2 Hari 25
1 Ug nahitabo sa ikasiyam ka tuig sa iyang paghari, sa ikanapulo ka bulan, sa ikanapulo ka adlaw sa bulan, nga si Nabucodonosor nga hari sa Babilonia miabut, siya ug ang tibook niya nga kasundalohan, batok sa Jerusalem, ug mipahaluna batok niana; ug sila nagtukod ug mga kuta sa libut batok niana,
On January 15 of the ninth year that Zedekiah had been ruling, King Nebuchadnezzar arrived with his whole army, and they surrounded Jerusalem. They built ramps [made of dirt against the walls of the city], so that they could climb up the ramps and attack the city.
2 Busa ang ciudad gilibutan hangtud sa ikanapulo ug usa ka tuig ni hari Sedecias.
They did that for two years.
3 Sa ikasiyam ka adlaw sa ikaupat ka bulan ang gutom midaku na sa ciudad, mao nga walay tinapay alang sa katawohan sa yuta.
After Zedekiah had been ruling for eleven years, the (famine/shortage of food) had become very bad. All their food was gone.
4 Unya ang bahin sa kuta sa ciudad gibuhoan, ug ang tanang mga tawo sa gubat nangalagiw sa gabii sa alagianan nga ganghaan sa tunga sa duha ka kuta nga tupad sa tanaman sa hari, (karon ang mga Caldeahanon nagalibut na sa ciudad sa bisan diin); ug ang hari mikalagiw nga miagi sa dalan sa Araba.
On July 18 of that year, the Babylonian soldiers broke through part of the city wall, [and that enabled them to enter the city]. All the soldiers of Judah [wanted to escape]. But the Babylonian soldiers surrounded the city, so the [king and] the soldiers of Judah waited until it was nighttime. Then they fled through the gate that was between the two walls near the king’s park. They ran across the fields and started to go down to the Jordan [River] Valley.
5 Apan ang kasundalohan nga mga Caldeahanon minggukod sa hari, ug hing-apsan siya sa kapatagan sa Jerico; ug ang iyang tanang kasundalohan nanagkatibulaag gikan kaniya.
But the Babylonian soldiers chased/ran after them. They caught the king when he was by himself in the valley near the Jordan River. He was by himself because all his soldiers had abandoned him.
6 Unya ilang gidakup ang hari, ug gidala siya ngadto sa hari sa Babilonia ngadto sa Ribla; ug ilang gihukman siya.
The Babylonian soldiers took King Zedekiah to Riblah [city] in Babylon. There the king of Babylon decided what they would do to punish him.
7 Ug ilang gipatay ang mga anak nga lalake ni Sedecias sa iyang atubangan, ug gilusok ang mga mata ni Sedecias, ug gigapus siya sa talikala, ug gidala siya ngadto sa Babilonia.
There the king of Babylon forced Zedekiah to watch as the Babylonian soldiers killed all of Zedekiah’s sons. Then they gouged out Zedekiah’s eyes. They put bronze chains on [his hands and feet] and then they took him to Babylon.
8 Karon sa ikalima ka bulan, sa ikapito ka adlaw sa bulan nga maoy ikanapulo ug siyam ka tuig ni hari Nabucodonosor, hari sa Babilonia, miabut sa Jerusalem si Nabuzaradan, ang capitan sa magbalantay, usa ka alagad sa hari sa Babilonia.
On August 14 of that year, after Nebuchadnezzar had been ruling for 19 years, Nebuzaradan arrived in Jerusalem. He was one of king Nebuchadnezzar’s officials and captain of the men that guarded the king.
9 Ug iyang gisunog ang balay ni Jehova, ug ang balay sa hari; ug ang tanan nga kabalayan sa Jerusalem, bisan ang tagsatagsa ka dagku nga balay, gisunog niya sa kalayo.
He [commanded his soldiers to] burn down the temple of Yahweh, the king’s palace, and all the houses in Jerusalem. So they burned down all the important buildings in the city.
10 Ug gigun-ob ang kuta nga naglibut sa Jerusalem sa tibook kasundalohan sa mga Caldeahanon, nga diha uban sa capitan sa magbalantay.
Then Nebuzaradan supervised all the soldiers of the Babylonian army as they tore down the walls of Jerusalem.
11 Ug ang katawohan nga nanghibilin sa ciudad, ug kadtong nanghimulag, nga nangahulog sa kamot sa hari sa Babilonia, ug ang salin sa panon sa katawohan, gipanagdala nga binihag ni Nabuzaradan ang capitan sa magbalantay.
Then he and his soldiers took to Babylon the people who were still living in the city, the other people [who lived in that area], and the soldiers who had previously surrendered to the Babylonian army.
12 Apan gibilin sa capitan sa magbalantay ang labing kabus didto sa yuta aron mahimong magbalantay sa parrasan ug mga mag-uuma.
But Nebuzaradan allowed some of the very poor people to stay in Judah to take care of the vineyards and [to plant crops in] the fields.
13 Ug ang mga haligi nga tumbaga nga dinha sa balay ni Jehova, ug ang mga salanggaan, ug ang tumbaga nga dagat-dagat nga diha sa balay ni Jehova, gipanugmok, sa mga Caldeahanon, ug gidala ang mga tumbaga niini ngadto sa Babilonia.
The Babylonian soldiers broke into pieces the bronze pillars, the bronze carts with wheels, and the huge bronze basin, all of which were in the temple courtyard, and they took all the bronze to Babylon.
14 Ug ang mga kolon, ug ang mga pala, ug ang mga igpapalong sa lamparahan, ug ang mga cuchara, ug ang tanan nga mga sudlanan nga tumbaga nga ilang ginagamit sa pag-alagad, ilang gipanagdala.
They also took the pots, the shovels, the instruments for (snuffing out/extinguishing) [the wicks of] the lamps, the dishes, and all the other bronze items that the Israeli priests had used for offering sacrifices at the temple.
15 Ug ang mga tunawan ug ang mga hunawanan, kadtong hinimo sa bulawan, diha sa bulawan, ug kadtong hinimo sa salapi, diha sa salapi gipanguha sa capitan sa magbalantay.
The soldiers also took away the (firepans/trays for carrying burning coals), the basins, and [all the other] items made of pure gold or pure silver.
16 Ang duha ka haligi, ang usa ka dagat-dagat, ug ang mga sanggaan, nga gihimo ni Salomon alang sa balay ni Jehova, ang tumbaga sa tanan niining mga sudlanan dili arang matimbang.
The bronze from the two pillars, the carts with wheels, and the huge basin were very heavy; they could not be weighed. (Those things had been made/A man named Hiram had made these things) for the temple when Solomon [was the king of Israel].
17 Ang gitas-on sa usa ka haligi napulo ug walo ka maniko, ug ang usa ka ulo-ulo nga tumbaga diha sa ibabaw niini; ug ang gitas-on sa ulo-ulo totolo ka maniko, lakip ang buhat-nga-linala ug mga granada nga milukop sa ulo-ulo, tumbaga ang tanan: ug sama niini ang ikaduha ka haligi dihay buhat-nga-linala;
Each of the pillars was (27 feet/8 meters) tall. The bronze capital/top of each pillar was (7-1/2 feet/2.3 meters) high. They were each decorated all around with something that looked like a net made of bronze chains connecting bronze pomegranates.
18 Ug gidala sa capitan sa magbalantay si Seraias nga punoan sa sacerdote, ug si Sophonias ang ikaduhang sacerdote, ug ang tolo ka magbalantay sa bakanan:
Nebuzaradan took with him to Babylon Seraiah the Supreme Priest, Zephaniah his assistant, and the three men who guarded the entrance [to the temple].
19 Ug gikan sa ciudad gikuha niya ang usa ka punoan nga sinaligan sa mga tawo sa gubat; ug ang lima ka tawo nga gikan kanila nga nakakita sa nawong sa hari, nga hikaplagan diha sa ciudad; ug ang escriba, ang capitan sa panon, nga maoy nagpatigum sa katawohan sa yuta; ug kan-uman ka tawo sa katawohan sa yuta nga hingkaplagan sa ciudad.
And they found people who were still hiding in Jerusalem. From those people he took one officer from the Judean army, five of the king’s advisors, the chief secretary of the army commander who was in charge of recruiting men to join the army, and 60 other important Judean men.
20 Ug sila gikuha ni Nabuzaradan ang capitan sa magbalantay, ug gidala ngadto sa hari sa Babilonia sa Ribla.
Nebuzaradan took them all to the king of Babylon at Riblah [city].
21 Ug gipanamaran sila sa hari sa Babilonia, ug gipamatay sila didto sa Ribla sa yuta sa Hamath. Busa ang Juda gidala nga binihag gikan sa iyang yuta.
There at Riblah, in Hamath province, the king of Babylon commanded that they all be executed. That is what happened when the people of Judah were (taken forcefully/exiled) from their land [to Babylon].
22 Ug mahitungod sa katawohan nga nahibilin sa yuta sa Juda, nga gibiyaan ni Nabucodonosor nga hari sa Babilonia, kanila si Gedalias gihimo niya nga gobernador, ang anak nga lalake ni Ahicam, anak nga lalake ni Saphan.
Then King Nebuchadnezzar appointed Gedaliah, who was the son of Ahikam and grandson of Shaphan, to be the governor of the people who were still living in Judah.
23 Karon sa pagkadungog sa tanan nga mga capitan sa kasundalohan, sila ug ang ilang mga tawo, nga gihimo sa hari sa Babilonia si Gedalias nga gobernador, ming-adto sila kang Gedalias sa Mizpa, bisan si Ismael ang anak nga lalake ni Nathanias, ug si Johanan ang anak nga lalake ni Carea, ug si Seraia ang anak nga lalake ni Tanhumeth nga Netofitanhon, ug si Jaazanias ang anak nga lalake sa Maachathanon, sila ug ang ilang mga tawo.
When all the army captains of Judah and their soldiers who had not surrendered to Nebuchadnezzar found out that the king of Babylon had appointed Gedaliah to be the governor, they met with him at Mizpah [town]. These army captains were Ishmael the son of Nethaniah, Johanan the son of Kareah, Seraiah the son of Tanhumeth from Netophah [town], and Jaazaniah from the Maacah region.
24 Ug si Gedalias nanumpa kanila ug sa ilang mga tawo, ug miingon kanila: Ayaw kahadlok tungod sa mga alagad sa mga Caldeahanon: Pumuyo kamo sa yuta, ug mag-alagad sa hari sa Babilonia, ug kana mamaayo kaninyo.
Gedaliah solemnly promised them [that the officials from Babylon were not planning to harm them]. He said, “You may live in this land [without being afraid] and serve the king of Babylon, and [if you do], everything will go well for you.”
25 Apan nahitabo sa ikapito ka bulan nga si Ismael ang anak nga lalake ni Nathanias ang anak nga lalake ni Elisama, sa harianong kaliwat, miabut nga inubanan sa napulo ka tawo niya, ug gisamaran si Gedalias, mao nga siya namatay, ug ang mga Judio ug ang mga Caldeahanon nga diha uban kaniya sa Mizpa.
But in October of that year, Ishmael, whose grandfather Elishama was one of the relatives of the descendants of King David, went to Mizpah along with ten other men and assassinated/killed Gedaliah and all the men who were with him. There were also men from Judah and men from Babylon whom they assassinated.
26 Ug ang tibook katawohan, gagmay ug dagku, ug ang mga capitan sa kasundalohan, ming-alsa ug ming-adto sa Egipto; kay sila nangahadlok sa mga Caldeahanon.
Then many [HYP] of the people from Judah, important people and unimportant ones, and the army captains, were very afraid of [what] the Babylonians [would do to them], so they fled to Egypt.
27 Ug nahitabo sa ikakatloan ug pito ka tuig sa pagkabihag ni Joachin ang hari sa Juda, sa ikanapulo ug duha ka bulan, sa ikakaluhaan ug pito ka adlaw sa bulan, nga si Ebilmerodach nga hari sa Babilonia, sa tuig nga siya nagsugod sa paghari, iyang gibuhian si Joachin nga hari sa Juda, gikan sa bilanggoan;
Thirty-seven years after King Jehoiachin of Judah was taken to Babylon, [Nebuchadnezzar’s son] Evil-Merodach became the king of Babylon. He was kind to Jehoiachin, and on April 2 of that year, he released/freed Jehoiachin from prison.
28 Ug siya misulti nga maloloy-on kaniya, ug gibutang ang iyang trono labaw sa trono sa mga hari nga diha uban kaniya sa Babilonia,
He always spoke kindly to Jehoiachin and honored him more than the other kings who had been taken/exiled to Babylon.
29 Ug giilisan ang iyang mga bisti sa bilanggoan. Ug si Joachin nagkaon sa tinapay sa atubangan niya sa kanunay sa tanang mga adlaw sa iyang kinabuhi:
He gave Jehoiachin new clothes to replace the clothes that he had been wearing in prison, and he allowed Jehoiachin to eat at the king’s table every day for the rest of his life.
30 Ug alang sa iyang magasto gihatagan siya sa hari sa kanunay, sa tagsatagsa ka adlaw usa ka bahin, sa tanang mga adlaw sa iyang kinabuhi.
The king of Babylon also gave him money every day, so that he could buy the things that he needed. The king continued to do that until Jehoiachin died.
