Panultihon 26

1 Sama sa niyebe sa ting-init o sa ulan sa ting-ani, busa dili angay pasidunggan ang buangbuang.

Come la neve non conviene all’estate, né la pioggia al tempo della mèsse, così non conviene la gloria allo stolto.

2 Sama ka paspas sa goryon ug sa sayaw nga nagpaingon ug nagpabalik samtang sila naglupad, busa dili makadulot ang tunglo nga wala nagakaangay.

Come il passero vaga qua e là e la rondine vola, così la maledizione senza motivo, non raggiunge l’effetto.

3 Ang latos alang sa kabayo, ang renda alang sa asno, ug ang bunal alang sa likod sa mga buangbuang.

La frusta per il cavallo, la briglia per l’asino, e il bastone per il dosso degli stolti.

4 Ayaw tubaga ang buangbuang ug moapil sa iyang mga kabuang, o mahisama ka usab kaniya.

Non rispondere allo stolto secondo la sua follia, che tu non gli abbia a somigliare.

5 Tubaga ang buangbuang ug apil sa iyang kabuang, aron dili siya mahimong maalamon sa iyang kaugalingong mga mata.

Rispondi allo stolto secondo la sua follia, perché non abbia a credersi savio.

6 Si bisan kinsa nga magpadala ug mensahe pinaagi sa kamot sa buangbuang nagputol sa iyang kaugalingong tiil ug miinom sa kadaotan.

Chi affida messaggi a uno stolto si taglia i piedi e s’abbevera di pene.

7 Ang panultihon nga anaa sa baba sa mga buangbuang sama lamang sa nagbitay nga tiil sa mga paralitiko.

Come le gambe dello zoppo son senza forza, così è una massima in bocca degli stolti.

8 Ang pagpasidungog sa usa ka buangbuang sama lamang sa paghigot ug bato sa lambuyog.

Chi onora uno stolto fa come chi getta una gemma in un mucchio di sassi.

9 Ang panultihon nga anaa sa baba sa mga buangbuang sama lamang sa hubog nga mikab-ot ug sampinit sa iyang kamot.

Una massima in bocca agli stolti è come un ramo spinoso in mano a un ubriaco.

10 Ang mamamana nga mosamad sa tanan sama lamang niadtong nagpatrabaho ug usa ka buang-buang o si bisan kinsa na lamang nga molabay.

Chi impiega lo stolto e il primo che capita, è come un arciere che ferisce tutti.

11 Sama sa iro nga mobalik ug kaon sa iyang sinuka, busa mao usab ang buangbuang nga mousab sa iyang kabuang.

Lo stolto che ricade nella sua follia, è come il cane che torna al suo vomito.

12 Nakakita ka ba ug tawo nga maalamon sa iyang kaugalingong mga mata? Mas aduna pay paglaom ang mga buangbuang kay kaniya.

Hai tu visto un uomo che si crede savio? C’è più da sperare da uno stolto che da lui.

13 Moingon ang tawo nga tapolan, “Adunay liyon sa dalan! Adunay liyon taliwala sa mga hawanan!”

Il pigro dice: “C’è un leone nella strada, c’è un leone per le vie!”

14 Sama sa pultahan nga masirado ug maabli pinaagi sa bisagra niini, mao man usab ang tapolan nga tawo nga anaa sa iyahang higdaanan.

Come la porta si volge sui cardini così il pigro sul suo letto.

15 Ikab-ot sa tawong tapolan ang iyang kamot ngadto sa pagkaon apan wala siyay kusog aron sa paghungit niini sa iyang baba.

Il pigro tuffa la mano nel piatto; gli par fatica riportarla alla bocca.

16 Gilantaw sa tawong tapolan nga mas maalamon pa siya kaysa sa pito ka tawong adunay panabot.

Il pigro si crede più savio di sette uomini che dànno risposte sensate.

17 Sama sa tawo nga mogunit sa dalunggan sa iro, ang lumalabay nga nasuko tungod sa usa ka suliran nga dili iyaha.

Il passante che si riscalda per una contesa che non lo concerne, è come chi afferra un cane per le orecchie.

18 Sama sa nasuko nga tawo nga namana gamit ang nagkalayo nga mga udyong,

Come un pazzo che avventa tizzoni, frecce e morte,

19 ang tawo nga nanglimbong sa iyang silingan ug moingon, “Wala ba diay ako nangumidya lang?”

così è colui che inganna il prossimo, e dice: “Ho fatto per ridere!”

20 Kay ang kakulangon sa sugnod, mapalong ang kalayo; ug kung walay manglibak mohunong ang panaglalis.

Quando mancan le legna, il fuoco si spegne; e quando non c’è maldicente, cessan le contese.

21 Sama nga ang uling mahimong nagdilaab nga baga ug ang kahoy mahimong kalayo, mao man usab ang malalison nga tawo nga mohaling sa panag-away.

Come il carbone da la brace, e le legna dànno la fiamma, così l’uomo rissoso accende le liti.

22 Sama sa lamiang pagkaon ang mga pulong nga libak; mosulod sila ngadto sa kinasuloran nga mga bahin sa lawas.

Le parole del maldicente son come ghiottonerie, e penetrano fino nell’intimo delle viscere.

23 Ang plata nga gitabon sa kulon sama sa nagdilaab nga mga ngabil ug daotan nga kasingkasing.

Labbra ardenti e un cuor malvagio son come schiuma d’argento spalmata sopra un vaso di terra.

24 Ang tawo nga nasilag sa uban makatago sa iyang mga gibati pinaagi sa iyang mga ngabil ug gilimbongan niya ang iyang kaugalingon.

Chi odia, parla con dissimulazione; ma, dentro, cova la frode.

25 Malumo siya nga mosulti, apan ayaw ug tuo kaniya, tungod kay adunay pito ka daotan sa iyang kasingkasing.

Quando parla con voce graziosa, non te ne fidare, perché ha sette abominazioni in cuore.

26 Bisan tuod ug gitabonan sa paglimbong ang iyang pagdumot, ang iyang kadaotan mapadayag diha sa kadaghanan.

L’odio suo si nasconde sotto la finzione, ma la sua malvagità si rivelerà nell’assemblea.

27 Si bisan kinsa nga mokalot ug bung-aw maoy mahulog niini ug ang tawo nga moligid sa bato maoy maligiran niini.

Chi scava una fossa vi cadrà, e la pietra torna addosso a chi la rotola.

28 Gikasilagan sa bakakon nga dila ang mga tawo nga gidugmok niini ug ang maulog-ulogon nga baba nagdala ug kadaot.

La lingua bugiarda odia quelli che ha ferito, e la bocca lusinghiera produce rovina.