Panultihon 26

1 Maingon sa nieve sa ting-init, ug maingon sa ulan sa ting-ani, Mao man ang kadungganan dili angay sa usa ka buang.

Like snow in summer and rain when the grain is being cut, so honour is not natural for the foolish.

2 Maingon sa gorion sa iyang pagpanaw, maingon sa ayaw sa iyang paglupad, Mao man ang pagpanghimaraut nga walay gipasikaran dili matuman.

As the sparrow in her wandering and the swallow in her flight, so the curse does not come without a cause.

3 Usa ka pudlos alang sa kabayo, usa ka busal alang sa asno, Ug ang usa ka bunal alang sa likod sa mga buang.

A whip for the horse, a mouth-bit for the ass, and a rod for the back of the foolish.

4 Ayaw gayud pagtubaga ang usa ka buang sumala sa iyang binuang, Tingali unya ikaw mahasama usab kaniya.

Do not give to the foolish man a foolish answer, or you will be like him.

5 Tubaga ang usa ka buang sumala sa iyang binuang, Tingali unya siya mahimong manggialamon sa iyang kaugalingong paghunahuna.

Give a foolish man a foolish answer, or he will seem wise to himself.

6 Kadtong nagapadala ug usa ka panugon pinaagi sa kamot sa usa ka buang, Nagaputol sa iyang kaugalingong mga tiil, ug nagainum diha sa kapildihon.

He who sends news by the hand of a foolish man is cutting off his feet and drinking in damage.

7 Ang mga paa sa piang magabitay nga nanagtabyog; Ingon niana ang usa ka sambingay sa baba sa mga buang.

The legs of one who has no power of walking are hanging loose; so is a wise saying in the mouth of the foolish.

8 Maingon sa usa ka tawo nga nagatakgos sa usa ka bato diha sa usa ka saplong, Ingon man usab siya nga nagahatag ug kadungganan sa usa ka buang.

Giving honour to a foolish man is like attempting to keep a stone fixed in a cord.

9 Ingon sa usa ka tunok nga nagalagbas sa kamot sa usa ka palahubog, Mao usab niana ang usa ka sambingay diha sa baba sa mga buang.

Like a thorn which goes up into the hand of a man overcome by drink, so is a wise saying in the mouth of a foolish man.

10 Maingon sa usa ka magpapana nga nagasamad sa tanan, Mao man usab siya nga nagasuhol sa usa ka buang ug siya nga nagasuhol kanila nga nagapanlabay.

Like an archer wounding all who go by, is a foolish man overcome by drink.

11 Maingon sa usa ka iro nga nagabalik sa iyang sinuka, Ingon niana ang usa ka buang nga nagabalikbalik sa iyang binuang.

Like a dog going back to the food which he has not been able to keep down, is the foolish man doing his foolish acts over again.

12 Nakita mo ba ang usa ka tawo nga manggialamon sa iyang kaugalingong paghunahuna? Aduna pay labaw nga paglaum sa usa ka buang kay kaniya.

Have you seen a man who seems to himself to be wise? There is more hope for the foolish than for him.

13 Ang tapulan nagaingon: Adunay usa ka leon sa dalan; Usa ka leon anaa sa kadalanan.

The hater of work says, There is a lion in the way; a lion is in the streets.

14 Maingon nga ang pultahan motakoptak-op diha sa iyang mga bisagra, Ingon niana ang tapulan ibabaw sa iyang higdaanan.

A door is turned on its pillar, and the hater of work on his bed.

15 Ang tapulan nagalubong sa iyang kamot diha sa pinggan; Nakapakapoy na kaniya ang pagdala pag-usab niini ngadto sa iyang baba.

The hater of work puts his hand deep into the basin: lifting it again to his mouth is a weariness to him.

16 Ang tapulan manggialamon pa sa iyang kaugalingon paghunahuna Kay sa pito ka tawo nga nakahatag ug usa ka katarungan.

The hater of work seems to himself wiser than seven men who are able to give an answer with good sense.

17 Kadtong molabay, ug magabudlay sa iyang kaugalingon sa pagpakig-away nga dili iya, Sama sa usa ka tawo nga nagadakup sa usa ka iro pinaagi sa mga dalunggan.

He who gets mixed up in a fight which is not his business, is like one who takes a dog by the ears while it is going by.

18 Maingon sa usa ka nabuang tawo nga nagasalibay sa mga agipo, Mga udyong, ug kamatayon,

As one who is off his head sends about flaming sticks and arrows of death,

19 Mao man ang tawo nga nagalimbong sa iyang isigkatawo, Ug nagaingon: Wala ba ako magti-aw lamang?

So is the man who gets the better of his neighbour by deceit, and says, Am I not doing so in sport?

20 Tungod sa kakulang sa kahoy nga isugnod ang kalayo mapalong; Ug diin walay witwitan, ang pagpakig-away mohunong.

Without wood, the fire goes out; and where there is no secret talk, argument is ended.

21 Maingon nga ang mga uling alang sa mainit nga mga abo, ug ang kahoy nga isugnod alang sa kalayo, Ingon niana ang usa ka makigawayon nga tawo aron sa pagpasilaub sa away.

Like breath on coals and wood on fire, so a man given to argument gets a fight started.

22 Ang mga pulong sa usa ka witwitan maingon sa lamian nga mga hungit, Ug sila mosulod ngadto sa halalum uyamut nga mga bahin.

The words of one who says evil of his neighbour secretly are like sweet food, they go down into the inner parts of the stomach.

23 Ang mainit nga mga ngabil ug ang usa ka dunot nga kasingkasing Sama sa usa ka sudlanan nga yuta nga hinal-upan sa taya sa salapi.

Smooth lips and an evil heart are like a vessel of earth plated with silver waste.

24 Siya nga nagadumot ngalimbong tungod sa iyang mga ngabil; Apan nagahan-ay siya ug limbong sa sulod niya:

With his lips the hater makes things seem what they are not, but deceit is stored up inside him;

25 Sa diha nga siya magasulti ug maayo-ayo, ayaw siya pagtohoi; Kay adunay pito ka mga dulumtanan diha sa iyang kasingkasing:

When he says fair words, have no belief in him; for in his heart are seven evils:

26 Bisan pa nga ang iyang pagdumot nagatabon ug limbong sa iyang kaugalingon, Ang iyang pagkadautan madayag sa atubangan sa katilingban.

Though his hate is covered with deceit, his sin will be seen openly before the meeting of the people.

27 Bisan kinsa nga nagakalot ug usa ka gahong mahulog niana; Ug kadtong nagaligid ug usa ka bato, kini igabalik sa ibabaw niya.

He who makes a hole in the earth will himself go falling into it: and on him by whom a stone is rolled the stone will come back again.

28 Ang usa ka bakakon nga dila nagadumot niadtong iyang gipanamaran; Ug ang usa ka maulog-ulogon nga baba nagabuhat sa kalaglagan.

A false tongue has hate for those who have clean hearts, and a smooth mouth is a cause of falling.