେରି ।
11 ⲓ̅ⲁ̅ ⲙⲛⲛⲥⲱⲥ ⲇⲉ ⲁⲩⲉⲓ ⲛϭⲓⲡⲕⲉⲥⲉⲉⲡⲉ ⲙⲡⲁⲣⲑⲉⲛⲟⲥ. ⲉⲩϫⲱ ⲙⲙⲟⲥ ϫⲉ ⲡϫⲟⲉⲓⲥ ⲁⲟⲩⲱⲛ ⲛⲁⲛ.
୧୧ଏଚେଟିଏ ଡା଼ୟୁ ଅ଼ର ଡ଼ାଆ ପ଼ଦାୟାଁ ଜିକେଏ ୱା଼ହାନା ଏଲେଇଚୁ, ଏ଼ ପ୍ରବୁ ଏ଼ ପ୍ରବୁ ମାଙ୍ଗେତାକି ଦା଼ରା ଦେତାମୁ ଇଞ୍ଜିଁ ହା଼ଟିତୁ ।
12 ⲓ̅ⲃ̅ ⲛⲧⲟϥ ⲇⲉ ⲁϥⲟⲩⲱϣⲃ ⲉϥϫⲱ ⲙⲙⲟⲥ ϫⲉ ϩⲁⲙⲏⲛ ϯϫⲱ ⲙⲙⲟⲥ ⲛⲏⲧⲛ ϫⲉ ⲛϯⲥⲟⲟⲩⲛ ⲙⲙⲱⲧⲛ ⲁⲛ.
୧୨ଏଚେଟିଏ ବୀହା ହନେଏସି ଏଲେଇଚେସି, “ନା଼ନୁ ମିଙ୍ଗେ ସାତା ୱେସିମାଞ୍ଜାଇଁ, ନା଼ନୁ ମିଙ୍ଗ ପୁଞ୍ଜାମାଞ୍ଜଅଁ ।”
13 ⲓ̅ⲅ̅ ⲣⲟⲉⲓⲥ ϭⲉ ϫⲉ ⲛⲧⲉⲧⲛⲥⲟⲟⲩⲛ ⲁⲛ ⲙⲡⲉϩⲟⲟⲩ ⲟⲩⲧⲉ ⲧⲉⲩⲛⲟⲩ.
୧୩ଈଦାଆଁତାକି ଜାଗ୍ରାତା ମାଞ୍ଜୁ ଏ଼ ଦିନା କି ଏ଼ ଡଣ୍ତ ଆମ୍ବାଆରି ପୁନଅରି ।
14 ⲓ̅ⲇ̅ ⲛⲑⲉ ⲅⲁⲣ ⲛⲟⲩⲣⲱⲙⲉ ⲉϥⲛⲁⲁⲡⲟⲇⲏⲙⲉⲓ. ⲁϥⲙⲟⲩⲧⲉ ⲉⲛⲉϥϩⲙϩⲁⲗ ⲁϥϯ ⲛⲁⲩ ⲛⲛⲉϥϩⲩⲡⲁⲣⲭⲟⲛⲧⲁ ⲧⲏⲣⲟⲩ.
୧୪ଲାକପୂରୁ ରା଼ଜି ଇଲେତାୟି, ଇଚିହିଁ ହେକ ରା଼ଜି ହାଜିମାନି ର଼ ମାଣ୍‌ସି, ଏ଼ୱାସି ତାନି ହ଼ଲିୟାଙ୍ଗାଣି ହା଼ଟାନା ତାନି ଦ଼ନତି ହେର୍‌ପିତେସି ।
15 ⲓ̅ⲉ̅ ⲟⲩⲁ ⲙⲉⲛ ⲁϥϯ ⲛⲁϥ ⲛϯⲟⲩ ⲛϭⲓⲛϭⲱⲣ. ⲟⲩⲁ ⲇⲉ ⲁϥϯ ⲛⲁϥ ⲛⲥⲛⲁⲩ. ⲟⲩⲁ ⲇⲉ ⲁϥϯ ⲛⲁϥ ⲛⲟⲩⲁ. ⲡⲟⲩⲁ ⲡⲟⲩⲁ ⲕⲁⲧⲁⲧⲉϥϭⲟⲙ ⲁϥⲁⲡⲟⲇⲏⲙⲉⲓ.
୧୫ଏ଼ୱାସି ରଅଣାକି ପା଼ସାମା଼ଣା, ଅ଼ଡ଼େ ରଅଣାକି ରୀ ମା଼ଣା, ଇଞ୍ଜାଁ ଅ଼ଡ଼େ ରଅଣାକି ର଼ ମା଼ଣା ଇଲେକିହିଁ ବାରେତାକି ତାମି ଆ଼ଡିନି ବା଼ଡ଼୍‌ୟୁ ତଲେ ହୀହାନା ହେକ ରା଼ଜିତା ହାଚେସି ।
16 ⲓ̅ⲋ̅ ⲛⲧⲉⲩⲛⲟⲩ ⲇⲉ ⲁϥⲃⲱⲕ ⲛϭⲓⲡⲉⲛⲧⲁϥϫⲓ ⲙⲡϯⲟⲩ ⲛϭⲓⲛϭⲱⲣ ⲁϥⲣϩⲱⲃ ⲛϩⲏⲧⲟⲩ ⲁϥϯϩⲏⲩ ⲛⲕⲉϯⲟⲩ.
୧୬ଆମିନିଗାଟାସି ପା଼ସାମା଼ଣା ବେଟା ଆ଼ହାମାଚେସି, ଏ଼ୱାସି ଏ଼ୱାଆଁ ଅ଼ହାନା ବେ଼ବାରା କିହାନା ଅ଼ଡ଼େ ପା଼ସାମା଼ଣା ଲା଼ବା କିତେସି ।
17 ⲓ̅ⲍ̅ ϩⲟⲙⲟⲓⲱⲥ ⲡⲁⲡⲉⲥⲛⲁⲩ ⲁϥϯϩⲏⲩ ⲛⲕⲉⲥⲛⲁⲩ.
୧୭ଏଲେକିହିଁଏ ଆମିନିଗାଟାସି ରୀ ମା଼ଣା ବେଟା ଆ଼ହାମାଚାସି ଏ଼ୱାସି ଜିକେଏ, ଅ଼ଡ଼େ ରୀ ମା଼ଣା ଲା଼ବା କିତେସି ।
18 ⲓ̅ⲏ̅ ⲡⲉⲛⲧⲁϥϫⲓ ⲇⲉ ⲙⲡⲟⲩⲁ ⲁϥⲃⲱⲕ ⲁϥϣⲓⲕⲉ ϩⲙⲡⲕⲁϩ ⲁϥⲧⲱⲙⲥ ⲙⲡϩⲁⲧ ⲙⲡⲉϥϫⲟⲉⲓⲥ.
୧୮ସାମା ଆମିନିଗାଟାସି ର଼ ମା଼ଣା ବେଟା ଆ଼ହାମାଚେସି, ଏ଼ୱାସି ହାଜାନା ବୂମି କା଼ର୍‌ହାନା ତାନି ସା଼ୱୁକାରି ଟାକାୟାଁଣି ମୁସାନା ଡ଼ୁକ୍‌ହା ଇଟିତେସି ।
19 ⲓ̅ⲑ̅ ⲙⲛⲛⲥⲁⲟⲩⲛⲟϭ ⲇⲉ ⲛⲟⲩⲟⲉⲓϣ ⲁϥⲉⲓ ⲛϭⲓⲡϫⲟⲉⲓⲥ ⲛⲛϩⲙϩⲁⲗ ⲉⲧⲙⲙⲁⲩ ⲁϥϥⲓⲱⲡ ⲛⲙⲙⲁⲩ.
୧୯ହା଼ରେକା ଦିନା ହାଚି ଡା଼ୟୁ ଏ଼ ହ଼ଲିୟାଙ୍ଗାତି ସା଼ୱୁକାରି ୱା଼ହାନା, ଏ଼ୱାରିତଲେ ଲେକା କିତେସି ।
20 ⲕ̅ ⲁϥϯⲡⲉϥⲟⲩⲟⲓ ⲉⲣⲟϥ ⲛϭⲓⲡⲉⲛⲧⲁϥϫⲓ ⲙⲡϯⲟⲩ ⲛϭⲓⲛϭⲱⲣ. ⲁϥⲉⲓⲛⲉ ⲛⲁϥ ⲛⲕⲉϯⲟⲩ ⲛϭⲓⲛϭⲱⲣ ⲉϥϫⲱ ⲙⲙⲟⲥ. ϫⲉ ⲡϫⲟⲉⲓⲥ ϯⲟⲩ ⲛϭⲓⲛϭⲱⲣ ⲛⲉⲛⲧⲁⲕⲧⲁⲁⲩ ⲛⲁⲓ ⲉⲓⲥϩⲏⲏⲧⲉ ⲁⲓϫⲡⲟ ⲛⲕⲉϯⲟⲩ.
୨୦ଅ଼ଡ଼େ ଆମିନିଗାଟାସି ପା଼ସାମା଼ଣା ବେଟା ଆ଼ହାମାଚେସି, ଏ଼ୱାସି ଅ଼ଡ଼େ ପା଼ସାମା଼ଣା ତାଚାନା ଏଲେଇଚେସି, ପ୍ରବୁ ନୀନୁ ନାଙ୍ଗେ ପା଼ସାମା଼ଣା ହୀହାମାଞ୍ଜାତି; ମେହ୍‌ମୁ ନା଼ନୁ ଅ଼ଡ଼େ ପା଼ସାମା଼ଣା ଲା଼ବା କିହାମାଇଁ ।
21 ⲕ̅ⲁ̅ ⲡⲉϫⲁϥ ⲛⲁϥ ⲛϭⲓⲡⲉϥϫⲟⲉⲓⲥ ϫⲉ ⲕⲁⲗⲱⲥ ⲡϩⲙϩⲁⲗ ⲉⲧⲛⲁⲛⲟⲩϥ ⲁⲩⲱ ⲙⲡⲓⲥⲧⲓⲥ. ⲉⲡⲉⲓⲇⲏ ⲛⲉⲕⲛϩⲟⲧ ⲛϩⲛⲕⲟⲩⲓ ϯⲛⲁⲕⲁⲑⲓⲥⲧⲁ ⲙⲙⲟⲕ ⲉϫⲛϩⲁϩ. ⲃⲱⲕ ⲉϩⲟⲩⲛ ⲉⲡⲣⲁϣⲉ ⲙⲡⲉⲕϫⲟⲉⲓⲥ.
୨୧ତାନି ସା଼ୱୁକାରି ତାଙ୍ଗେ ଏଲେଇଚେସି, ଆୟାଁଲେତା ନେହିଁ ଟିକାଣାଗାଟି ହ଼ଲେଏଣାତି, ନୀନୁ ଊଣା କାମାତା ନାମୁ ଗାଟାତି ଆ଼ହାମାଞ୍ଜି, ନା଼ନୁ ନିଙ୍ଗ ହା଼ରେକା କାଜା କାମାତା ହେର୍‌ପାଇଁ, ନୀନୁ ନା଼ ତଲେ ରା଼ହାଁ କିହାଲି ୱା଼ମୁ ।
22 ⲕ̅ⲃ̅ ⲁϥϯⲡⲉϥⲟⲩⲟⲓ ⲉⲣⲟϥ ⲛϭⲓⲡⲁⲡϭⲓⲛϭⲱⲣ ⲥⲛⲁⲩ ⲉϥϫⲱ ⲙⲙⲟⲥ. ϫⲉ ⲡϫⲟⲉⲓⲥ ϭⲓⲛϭⲱⲣ ⲥⲛⲁⲩ ⲛⲉⲛⲧⲁⲕⲧⲁⲁⲩ ⲛⲁⲓ ⲉⲓⲥϩⲏⲏⲧⲉ ⲁⲓϯϩⲏⲩ ⲛⲕⲉⲥⲛⲁⲩ.
୨୨ଅ଼ଡ଼େ ଆମିନିଗାଟାସି ରୀ ମା଼ଣା ବେଟା ଆ଼ହାମାଚେସି, ଏ଼ୱାସି ଜିକେଏ ୱା଼ହାନା ଏଲେଇଚେସି, ଏ଼ ପ୍ରବୁ ନୀନୁ ନାଙ୍ଗେ ରୀ ମା଼ଣା ହୀହାମାଞ୍ଜାତି; ମେହ୍‌ମୁ ନା଼ନୁ ଅ଼ଡ଼େ ରୀ ମା଼ଣା ଲା଼ବା କିହାମାଇଁ ।
23 ⲕ̅ⲅ̅ ⲡⲉϫⲁϥ ⲛⲁϥ ⲛϭⲓⲡⲉϥϫⲟⲉⲓⲥ ϫⲉ ⲕⲁⲗⲱⲥ ⲡϩⲙϩⲁⲗ ⲉⲧⲛⲁⲛⲟⲩϥ ⲁⲩⲱ ⲙⲡⲓⲥⲧⲟⲥ ⲉⲡⲉⲓⲇⲏ ⲛⲉⲕⲛϩⲟⲧ ⲛϩⲛⲕⲟⲩⲓ ϯⲛⲁⲕⲁⲑⲓⲥⲧⲁ ⲙⲙⲟⲕ ⲉϫⲛϩⲁϩ. ⲃⲱⲕ ⲉϩⲟⲩⲛ ⲉⲡⲣⲁϣⲉ ⲙⲡⲉⲕϫⲟⲉⲓⲥ.
୨୩ତାନି ସା଼ୱୁକାରି ଏ଼ୱାଣାଇଁ ଜିକେଏ ଏଲେଇଚେସି, ଆୟାଁଲେତା ନେହିଁ ଇଞ୍ଜାଁ ଟିକାଣାଗାଟି ହ଼ଲେଏଣାତି, ନୀନୁ ଊଣା କାମାତା ନାମୁ ଗାଟାତି ଆ଼ହାମାଞ୍ଜି, ନା଼ନୁ ନିଙ୍ଗ ହା଼ରେକା କାଜା କାମାତା ହେର୍‌ପାଇଁ, ନୀନୁ ନା଼ ତଲେ ରା଼ହାଁ କିହାଲି ୱା଼ମୁ ।
24 ⲕ̅ⲇ̅ ⲁϥϯ ⲙⲡⲉϥⲟⲩⲟⲓ ϩⲱⲱϥ ⲛϭⲓⲡⲉⲛⲧⲁϥϫⲓ ⲙⲡϭⲓⲛϭⲱⲣ ⲉϥϫⲱ ⲙⲙⲟⲥ. ϫⲉ ⲡϫⲟⲉⲓⲥ ⲁⲓⲉⲓⲙⲉ ϫⲉ ⲛⲧⲕⲟⲩⲣⲱⲙⲉ ⲛⲥⲕⲗⲏⲣⲟⲥ. ⲉⲕⲱϩⲥ ⲙⲡⲉⲧⲙⲡⲉⲕϫⲟϥ. ⲁⲩⲱ ⲉⲕⲥⲱⲟⲩϩ ⲉϩⲟⲩⲛ ⲙⲡⲙⲁ ⲉⲧⲙⲡⲉⲕϫⲱⲱⲣⲉ ⲉⲣⲟϥ.
୨୪ଡା଼ୟୁ ର଼ ମା଼ଣା ଟାକାୟାଁ ଅ଼ହାମାଚି ହ଼ଲେଏସି ଏଲେଇଚେସି, ସା଼ୱୁକାରି, ନା଼ନୁ ପୁଞ୍ଜାମାଇଁ, ନୀନୁ ର଼ ଆ଼ଟ୍‌ୱା ହିୟାଁ ଗାଟାତି । ମାଟାଆତି ବୂମିତା ନୀନୁ ଦା଼ଃଆନାତି । ବିଚା ମାଟାଆନା ଆର୍ନା କୂଡ଼ି କିନାତି ।
25 ⲕ̅ⲉ̅ ⲁⲓⲣϩⲟⲧⲉ ⲁⲓⲃⲱⲕ ⲁⲓϩⲱⲡ ⲙⲡⲉⲕϭⲓⲛϭⲱⲣ ϩⲙⲡⲕⲁϩ. ⲉⲓⲥϩⲏⲏⲧⲉ ⲉⲓⲥϩⲏⲏⲧⲉ ⲉⲓⲥⲡⲉⲧⲉⲡⲱⲕ ⲡⲉ.
୨୫ଏ଼ଦାଆଁତାକି ଆଜାହାଁ ନା଼ନୁ ନୀ ଟାକାୟାଁଣି ବୂମିତା ମୁସାନା ଡ଼ୁକ୍‌ହା ଇଟିତେଏଁ; ମେହ୍‌ମୁ ନୀ ଦ଼ନ ନୀନୁ ବେଟାଆ଼ତି ।
26 ⲕ̅ⲋ̅ ⲁϥⲟⲩⲱϣⲃ ⲇⲉ ⲛϭⲓⲡⲉϥϫⲟⲉⲓⲥ ⲉϥϫⲱ ⲙⲙⲟⲥ ⲛⲁϥ ϫⲉ ⲡϩⲙϩⲁⲗ ⲙⲡⲟⲛⲏⲣⲟⲥ ⲁⲩⲱ ⲛⲣⲉϥϫⲛⲁⲁⲩ. ⲉϣϫⲉⲕⲥⲟⲟⲩⲛ ϫⲉ ϯⲱϩⲥ ⲙⲡⲙⲁ ⲉⲧⲙⲡⲉⲓϫⲟϥ. ⲁⲩⲱ ϯⲥⲱⲟⲩϩ ⲉϩⲟⲩⲛ ⲙⲡⲙⲁ ⲉⲧⲙⲡⲉⲓϫⲱⲱⲣⲉ ⲉⲣⲟϥ.
୨୬ସାମା ତାନି ସା଼ୱୁକାରି ଏ଼ୱାଣାଇଁ ଏଲେଇଚେସି, ଆଡ଼େ ଲାଗେଏ ଅ଼ଡ଼େ ନିସ୍ତଗାଟି ହ଼ଲେଏଣାତି, ନା଼ନୁ ଆମ୍ବିୟା ମାଟା ହିଲଅଁ ଏମ୍ବାଆଁ ଦା଼ଃଆନାତେଏଁ, ଇଞ୍ଜାଁ ଆମ୍ବିୟା ଆର୍ନା ଊପ୍‌ହା ହିଲଅଁ ଏମ୍ବାଆଁ କୂଡ଼ି କିନାତେଏଁ, ଈଦାଆଁ ନୀନୁ ପୁଞ୍ଜାମାଚି?
27 ⲕ̅ⲍ̅ ⲛⲉϣϣⲉ ϭⲉ ⲉⲣⲟⲕ ⲡⲉ ⲉⲛⲟⲩϫⲉ ⲙⲡⲁϩⲁⲧ ⲛⲛⲉⲧⲣⲁⲡⲉⲍⲓⲧⲏⲥ. ⲁⲛⲟⲕ ⲇⲉ ⲛⲉⲓⲛⲁⲉⲓ ⲛⲧⲁϫⲓ ⲙⲡⲉⲧⲉⲡⲱⲓ ⲡⲉ ⲙⲛⲧⲉϥⲙⲏⲥⲉ.
୨୭ଆତିହିଁ ବେ଼ବାରା କିନାରି ତା଼ଣା ନା଼ ଟାକାୟାଁ ନୀନୁ ଇଟିନାୟି ମାଚେ; ଆତିହିଁ ନା଼ନୁ ୱା଼ହାନା ଅଡିତଲେ ନା଼ ଦ଼ନ ନା଼ନୁ ବେଟାଆ଼ତେଏଁମା ।
28 ⲕ̅ⲏ̅ ϥⲓ ϭⲉ ⲛⲧⲟⲟⲧϥ ⲙⲡϭⲓⲛϭⲱⲣ ⲛⲧⲉⲧⲛⲧⲁⲁϥ ⲙⲡⲉⲧⲉⲟⲩⲛⲧⲁϥ ⲙⲙⲁⲩ ⲙⲡⲙⲏⲧ ⲛϭⲓⲛϭⲱⲣ.
୨୮ଈଦାଆଁତାକି ଈୱାଣି ତା଼ଣାଟି ଈ ଟାକାୟାଁ ଅ଼ହାନା ଆମିନି ଗାଟାଣାକି ଦସ ମା଼ଣା ମାନୁ ଏ଼ୱାଣାକି ହୀଦୁ ।
29 ⲕ̅ⲑ̅ ⲟⲩⲟⲛ ⲅⲁⲣ ⲛⲓⲙ ⲉⲧⲉⲟⲩⲛⲧⲁϥ ⲥⲉⲛⲁϯ ⲛⲁϥ ⲁⲩⲱ ⲛϥⲣϩⲟⲩⲟ. ⲡⲉⲧⲉⲙⲛⲧⲁϥ ⲇⲉ ⲡⲕⲉⲉⲧⲛⲧⲁϥ ⲥⲉⲛⲁϥⲓⲧϥ ⲛⲧⲟⲟⲧϥ.
୨୯ଇଚିହିଁ ଆମ୍ବାଆରାକି ମାନୁ, ଏ଼ୱାଣାକି ହୀପ୍‌କିଆ଼ନେ, ଇଞ୍ଜାଁ ଏ଼ୱାଣିୱାୟି ହା଼ରେକା ଗାଡିଆ଼ନେ; ସାମା ଆମ୍ବାଆରି ତା଼ଣା ହିଲେଏ, ଏ଼ୱାଣି ତା଼ଣା ଏ଼ନାୟି ମାନେ, ଏ଼ଦାଆଁ ଜିକେଏ ଏ଼ୱାଣି ତା଼ଣାଟି ଅ଼ୱିଆ଼ନେ ।
30 ⲗ̅ ⲁⲩⲱ ⲡϩⲙϩⲁⲗ ⲛⲁⲧϣⲁⲩ ⲛⲧⲉⲧⲛⲛⲟⲩϫⲉ ⲙⲙⲟϥ ⲉⲃⲟⲗ ⲉⲡⲕⲁⲕⲉ ⲉⲧϩⲁⲃⲟⲗ ⲉϥⲛⲁϣⲱⲡⲉ ⲙⲙⲁⲩ ⲛϭⲓⲡⲣⲓⲙⲉ ⲁⲩⲱ ⲡϭⲁϩϭϩ ⲛⲛⲟⲃϩⲉ.
୩୦ଅ଼ଡ଼େ ମୀରୁ ଈ କାମା କିଆଗାଟି ହ଼ଲେଏଣାଇଁ ପାଙ୍ଗାତି ଆନ୍ଦେରିତା ମେତ୍‌ହା ତୁହ୍‌ଦୁ, ଏମ୍ବାଆଁ ଡ଼ୀହିଁ ପାଲ୍‌କା ଟୀଟି କିନେସି ।
31 ⲗ̅ⲁ̅ ϩⲟⲧⲁⲛ ⲇⲉ ⲉϥϣⲁⲛⲉⲓ ⲛϭⲓⲡϣⲏⲣⲉ ⲙⲡⲣⲱⲙⲉ ϩⲣⲁⲓ ϩⲙⲡⲉϥⲉⲟⲟⲩ ⲙⲛⲛⲉϥⲁⲅⲅⲉⲗⲟⲥ ⲧⲏⲣⲟⲩ ⲛⲙⲙⲁϥ. ⲧⲟⲧⲉ ϥⲛⲁϩⲙⲟⲟⲥ ⲉϫⲙⲡⲉⲑⲣⲟⲛⲟⲥ ⲙⲡⲉϥⲉⲟⲟⲩ.
୩୧ମାଣ୍‌ସି ମୀର୍‌ଏସି ଏଚିବେ଼ଲା ବାରେ ଦୂତୁୟାଁ ତଲେ ତାନି କାଜାପା଼ଣାଟି ୱା଼ନେସି, ଏଚିବେ଼ଲା ଏ଼ୱାସି ତାନି ଗାୱୁରମିଗାଟି ସିଂଗାସାଣିତା କୁଗିନେସି,
32 ⲗ̅ⲃ̅ ⲛⲥⲉⲥⲱⲟⲩϩ ⲉϩⲟⲩⲛ ⲙⲡⲉϥⲙⲧⲟ ⲉⲃⲟⲗ ⲛⲛϩⲉⲑⲛⲟⲥ ⲧⲏⲣⲟⲩ ⲛϥⲡⲱⲣϫ ⲙⲙⲟⲟⲩ ⲉⲃⲟⲗ ⲛⲛⲉⲩⲉⲣⲏⲩ ⲛⲑⲉ ⲛⲟⲩϣⲱⲥ ⲛϣⲁϥⲡⲱⲣϫ ⲛⲛⲉⲥⲟⲟⲩ ⲉⲃⲟⲗ ⲛⲛⲃⲁⲁⲙⲡⲉ.
୩୨ଇଞ୍ଜାଁ ତାନି ନ଼କିତା ବାରେ କୂଡ଼ାତି ଲ଼କୁଣି କୂଡ଼ି କିୱିଆ଼ନେ, ଇଞ୍ଜାଁ ମେ଼ଣ୍ତାୟାଁ ଗ଼ଡ଼ୁ ଏ଼ନିକିଁ ଗରିୟାଁ ତା଼ଣାଟି ମେ଼ଣ୍ତାୟାଁଣି ଏଟ୍‌କା କିନେସି, ଏଲେକିହିଁ ଏ଼ୱାସି ଏ଼ୱାରାଇଁ ଏଟ୍‌କା କିହାନା,
33 ⲗ̅ⲅ̅ ⲛⲉⲥⲟⲟⲩ ⲙⲉⲛ ⲛϥⲧⲁϩⲟⲟⲩ ⲉⲣⲁⲧⲟⲩ ϩⲓⲟⲩⲛⲁⲙ ⲙⲙⲟϥ. ⲛⲃⲁⲁⲙⲡⲉ ⲇⲉ ϩⲓϩⲃⲟⲩⲣ ⲙⲙⲟϥ.
୩୩ମେ଼ଣ୍ତାୟାଁଣି ତାନି ଟିଃନି ଟଟତା ଇଞ୍ଜାଁ ଗରିୟାଁଣି ତାନି ଟେ଼ବ୍ରି ଟଟତା ଇଟିନେସି ।
34 ⲗ̅ⲇ̅ ⲧⲟⲧⲉ ϥⲛⲁϫⲟⲟⲥ ⲛϭⲓⲡⲣⲣⲟ ⲛⲛⲉⲧϩⲓⲟⲩⲛⲁⲙ ⲙⲙⲟϥ. ϫⲉ ⲁⲙⲏⲓⲧⲛ ⲛⲉⲧⲥⲙⲁⲙⲁⲁⲧ ⲛⲧⲉⲡⲁⲉⲓⲱⲧ. ⲛⲧⲉⲧⲛⲕⲗⲏⲣⲟⲛⲟⲙⲉⲓ ⲛⲧⲙⲛⲧⲣⲣⲟ ⲛⲧⲁⲩⲥⲃⲧⲱⲧⲥ ⲛⲏⲧⲛ ϫⲓⲛⲉⲧⲕⲁⲧⲁⲃⲟⲗⲏ ⲙⲡⲕⲟⲥⲙⲟⲥ.
୩୪ଏଚିବେ଼ଲା ରାଜା ତାନି ଟିଃନି ଟଟତି ଲ଼କୁଣି ଏଲେଇନେସି, ୱା଼ଦୁ ନା଼ ଆ଼ବାତି ବ଼ର ବେଟା ଆ଼ନାତେରି, ମିଙ୍ଗେତାକି ଦାର୍‌ତି ଗା଼ଡ଼ି ଆ଼ତି ଦିନାଟିଏ ଆମିନି ରା଼ଜି ଗା଼ଡ଼ି କିୱିଆ଼ହାମାନେ ଏମ୍ବାତି ଅଦିକାରା ଆ଼ଦୁ ।
35 ⲗ̅ⲉ̅ ⲁⲓϩⲕⲟ ⲅⲁⲣ ⲁⲧⲉⲧⲛⲧⲙⲟⲓ. ⲁⲓⲉⲓⲃⲉ ⲁⲧⲉⲧⲛⲧⲥⲟⲓ. ⲛⲉⲓⲟ ⲛϣⲙⲙⲟ ⲡⲉ ⲁⲧⲉⲧⲛϣⲟⲡⲧ ⲉⲣⲱⲧⲛ.
୩୫ଇଚିହିଁ ନା଼ନୁ ହାକିଟି ମାଚେଏଁ, ମୀରୁ ନାଙ୍ଗେ ତିଞ୍ଜାଲି ହିୟାତେରି; ଏ଼ସ୍‌କିଟି ମାଚେଏଁ, ନାଙ୍ଗେ ଗସାଲି ଏ଼ୟୁ ହିୟାତେରି; ଏଟ୍‌କା ମାଚେଏଁ ନାଙ୍ଗେ ଆଟ୍‌ହାତେରି;
36 ⲗ̅ⲋ̅ ⲛⲉⲓⲕⲏ ⲕⲁϩⲏⲩ ⲁⲧⲉⲧⲛϯ ϩⲓⲱⲱⲧ. ⲛⲉⲓϣⲱⲛⲉ ⲁⲧⲉⲧⲛϭⲙⲡⲁϣⲓⲛⲉ. ⲛⲉⲓϩⲙⲡⲉϣⲧⲉⲕⲟ ⲡⲉ ⲁⲧⲉⲧⲛⲉⲓ ϣⲁⲣⲟⲓ.
୩୬ନା଼ଗ୍‌ଡ଼ାଟି ମାଚେଏଁ ନାଙ୍ଗେ ହିମ୍ବରି ହୁଚି କିୟାତେରି; ନ଼ମେରି ମାଚେଏଁ ନାଙ୍ଗେ କେର୍‌ହାତେରି; କା଼ୟିଦିତା ମାଚେଏଁ ନାଙ୍ଗେ ବେ଼ଚି ୱା଼ତେରି ।
37 ⲗ̅ⲍ̅ ⲧⲟⲧⲉ ⲥⲉⲛⲁⲟⲩⲱϣⲃ ⲛⲁϥ ⲛϭⲓⲛⲇⲓⲕⲁⲓⲟⲥ ⲉⲩϫⲱ ⲙⲙⲟⲥ. ϫⲉ ⲡϫⲟⲉⲓⲥ ⲛⲧⲁⲛⲛⲁⲩ ⲉⲣⲟⲕ ⲧⲛⲁⲩ ⲉⲕϩⲕⲁⲉⲓⲧ ⲁⲛⲧⲙⲙⲟⲕ. ⲏ ⲉⲕⲟⲃⲉ ⲁⲛⲧⲥⲟⲕ.
୩୭ଏମ୍ବାଟିଏ ଦାର୍ମୁଗାଟାରି ଏ଼ୱାଣାଇଁ ଏଲେଇନେରି, ଏ଼ ପ୍ରବୁ ଏଚେଲା ହାକିଟି ମାନାଣି ମେସାନା ନିଙ୍ଗେ ତିଞ୍ଜାଲି ହିୟାଆତମି? ଏଚେଲା ଏ଼ସ୍‌କି ଆ଼ତାଣି ମେସାନା ଏ଼ୟୁ ହିୟାଆତମି?
38 ⲗ̅ⲏ̅ ⲛⲧⲁⲛⲛⲁⲩ ⲇⲉ ⲉⲣⲟⲕ ⲧⲛⲁⲩ ⲉⲕⲟ ⲛϣⲙⲙⲟ ⲁⲛϣⲟⲡⲕ ⲉⲣⲟⲛ. ⲏ ⲉⲕⲕⲏ ⲕⲁϩⲏⲩ ⲁⲛϯ ϩⲓⲱⲱⲕ.
୩୮ଅ଼ଡ଼େ ଏଚେଲା ଏଟ୍‌କା ମାଚାଣି ମେସାନା ଆଟ୍‌ହାତମି? ଏଚେଲା ନା଼ଗ୍‌ଡ଼ା ମେସାନା ହିମ୍ବରି ହୁଚି କିୟାଆତମି?
39 ⲗ̅ⲑ̅ ⲛⲧⲁⲛⲛⲁⲩ ⲇⲉ ⲉⲣⲟⲕ ⲧⲛⲁⲩ ⲉⲕϣⲱⲛⲉ. ⲏ ⲉⲕϩⲙⲡⲉϣⲧⲉⲕⲟ ⲁⲛⲉⲓ ϣⲁⲣⲟⲕ.
୩୯ଅ଼ଡ଼େ ଏଚେଲା ନ଼ମେରିତା ଇଞ୍ଜାଁ କା଼ୟିଦି ମାନାଣି ମେସାନା ନୀ ତା଼ଣା ୱା଼ତମି?
40 ⲙ̅ ϥⲛⲁⲟⲩⲱϣⲃ ⲇⲉ ⲛϭⲓⲡⲣⲣⲟ ⲛϥϫⲟⲟⲥ ⲛⲁⲩ ϫⲉ ϩⲁⲙⲏⲛ ϯϫⲱ ⲙⲙⲟⲥ ⲛⲏⲧⲛ. ϫⲉ ⲉⲫⲟⲥⲟⲛ ⲁⲧⲉⲧⲛⲁⲁⲥ ⲛⲟⲩⲁ ⲛⲛⲉⲓⲥⲛⲏⲩ ⲉⲧⲥⲟⲃⲕ ⲛⲧⲁⲧⲉⲧⲛⲁⲁⲥ ⲛⲁⲓ.
୪୦ଇଞ୍ଜାଁ ରାଜା ଏ଼ୱାରାଇଁ ଏଲେଇନେସି, ନା଼ନୁ ମିଙ୍ଗେ ସାତା ୱେସିମାଞ୍ଜାଇଁ, ମୀରୁ ନା଼ ଈ ଊଣା ତାୟିୟାଁଇଁ ରଅଣାଇଁ ଏ଼ନାଆଁ କିହାମାଞ୍ଜେରି ଏ଼ ବାରେ ନାଙ୍ଗେତାକି କିହାମାଞ୍ଜାଦେରି ।
41 ⲙ̅ⲁ̅ ⲧⲟⲧⲉ ϥⲛⲁⲟⲩⲱϣⲃ ⲛϥϫⲟⲟⲥ ⲛⲛⲕⲟⲟⲩⲉ ⲉⲧϩⲓϩⲃⲟⲩⲣ ⲙⲙⲟϥ. ϫⲉ ⲥⲁϩⲉⲧⲏⲩⲧⲛ ⲉⲃⲟⲗ ⲙⲙⲟⲓ ⲛⲉⲧⲥϩⲟⲩⲟⲣⲧ ⲉⲧⲥⲁⲧⲉ ⲛϣⲁⲉⲛⲉϩ ⲛⲧⲁⲩⲥⲃⲧⲱⲧⲥ ⲙⲡⲇⲓⲁⲃⲟⲗⲟⲥ ⲙⲛⲛⲉϥⲁⲅⲅⲉⲗⲟⲥ. (aiōnios g166)
୪୧ଏମ୍ବାଟିଏ ତାନି ଟେ଼ବ୍ରି ଦାରିତି ଲ଼କୁଣି ଜିକେଏ ଏଲେଇନେସି, ଆଡ଼େ ମାହାପୂରୁ ତା଼ଣାଟି ବା଼କା ବେଟା ଆ଼ନାତେରି, ନା଼ ନ଼କିଟି ହେକ ଆ଼ହାନା ସୟତାନ ଇଞ୍ଜାଁ ତାନି ଦୂତୁୟାଁକି କିହାମାନି କା଼ଲାକା଼ଲା ଡ଼ୀଞ୍ଜିମାନି ହିଚୁ ଗା଼ଡ଼୍‌ୟୁତା ହାଜୁ । (aiōnios g166)
42 ⲙ̅ⲃ̅ ⲁⲓϩⲕⲟ ⲅⲁⲣ ⲙⲡⲉⲧⲛⲧⲙⲟⲓ. ⲁⲓⲉⲓⲃⲉ ⲙⲡⲉⲧⲛⲧⲥⲟⲓ.
୪୨ଇଚିହିଁ ନା଼ନୁ ହାକିଟି ମାଚେଏଁ ନାଙ୍ଗେ ତିଞ୍ଜାଲି ହିୟାଆତେରି; ଏ଼ସ୍‌କିଟି ମାଚେଏଁ ନାଙ୍ଗେ ଗସାଲି ଏ଼ୟୁ ହିୟାଆତେରି;
43 ⲙ̅ⲅ̅ ⲛⲉⲓⲟ ⲛϣⲙⲙⲟ ⲙⲡⲉⲧⲛϣⲟⲡⲧ ⲉⲣⲱⲧⲛ. ⲛⲉⲓⲕⲏ ⲕⲁϩⲏⲩ ⲙⲡⲉⲧⲛϯ ϩⲓⲱⲱⲧ. ⲛⲉⲓϣⲱⲛⲉ ⲁⲩⲱ ⲉⲓϩⲙⲡⲉϣⲧⲉⲕⲟ. ⲙⲡⲉⲧⲛϭⲙⲡⲁϣⲓⲛⲉ.
୪୩ଏଟ୍‌କା ମାଚାଟି ନାଙ୍ଗେ ଆଟ୍‌ହାଆତେରି; ନା଼ଗ୍‌ଡ଼ା ମାଚାଟି ନାଙ୍ଗେ ହିମ୍ବରି ହୁଚି କିୟାଆତେରି; ନ଼ମେରି ଇଞ୍ଜାଁ କା଼ୟିଦିତା ମାଚାଟି ନାଙ୍ଗେ କେର୍‌ହାଆତେରି ।
44 ⲙ̅ⲇ̅ ⲧⲟⲧⲉ ⲥⲉⲛⲁⲟⲩⲱϣⲃ ϩⲱⲟⲩ ⲟⲛ ⲉⲩϫⲱ ⲙⲙⲟⲥ. ϫⲉ ⲡϫⲟⲉⲓⲥ ⲛⲧⲁⲛⲛⲁⲩ ⲉⲣⲟⲕ ⲧⲛⲁⲩ ⲉⲕϩⲕⲁⲉⲓⲧ. ⲏ ⲉⲕⲟⲃⲉ. ⲏ ⲉⲕⲟ ⲛϣⲙⲙⲟ. ⲏ ⲉⲕⲕⲏ ⲕⲁϩⲏⲩ. ⲏ ⲉⲕϣⲱⲛⲉ. ⲏ ⲉⲕϩⲙⲡⲉϣⲧⲉⲕⲟ ⲙⲡⲉⲛⲇⲓⲁⲕⲟⲛⲉⲓ ⲛⲁⲕ.
୪୪ଏମ୍ବାଟିଏ ଏ଼ୱାରି ଜିକେଏ ଏଲେଇନେରି, ଏ଼ ପ୍ରବୁ ଏଚେଲା ମା଼ମ୍ବୁ ନିଙ୍ଗେ ହାକି କି ଏ଼ସ୍‌କି, ଏଟ୍‌କା କି ନା଼ଗ୍‌ଡ଼ା, ନ଼ମେରି କି କା଼ୟିଦିତା ମାନାଣି ମେସାନା ନିଙ୍ଗେ ସେ଼ବା କିୟାଆତମି?
45 ⲙ̅ⲉ̅ ⲧⲟⲧⲉ ϥⲛⲁⲟⲩⲱϣⲃ ⲛⲁⲩ ⲉϥϫⲱ ⲙⲙⲟⲥ. ϫⲉ ϩⲁⲙⲏⲛ ϯϫⲱ ⲙⲙⲟⲥ ⲛⲏⲧⲛ ϫⲉ ⲉⲫⲟⲥⲟⲛ ⲙⲡⲉⲧⲛⲁⲁⲥ ⲛⲟⲩⲁ ⲛⲛⲉⲓⲕⲟⲩⲓ ⲁⲛⲟⲕ ⲡⲉⲧⲙⲡⲉⲧⲛⲁⲁⲥ ⲛⲁⲓ.
୪୫ଏଚେଟିଏ ରାଜା ଏ଼ୱାରାଇଁ ଏଲେଇନେସି, “ନା଼ନୁ ମିଙ୍ଗେ ସାତା ୱେସିମାଞ୍ଜାଇଁ, ନା଼ ଈ ଊଣା ଲ଼କୁ ବିତ୍ରାଟି ରଅଣାଇଁ କିହାହିଲାଆକି ନାଙ୍ଗେ କିହାମାଞ୍ଜଅତେରି ।
46 ⲙ̅ⲋ̅ ⲛⲁⲓ ⲙⲉⲛ ⲥⲉⲛⲁⲃⲱⲕ ⲉⲩⲕⲟⲗⲁⲥⲓⲥ ⲛϣⲁⲉⲛⲉϩ ⲛⲇⲓⲕⲁⲓⲟⲥ ⲇⲉ ⲛⲧⲟⲟⲩ ⲉⲩⲱⲛϩ ϣⲁⲉⲛⲉϩ. (aiōnios g166)
୪୬ଅ଼ଡ଼େ ଈୱାରି କା଼ଲାକା଼ଲାତି ସା଼ସ୍ତି ବେଟାଆ଼ନେରି, ସାମା ତୀରିଗାଟାରି କା଼ଲାକା଼ଲାତି ଜୀୱୁ ବେଟାଆ଼ନେରି ।” (aiōnios g166)

< ⳘⲀⲦⲐⲈⲞⲚ 25 >