2 Siangpahrang 10

1 Ahab ni, Samaria vah, capa 70 touh a tawn. Jehu ni Samaria vah, Jezreel ka uk e kacuenaw hoi Ahab capanaw kakawkkungnaw koevah,

൧ആഹാബിന് ശമര്യയിൽ എഴുപത് പുത്രന്മാർ ഉണ്ടായിരുന്നു. യേഹൂ യിസ്രായേൽപ്രഭുക്കന്മാർക്കും മൂപ്പന്മാർക്കും ആഹാബിന്റെ പുത്രന്മാരെ വളർത്തിയവർക്കും ശമര്യയിലേക്ക് എഴുത്തുകൾ എഴുതി അയച്ചത് എന്തെന്നാൽ:

2 Hete ca heh nangmouh koe a pha tahma vah na bawipa e capa nangmouh koe kaawm e patetlah rangleng hoi, marang kalup e kho senehmaica hai na tawn awh.

൨“നിങ്ങളുടെ യജമാനന്റെ പുത്രന്മാരും രഥങ്ങളും കുതിരകളും ഉറപ്പുള്ള പട്ടണവും ആയുധങ്ങളും നിങ്ങളുടെ കൈവശം ഉണ്ടല്ലോ.

3 Na bawipa e a capanaw thung dawk kahawi poung e kakuep poung e hah rawi awh nateh, a na pa e bawitungkhung dawk tahung sak awh. Na bawipa imthungkhu, ka tuk e taran hah tuk khai awh telah ca a patawn.

൩ആകയാൽ ഈ എഴുത്ത് നിങ്ങളുടെ അടുക്കൽ എത്തിയാൽ ഉടൻ നിങ്ങളുടെ യജമാനന്റെ പുത്രന്മാരിൽ ഉത്തമനും യോഗ്യനുമായവനെ കണ്ടെത്തി അവന്റെ അപ്പന്റെ സിംഹാസനത്തിൽ ഇരുത്തി നിങ്ങളുടെ യജമാനന്റെ ഗൃഹത്തിനുവേണ്ടി യുദ്ധം ചെയ്യുവിൻ”.

4 Ahnimouh ni a takipoung teh, khenhaw! siangpahrang kahni touh ni hai a khang thai awh hoeh e doeh, maimouh ni bangtelavai khang thai awh vaw telah ati awh.

൪അവരോ ഏറ്റവും ഭയപ്പെട്ടു: “രണ്ടു രാജാക്കന്മാർക്ക് അവനോട് എതിർത്തുനിൽക്കുവാൻ കഴിഞ്ഞില്ലല്ലോ; പിന്നെ നാം എങ്ങനെ നില്ക്കും?” എന്ന് പറഞ്ഞു.

5 Siangpahrang imthungkhu dawk e kahrawikung hoi, khopui kaukkung hoi camonaw kakhenkungnaw ni, Jehu koe vah na san ka tho awh, sak hane kaawm e naw pueng teh, ka sak awh han. Apihai siangpahrang lah ka rawi mahoeh. Nang ni ahawi na tie patetlah hoi sak lawih telah tami a patoun.

൫ആകയാൽ രാജധാനിവിചാരകനും നഗരാധിപതിയും മൂപ്പന്മാരും പുത്രന്മാരെ വളർത്തിയവരും യേഹൂവിന്റെ അടുക്കൽ ആളയച്ച്: “ഞങ്ങൾ നിന്റെ ദാസന്മാർ; ഞങ്ങളോട് കല്പിക്കുന്നതൊക്കെയും ഞങ്ങൾ ചെയ്യാം; ഞങ്ങൾ ഒരുത്തനെയും രാജാവാക്കുന്നില്ല; നിന്റെ ഇഷ്ടംപോലെ ചെയ്തുകൊള്ളുക എന്ന് പറയിച്ചു. അവൻ രണ്ടാമതും എഴുത്ത് എഴുതി: “നിങ്ങൾ എന്റെ പക്ഷം ചേർന്ന് എന്റെ കല്പന കേൾക്കുമെങ്കിൽ നിങ്ങളുടെ യജമാനന്റെ പുത്രന്മാരുടെ തല നാളെ ഈ നേരത്ത് യിസ്രായേലിൽ എന്റെ അടുക്കൽ കൊണ്ടുവരുവിൻ”.

6 Ahnimouh koe, kai koe lah na kambawng awh boilah, kaie kâ na ngai awh hane pawiteh, na bawipa hoi a lû hah tangtho het tuektue a pha hoehnahlan, Jezreel kho kai koevah thokhai awh telah ca bout a patawn. Siangpahrang capanaw teh 70 touh a pha awh. Kho thung e kalentoenaw ahnimouh koe ao awh.

൬എന്നാൽ രാജകുമാരന്മാർ എഴുപത് പേരും തങ്ങളെ വളർത്തുന്ന നഗരപ്രധാനികളോടുകൂടെ ആയിരുന്നു.

7 Ca patawn e a hmu awh teh, telah doeh. Siangpahrang e a capanaw hah a man awh teh 70 touh, abuemlah hoi a thei awh, a lûnaw hah tangthung dawk a rasoup awh teh, Jezreel kho vah ahnimouh koe a patawn awh.

൭ഈ എഴുത്ത് അവരുടെ അടുക്കൽ എത്തിയപ്പോൾ അവർ രാജകുമാരന്മാരെ എഴുപതുപേരെയും കൊന്ന് അവരുടെ തല കൊട്ടയിൽ ആക്കി യിസ്രായേലിൽ അവന്റെ അടുക്കൽ കൊടുത്തയച്ചു.

8 Hahoi laicei a tho teh, siangpahrang capanaw e lû hah a la awh telah a dei. Ahnimouh ni kalupnae longkha kâen nah koevah, hmuen kahni touh lah a pung awh tangtho totouh awm seh atipouh.

൮ഒരു ദൂതൻ വന്ന് അവനോട്: “അവർ രാജകുമാരന്മാരുടെ തല കൊണ്ടുവന്നിരിക്കുന്നു” എന്ന് അറിയിച്ചു. “അവയെ പടിപ്പുരവാതില്ക്കൽ രണ്ടു കൂമ്പാരമായി കൂട്ടി രാവിലെവരെ വച്ചേക്കുവിൻ” എന്ന് അവൻ കല്പിച്ചു.

9 Atangtho hettelah doeh toe. A tâco teh taminaw pueng koe tamikalan doeh khenhaw! ka bawipa teh ka youk teh ka thei ka tang toe. Telah pawiteh, hetnaw pueng he apinimaw a thei vaw.

൯പിറ്റെന്നാൾ രാവിലെ അവൻ പുറത്തു ചെന്നുനിന്ന് സർവ്വജനത്തോടും പറഞ്ഞതെന്തെന്നാൽ: “നിങ്ങൾ നീതിമാന്മാർ; ഞാനോ എന്റെ യജമാനന് വിരോധമായി കൂട്ടുകെട്ടുണ്ടാക്കി അവനെ കൊന്നുകളഞ്ഞു; എന്നാൽ ഇവരെ ഒക്കെയും കൊന്നത് ആർ?

10 BAWIPA ni Ahab imthungkhu kong a dei e, BAWIPA lawk nâtuek hai ayawmlah bawt boi mahoeh tie hah panuek awh.

൧൦ആകയാൽ യഹോവ ആഹാബ് ഗൃഹത്തെക്കുറിച്ച് അരുളിച്ചെയ്ത യഹോവയുടെ വചനങ്ങളിൽ ഒന്നും നിഷ്ഫലമാകുകയില്ല എന്ന് അറിഞ്ഞുകൊള്ളുവിൻ; യഹോവ തന്റെ ദാസനായ ഏലീയാവ് മുഖാന്തരം അരുളിച്ചെയ്തത് നിവർത്തിച്ചിരിക്കുന്നുവല്ലോ”.

11 Hot patetlah Jehu ni Jezreel kho vah, Ahab imthungkhu kaawm e naw hoi a tami kalentoenaw hoi a vaihmanaw pueng hoi buet touh hai hlung laipalah koung a thei awh.

൧൧അങ്ങനെ യേഹൂ യിസ്രയേലിൽ, ആഹാബ് ഗൃഹത്തിൽ, ശേഷിച്ചവരെ ഒക്കെയും അവന്റെ സകലമന്ത്രിമാരേയും ബന്ധുക്കളെയും പുരോഹിതന്മാരെയും ആരും ശേഷിക്കാതെവണ്ണം സംഹരിച്ചുകളഞ്ഞു.

12 Hahoi a thaw teh, a tâcotakhai awh teh, Samaria lah a cei awh. Lam vah tukhoumnaw e hmuen Betheked a pha awh toteh,

൧൨പിന്നെ അവൻ ശമര്യയിൽ ചെന്ന് വഴിയിൽ ഇടയന്മാർ രോമം കത്രിക്കുന്ന വീടിനരികെ എത്തിയപ്പോൾ യേഹൂ

13 Jehu ni, Judah siangpahrang Ahaziah hmaunawnghanaw a hmu. Api nang maw telah a pacei. Ahnimouh ni Ahaziah e hmaunawnghanaw doeh atipouh awh. Siangpahrang e capanaw hoi siangpahrang canunaw e kut ka man awh han telah a pathung awh.

൧൩യെഹൂദാ രാജാവായ അഹസ്യാവിന്റെ സഹോദരന്മാരെ കണ്ടിട്ട്: “നിങ്ങൾ ആർ” എന്ന് ചോദിച്ചു. ഞങ്ങൾ അഹസ്യാവിന്റെ സഹോദരന്മാർ; രാജാവിന്റെയും രാജ്ഞിയുടെയും മക്കളെ വന്ദനം ചെയ്യുവാൻ പോകുകയാകുന്നു” എന്ന് അവർ പറഞ്ഞു.

14 Jehu ni a hring o lah man awh telah ati. Hahoi a hring lah a man awh teh Betheked tangkom teng vah a thei awh, abuemlah 42 touh a pha teh buet touh hai hlung awh hoeh.

൧൪അപ്പോൾ അവൻ: “അവരെ ജീവനോടെ പിടിക്കുവിൻ” എന്ന് കല്പിച്ചു; അവർ അവരെ ജീവനോടെ പിടിച്ചു; അവരെ നാല്പത്തിരണ്ടുപേരെയും രോമം കത്രിക്കുന്ന വീടിന്റെ കളത്തിൽവച്ച് കൊന്നു; അവരിൽ ഒരുത്തനെയും ശേഷിപ്പിച്ചില്ല.

15 Haw hoi a tâco hnukkhu, ama dawn hanlah ka tho e, Rekhab capa Jehonadab hah a hmu awh, a kut a man pouh teh ahni koe nang na tak dawk kalan e lungpouk ka tawn e patetlah na lung pouk alan vaimoe telah atipouh. Jehonadab ni ka lungpouk a lan doeh atipouh. Telah pawiteh na kut sin haw atipouh teh, a kut teh a dâw pouh. Ahnie leng dawkvah pou a kâenkhai.

൧൫അവൻ അവിടെനിന്ന് പുറപ്പെട്ടപ്പോൾ തന്നെ എതിരേൽക്കുവാൻ വരുന്ന രേഖാബിന്റെ മകനായ യോനാദാബിനെ കണ്ട് വന്ദനം ചെയ്ത് അവനോട്: “എന്റെ ഹൃദയം നിന്റെ ഹൃദയത്തോട് ചേർന്നിരിക്കുന്നതുപോലെ നിന്റെ ഹൃദയം പരമാർത്ഥമായിരിക്കുന്നുവോ?” എന്ന് ചോദിച്ചു. അതിന് യോനാദാബ്: “അതെ” എന്ന് പറഞ്ഞു. അങ്ങനെ എങ്കിൽ കൈ തരിക. അവൻ കൈ കൊടുത്തു; അവൻ അവനെ തന്റെ രഥത്തിൽ കയറ്റി.

16 Ahnimouh ni, kai koe tho leih. BAWIPA hanlah kâyawm e hah panuek van telah atipouh. Hahoi amae leng van a kâcui sak.

൧൬“നീ എന്നോടുകൂടെ വന്ന് യഹോവയെക്കുറിച്ച് എനിക്കുള്ള ശുഷ്കാന്തി കാണുക” എന്ന് അവൻ പറഞ്ഞു. അങ്ങനെ അവനെ രഥത്തിൽ കയറ്റി; അവർ ഓടിച്ചുപോയി.

17 Samaria a pha awh toteh, Elijah koevah dei e BAWIPA e a lawk patetlah Samaria kaawm Ahab imthungkhunaw be a thei awh hoeh roukrak teh paloupalou a thei awh.

൧൭ശമര്യയിൽ എത്തിയപ്പോൾ അവൻ ശമര്യയിൽ ആഹാബ് ഗൃഹത്തിൽ ശേഷിച്ചവരെ എല്ലാം യഹോവ ഏലീയാവിനോട് അരുളിച്ചെയ്ത വചനപ്രകാരം സംഹരിച്ചുകളഞ്ഞു.

18 Jehu ni taminaw pueng a kaw teh ahnimouh koe Ahab ni Baal e thaw hah a tawk rawkrak e doeh. Jehu ni pawiteh a tawk katang han doeh.

൧൮പിന്നെ യേഹൂ സകലജനത്തെയും കൂട്ടി അവരോട്: “ആഹാബ് ബാലിനെ അല്പമേ സേവിച്ചുള്ളു; യേഹൂവോ അവനെ അധികം സേവിക്കും.” എന്ന് പറഞ്ഞു

19 Hatdawkvah, Baal koevah, thuengnae kalen poung poe hanelah ka tawn. Pâhma e naw pueng teh apihai hring awh mahoeh telah ati. Hatei Jehu ni Baal kabawknaw pueng hah thei hanlah, huenghai hoi a youk e doeh.

൧൯“ആകയാൽ ബാലിന്റെ സകലപ്രവാചകന്മാരെയും സകലദാസന്മാരെയും സകലപുരോഹിതന്മാരെയും എന്റെ അടുക്കൽ വരുത്തുവിൻ; ഒരുത്തനും വരാതിരിക്കരുത്; ഞാൻ ബാലിന് ഒരു മഹായാഗം കഴിക്കുവാൻ പോകുന്നു; വരാത്തവർ ആരും ജീവനോടിരിക്കയില്ല” എന്ന് കല്പിച്ചു; എന്നാൽ ബാലിന്റെ ആരാധനക്കാരെ നശിപ്പിക്കത്തക്കവണ്ണം യേഹൂ ഈ ഉപായം പ്രയോഗിച്ചു.

20 Jehu ni, Baal hanelah ka lentoe e, kamkhuengnae pathang awh atipouh teh hot teh a pathung awh.

൨൦“ബാലിന് ഒരു വിശുദ്ധസഭായോഗം വിളംബരം ചെയ്യുവീൻ” എന്ന് യേഹൂ കല്പിച്ചു. അവർ അങ്ങനെ വിളംബരം ചെയ്തു.

21 Jehu ni, Isarel ram pueng dawk a patawn teh, Baal kabawknaw pueng teh a tho awh. A pâhma e roeroe awm hoeh, Baal bawkim dawk a kâen awh teh, Baal bawkimpui teh imhmalah takhang koehai imhlei lah totouh yikkawi awh.

൨൧യേഹൂ യിസ്രായേൽ ദേശത്ത് എല്ലായിടത്തും ആളയച്ചതുകൊണ്ട് ബാലിന്റെ സകല ആരാധകരും വന്നു; ഒരുത്തനും വരാതിരുന്നില്ല; അവർ ബാലിന്റെ ക്ഷേത്രത്തിൽ കൂടി; ബാൽക്ഷേത്രം ഒരു അറ്റം മുതൽ മറ്റേഅറ്റം വരെ തിങ്ങി നിറഞ്ഞു.

22 Kamthoupnae hnica ka khenyawnnaw koevah Baal kabawknaw pueng hah, kamthoupnae hni kâkhu sak awh ati. Hottelah kamthoupnae hninaw hah a poe awh.

൨൨അവൻ വസ്ത്രം സൂക്ഷിക്കുന്നവനോട്: “ബാലിന്റെ സകല ആരാധനക്കാർക്കും വസ്ത്രം കൊണ്ടുവന്ന് കൊടുക്ക” എന്ന് കല്പിച്ചു. അവൻ വസ്ത്രം കൊണ്ടുവന്ന് കൊടുത്തു.

23 Jehu teh, Rekhab capa Jehonadab hoi Baal bawkim vah a kâen. Baal kabawknaw pueng koe awi hi vah Baal ka bawk hoeh e Jehovah e tami kaawm payon vaimoe, tawng ei haw kahawicalah khei awh atipouh.

൨൩പിന്നെ യേഹൂവും രേഖാബിന്റെ മകനായ യോനാദാബും ബാലിന്റെ ക്ഷേത്രത്തിൽ കടന്ന് ബാലിന്റെ ആരാധനക്കാരോട്: “ബാലിന്റെ ആരാധനക്കാർ അല്ലാതെ യഹോവയുടെ ആരാധനക്കാർ ആരും ഇവിടെ ഇല്ല എന്ന് ഉറപ്പാക്കുവീൻ” എന്ന് കല്പിച്ചു.

24 Hahoi thuengnae sak hane hoi hmaisawi thuengnae poe hanelah, a kâen awh. Jehu ni alawilah tami 80 touh a kangdue sak teh hete na kut dawk na poe awh e naw heh buet touh haiyah na hlout sak awh pawiteh a hringnae yueng lah na hringnae na sung awh han telah atipouh.

൨൪അവർ ഹനനയാഗങ്ങളും ഹോമയാഗങ്ങളും കഴിക്കുവാൻ അകത്ത് ചെന്നശേഷം യേഹൂ പുറത്ത് എൺപതുപേരെ നിർത്തി: “ഞാൻ നിങ്ങളുടെ കയ്യിൽ ഏല്പിക്കുന്ന ആളുകളിൽ ഒരുവൻ രക്ഷപെട്ടാൽ നിങ്ങളുടെ ജീവൻ അവന്റെ ജീവന് പകരമായിരിക്കും” എന്ന് കല്പിച്ചു.

25 Hmaisawi thuengnae be a poe tahma vah hettelah doeh ao. Jehu ni ransabawi hoi a ransanaw koevah, kâen sin nateh, thet awh lawih. Buet touh boehai hlung han awh atipouh. Tahloi hai koung a tâtueng awh teh ransabawi hoi ransanaw ni he pâmit awh. Hahoi Baal bawkim a onae kho vah a cei awh.

൨൫ഹോമയാഗം കഴിച്ചു തീർന്നപ്പോൾ യേഹൂ കാവൽക്കാരോടും പടനായകന്മാരോടും: “അകത്ത് കടന്ന് അവരെ കൊല്ലുവിൻ; ഒരുത്തനും പുറത്ത് പോകരുത്” എന്ന് കല്പിച്ചു. അങ്ങനെ അവർ വാളിന്റെ വായ്ത്തലയാൽ അവരെ കൊന്നു; കാവൽക്കാരും പടനായകന്മാരും അവരെ പുറത്ത് എറിഞ്ഞുകളഞ്ഞു; ബാല്‍ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ നഗരത്തിൽ ചെന്ന്

26 Baal bawkim dawk kaawm e meikaphawk a la awh teh hmai a sawi awh.

൨൬ബാല്‍ ക്ഷേത്രത്തിലെ വിഗ്രഹസ്തംഭങ്ങൾ പുറത്ത് കൊണ്ടുവന്ന് ചുട്ടുകളഞ്ഞു.

27 Baal talung ung e hah, he a kayei pouh awh. Baal bawkim hah a raphoe awh teh, eiim lah atu totouh a hno awh.

൨൭അവർ ബാൽസ്തംഭത്തെ തകർത്ത് ബാല്‍ ക്ഷേത്രം ഇടിച്ച് അതിനെ വിസർജനസ്ഥലമാക്കിത്തീർത്തു; അത് ഇന്നുവരെ അങ്ങനെ ഇരിക്കുന്നു.

28 Hot patetlah, Jehu ni, Isarel ram hoi Baal teh he a kayei pouh.

൨൮ഇങ്ങനെ യേഹൂ യിസ്രായേലിൽനിന്ന് ബാലിനെ നശിപ്പിച്ചുകളഞ്ഞു.

29 Hatei Isarelnaw hah, ka payon sak e Nabat capa Jeroboam e a payonnae Bethel kho hoi Dan kho kaawm e sui maitocanaw hah pahnawt awh hoeh.

൨൯എങ്കിലും ബേഥേലിലും ദാനിലും ഉണ്ടായിരുന്ന പൊൻകാളക്കുട്ടികളെക്കൊണ്ട് യിസ്രായേലിനെ പാപം ചെയ്യുമാറാക്കിയ നെബാത്തിന്റെ മകനായ യൊരോബെയാമിന്റെ പാപങ്ങൾ യേഹൂ വിട്ടുമാറിയില്ല.

30 BAWIPA ni, Jehu koevah ka mit dawk kakuepcalah na sak teh ka lung hoi ka pouk e patetlah Ahab imthungkhu dawk na sak dawkvah, na capanaw hah se pali totouh Isarelnaw e bawitungkhung dawk a tahung han atipouh.

൩൦യഹോവ യേഹൂവിനോട്: “എനിക്ക് ഇഷ്ടമുള്ളത് നീ നന്നായി ചെയ്തതുകൊണ്ടും എന്റെ ഹിതപ്രകാരം ഒക്കെയും ആഹാബ് ഗൃഹത്തോട് ചെയ്തതുകൊണ്ടും നിന്റെ പുത്രന്മാർ യിസ്രായേലിന്റെ രാജാസനത്തിൽ നാലാം തലമുറവരെ ഇരിക്കും” എന്ന് അരുളിച്ചെയ്തു.

31 Hatei, Jehu ni, Isarel BAWIPA Cathut, kâlawk teh na lungthin abuemlah, na tawm hoeh dawkvah, Jeroboam ni Isarel yonnae a sak sak e yon hah kâhat awh hoeh.

൩൧എങ്കിലും യേഹൂ യിസ്രായേലിന്റെ ദൈവമായ യഹോവയുടെ ന്യായപ്രമാണപ്രകാരം പൂർണ്ണമനസ്സോടുകൂടി നടക്കുന്നതിന് ജാഗ്രത കാണിച്ചില്ല; യിസ്രായേലിനെക്കൊണ്ട് പാപം ചെയ്യിച്ച യൊരോബെയാമിന്റെ പാപങ്ങളെ അവൻ വിട്ടുമാറിയതുമില്ല.

32 Hatnavah BAWIPA ni Isarel hnamthun takhai han a kamtawng toe. Hahoi teh, Hazael ni, Isarelnaw pueng teh pou a tâ toe.

൩൨ആ കാലത്ത് യഹോവ യിസ്രായേൽ രാജ്യത്തിന്റെ ചില ഭാഗങ്ങൾ മുറിച്ചുകളവാൻ തുടങ്ങി; ഹസായേൽ യിസ്രായേലിന്റെ അതിരുകളില്ലായിടവും അവരെ തോല്പിച്ചു.

33 Jordan hoi Kanîtholae ram Gilead ramnaw pueng, Gad, Reuben, Manasseh, hoi Arnon yawn hoi Aroer hoi Gilead hoi Bashan ram totouh a tâ.

൩൩അവൻ യോർദ്ദാന്‍ നദിക്കു കിഴക്ക് ഗാദ്യർ, രൂബേന്യർ, മനശ്ശെയർ എന്നിവരുടെ ദേശമായ ഗിലെയാദ് മുഴുവനും ജയിച്ചടക്കി; അർന്നോൻതോട്ടിനരികെയുള്ള അരോവേർ മുതൽ ഗിലെയാദും ബാശാനും തന്നേ.

34 Jehu tawksaknae, thung dawk hoi kaawm rae naw pueng teh Isarel siangpahrangnaw e setouknae cauk dawk a thut awh nahoehmaw.

൩൪യേഹൂവിന്റെ മറ്റ് വൃത്താന്തങ്ങളും അവൻ ചെയ്തതൊക്കെയും അവന്റെ സകലപരാക്രമപ്രവൃത്തികളും യിസ്രായേൽ രാജാക്കന്മാരുടെ വൃത്താന്തപുസ്തകത്തിൽ എഴുതിയിരിക്കുന്നുവല്ലോ.

35 Hahoi Jehu teh a na mintoenaw koe a kâhat. Samaria vah a pakawp awh. A capa Zehoahaz ni a yueng lah a uk.

൩൫യേഹൂ തന്റെ പിതാക്കന്മാരെപ്പോലെ നിദ്രപ്രാപിച്ചു; അവനെ ശമര്യയിൽ അടക്കം ചെയ്തു. അവന്റെ മകനായ യെഹോവാഹാസ് അവന് പകരം രാജാവായി.

36 Hatnavah, Samaria vah Jehu ni Isarel kum 28 touh thung a uk.

൩൬യേഹൂ ശമര്യയിൽ യിസ്രായേലിനെ വാണകാലം ഇരുപത്തെട്ട് സംവത്സരം ആയിരുന്നു.