Panultihon 6

1 Anak ko, kong ikaw mahimong magpapasalig alang sa imong isigkatawo, Kong ikaw sa imong mga kamot makadagmal sa usa ka dumuloong;

My son, if thou be surety for thy friend, thou hast engaged fast thy hand to a stranger.

2 Ikaw nabitik tungod sa mga pulong sa imong baba, Ikaw nadakpan tungod sa mga pulong sa imong baba.

Thou art ensnared with the words of thy mouth, and caught with thy own words.

3 Buhata kini karon, anak ko, ug gumawas ka sa imong kaugalingon, Sanglit ikaw nagapus sa kamot sa imong isigkatawo: Lakaw, magpaubos ka sa imong kaugalingon, ug magpakilooy sa imong isigkatawo;

Do therefore, my son, what I say, and deliver thyself: because thou art fallen into the hand of thy neighbour. Run about, make haste, stir up thy friend:

4 Ayaw paghatagi ug katulog ang imong mga mata, Ni paghinanok ang imong mga tabon-tabon;

Give not sleep to thy eyes, neither let thy eyelids slumber.

5 Gumawas ka sa imong kaugalingon ingon sa usa ka lagsaw gikan sa kamot sa mangangayam, Ug ingon sa usa ka langgam gikan sa kamot sa mangangayam sa langgam.

Deliver thyself as a doe from the hand, and as a bird from the hand of the fowler.

6 Umadto ka sa olmigas, ikaw nga tapulan; Palandunga ang iyang mga dalan, ug pagmaalamon:

Go to the ant, O sluggard, and consider her ways, and learn wisdom:

7 Nga bisan walay pangulo, Capatas, kun punoan,

Which, although she hath no guide, nor master, nor captain,

8 Nagaandam sa iyang kalan-on sa ting-init, Ug nagahipos sa iyang makaon sa ting-ani.

Provideth her meat for herself in the summer, and gathereth her food in the harvest.

9 Unsa ang kadugayon nga ikaw matulog, Oh tapulan? Anus-a ka mobangon gikan sa imong pagkatulog?

How long wilt thou sleep, O sluggard? when wilt thou rise out of thy sleep?

10 Usa ka diyutay nga pagkatulog, usa ka diyutay nga paghinanok, Usa ka diyutay nga pagkiyugpos sa mga kamot aron sa pagkatulog:

Thou wilt sleep a little, thou wilt slumber a little, thou wilt fold thy hands a little to sleep:

11 Busa ang imong pagkakabus modangat ingon sa usa ka tulisan, Ug ang imong kawalad-on ingon sa usa ka tawo nga may hinagiban.

And want shall come upon thee, as a traveller, and poverty as a man armed. But if thou be diligent, thy harvest shall come as a fountain, and want shall flee far from thee.

12 Usa ka tawo nga walay hinungdan, usa ka tawo sa kasal-anan, Mao siya nga nagalakat nga may usa ka masukihong baba;

A man that is an apostate, an unprofitable man, walketh with a perverse mouth,

13 Nga nagapangidhat sa iyang mga mata, nga namulong uban sa iyang mga tiil, Nga nagabuhat ug mga ilhanan uban sa iyang mga tudlo;

He winketh with the eyes, presseth with the foot, speaketh with the finger.

14 Sa kang kinsang kasingkasing anaa ang pagkamasukihon, Nga nagalalang ug dautan sa kanunay, Nga nagapugas sa pagpakiglalis.

With a wicked heart he deviseth evil, and at all times he soweth discord.

15 Busa ang iyang kalisdanan modangat sa hinanali; Sa usa ka hinanali siya mabungkag, ug nga niana walay arang ikatabang.

To such a one his destruction shall presently come, and he shall suddenly be destroyed, and shall no longer have any remedy.

16 Adunay unom ka butang nga gidumtan ni Jehova; Oo, pito nga maoy dulumtanan niya:

Six things there are, which the Lord hateth, and the seventh his soul detesteth:

17 Mapahitas-ong mga mata, usa ka dila nga bakakon, Ug mga kamot nga nag-ula sa dugo nga inocente;

Haughty eyes, a lying tongue, hands that shed innocent blood,

18 Usa ka kasingkasing nga nagalalang sa dautang mga tinguha, Mga tiil nga matulin nga modalagan ngadto sa binilyako,

A heart that deviseth wicked plots, feet that are swift to run into mischief,

19 Usa ka bakakon nga saksi nga nagapamulong ug mga bakak, Ug kadto nga nagapugas sa pagkalalis sa mga kaigsoonan.

A deceitful witness that uttereth lies, and him that soweth discord among brethren.

20 Anak ko, bantayi ang sugo sa imong amahan, Ug ayaw pagbiyai ang balaod sa imong inahan:

My son, beep the commandments of thy father, and forsake not the law of thy mother.

21 Bugkuson mo sila kanunay sa imong kasingkasing; Ibaligtos sila sa imong liog.

Bind them in thy heart continually, and put them about thy neck.

22 Sa diha nga ikaw magalakaw, kini magatultol kanimo; Sa diha nga ikaw matulog, kini magabantay kanimo; Ug sa diha nga ikaw mahigmata kini makigsulti kanimo.

When thou walkest, let them go with thee: when thou sleepest, let them keep thee; and when thou awakest, talk with them.

23 Kay ang sugo maoy usa ka lamparahan; ug ang balaod maoy suga; Ug ang pagbadlong sa pahamatngon maoy dalan sa kinabuhi:

Because the commandment is a lamp, and the law a light, and reproofs of instruction are the way of life:

24 Sa pagpalikay kanimo gikan sa dautang babaye, Gikan sa pag-uloulo sa dila sa dumuloong.

That they may keep thee from the evil woman, and from the flattering tongue of the stranger.

25 Ayaw kaibug sa iyang kaanyag diha sa imong kasingkasing; Ni pabihag ikaw kaniya uban sa mga tabontabon sa iyang mga mata.

Let not thy heart covet her beauty, be not caught with her winks:

26 Kay tungod sa usa ka babaye nga bigaon ang usa ka tawo mataral lamang ngadto sa usa ka tipak nga tinapay; Ug ang babayeng mananapaw mangita alang sa bililhon nga kinabuhi.

For the price of a harlot is scarce one loaf: but the woman catcheth the precious soul of a man.

27 Makadala ba ang usa ka tawo ug kalayo sa iyang sabakan, Ug ang iyang mga sapot dili ba masunog?

Can a man hide fire in his bosom, and his garments not burn?

28 Kun makalakat ba ang usa ka tawo ibabaw sa mainit nga mga baga, Ug ang iyang mga tiil dili ba mapagtong?

Or can he walk upon hot coals, and his feet not be burnt?

29 Busa siya nga moadto sa asawa sa iyang isigkatawo; Bisan kinsa nga makapanghilabut kaniya dili gayud makagawas sa silot.

So he that goeth in to his neighbour’s wife, shall not be clean when he shall touch her.

30 Ang mga tawo dili magatamay sa usa ka kawatan, kong siya mangawat Aron sa pagtagbaw sa iyang kaugalingon sa diha nga siya pagagutom:

The fault is not so great when a man hath stolen: for he stealeth to fill his hungry soul:

31 Apan kong siya hidakpan, magauli siya sa pito ka pilo nga gidaghanon; Siya magahatag sa tanan niyang manggad sa iyang balay.

And if he be taken he shall restore sevenfold, and shall give up all the substance of his house.

32 Siya nga makapanapaw sa usa ka babaye maoy tawong walay salabutan: Siya nagabuhat niini aron sa paglaglag sa iyang kaugalingong kalag.

But he that is an adulterer, for the folly of his heart shall destroy his own soul:

33 Ang mga samad ug pagkawalay dungog mao ang iyang mamakuha; Ug ang iyang pagkawalay-ulaw dili na gayud mapapas

He gathereth to himself shame and dishonour, and his reproach shall not be blotted out:

34 Kay ang pangabugho mao ang kapungot sa usa ka tawo; Ug siya dili mopasaylo sa adlaw sa pagpanimalus.

Because the jealousy and rage of the husband will not spare in the day of revenge,

35 Siya dili motagad ug bisan unsang paglukat; Ni matagbaw siya bisan pa kong hatagan mo ug daghang mga gasa.

Nor will he yield to any man’s prayers, nor will he accept for satisfaction ever so many gifts.